Page:Konkani Viswakosh Vol2.pdf/29

From Wikisource
Jump to navigation Jump to search
This page has not been proofread.

ताचे अलौकीक प्रतिभेची रसिकांक जाण आयली.रवींद्रनाथान आपलीं दोन पुस्तकां कादंबरीदेवीक ओंपल्यांत.१९१२ वर्सा रवींद्रनाथान आपल्यो कविता इंग्लिशींत अणकारपाक सुरवात केली.१०३ अणकारीत कवितांच्या झेल्याक ताणें 'सॉंग ऑफ रिंग्स'हें नांव दिलें.फुडें 'गितांजली'ह्या नांवानूय त्या झेल्याक खूब नामनां मेळ्ळी.गितांजलीचीं हातबरपां घेवन तो इंग्लंडाक गेलो.थंय ताणें आपलो हो काव्यांझेलो रोथेन्स्टिन ह्या कलावंताक वाचपाक दिलो.रोथेन्स्टिन हाणें एझरा पाऊंड,सिंक्लॅर,सी.एफ.अॅड-यूस ह्या आपल्या साहित्यीक इश्टांक आपोवणें दिलें.तेन्ना जमिल्ल्या व्हड साहित्यिकांसामकार यीट्स हाणें 'गितांजली'च्या इंग्लीश अणकाराचें वाचप केलें.त्या कवितांतल्या दैवी गुणांनी सगळे साहित्यीक भारावन गेले.

'गितांजली'चो इंग्लीश अणकार १९१२ वर्सा उजवाडाक आयलो आनी१९१३ वर्सा रवींद्रनाथाक नोबॅल पुरस्कार फावो जालो.उपरांत कलकत्ता विद्यापिठान ताका 'डॉक्टर ऑफ लिटरेचर'ही पदवी दिली.ब्रिटीश सरकारान सम्राट पंचम जॉर्ज हाच्या जल्मदिसा रवींद्रनाथाक 'सर'(नायट हूड)हो किताब दिलो.फुडें १९१९ वर्सा पंजाबांतल्या अमृतसर शारांत जालियनवाला बागेंत जनरल डायर हाणें फारपेट करुन शेंकड्यांनी निरपराध लोकांचे जीव घेतले.तेन्ना रवींद्रनाथान ह्य अमानुश हत्याकांडाचो निशेध म्हणून हो किताब परत केलो.

रवींद्रनाथाचे महात्मा गांधीकडेन बरे संबंद आशिल्ले,पूण गांधीजीचे असहकार चळवळीक ताचो विरोध आशिल्लो. १९३२ वर्सा हरिजनांक स्वतंत्र मतदारसंघ दिवपाक विरोध करपाखातीर महात्मा गांधीक प्राणांतिक उपास सुरू केलो.तेन्ना रवींद्रनाथान ताका उपास करुं नाका असो तेलेग्राम केलो.पूण तो मेळचेपयलींच गांधीजीन उपास सुरु केलो.

शिक्षणसंस्था कशो आसच्यो हेविशीं रवींद्रनाथाच्यो कांय खास कल्पना आशिल्ल्यो.तीं ध्येयां थारावन ताणें 'शांतिनिकेतन' आनी 'विश्वभारती'ह्या संस्कृतीक आनी शिक्षणीक संस्थांची स्थापणूक केली.संवसारांतले नामनेचे विद्वान ह्या संस्थांनी रावन वताले.'भागराचो दिवो हें आमचें ध्येय नासून उजवाड दिवपी दिवो हें आमचेम उद्दिश्ट आसा'अशे मार्मिक आनी काव्यमय भाशेंत आपलो हेत सांगून रवींद्रनाथान 'विश्वभारती'ची स्थापणूक केली.

१९३६ वर्सा पंचात्तर वर्सांची पिराय आसतना रवींद्रनाथ 'विश्वभारती'खातीर निधी एकठांय करपाचें भोंवडेर गेलो.तेन्ना हे पिरायेचेर ताका ही दगदग सोंसची पडटा म्हणून गांधीजीक खूब वायट दिसलें.गांधीजीन स्वता साठ हजार रुपयांचो निधी एकठांय करुन रवींद्रनाथाचे सुवादीन केलो.फुडें भारत स्वतंत्र जातकच पयलो प्रधानमंत्री जवाहरलाल नेहरू हाणें रोखडेंच 'विश्वभारती'हें केंद्रीय विद्यापीठ म्हणून आपणावपाचो कायदो समत करुन घेतलो.

रवींद्रनाथ विश्वाचो म्हान तत्त्वज्ञानी कवी आशिल्लो.तसोच कथाकार,नाटककार,चित्रकार,शिक्षणतज्ञ,समाजसुदारक,देशभक्त,मानवतावादी,संगीततज्ञ आशिल्लो.ताणें प्रचलित केल्लें 'रवींद्र संगीत'ही भारतीय संगिताक ताणेम दिल्ली अमोल देण.'जनगणमन अधिनायक'हें ताचेंच पद स्वतंत्र भारतान राश्ट्रगीत म्हणून आपणायलें.

रवींद्रनाथ निमणेमेरेन आपल्या कार्यांत मग्न रावलो.सप्टेंबर १९३७ त,तो दुयेंत पडलो,पुण भलायकी मातशी सुदारतकच ताणें 'विश्व परिचय'हें ल्हान पुस्तक बरयलें.१९३८ त ताणें बंगाली भाशेंत एक पुस्तक बरयलें.

ऑगस्ट १९४० त ऑक्सफर्ड विद्यापिठान रवींद्रनाथाक डॉक्टरेट पदवी दिली.

ताचीं हेर पुस्तकां अशीं आसात.बनफूल(१८८०)खंडकाव्य;शैशव-संगीत(१८८४)कवितासंग्रह;कविकाहिनी(१८७८)काव्यनाट्य;युरोप प्रवासीर पत्र(१८८१);भग्नहृद्य(१८८१)नाट्य्काव्य;वल्मिकी प्रतिभा(१८८१)संगितिका;संध्या संगीत(१८८२);प्रभात संगीत(१८८२),शैशव संगीत,छबि ओ गान(१८८४),कडि ओ कोमल(१८८६),जीवनस्मृती(१९१२)कविता संग्रह;प्रकृतीर प्रतिशोध(१८८४)नाटिका;रविच्छाया(१८८५)गीतसंग्रह;मानसी(१८९०)कवितासंग्रह;मायार खेला(१८८८)संगीतिका;राजा ओ रानी(१८८९)नाटक;विर्सजन(१८९०),शेनार तरी(१९८४),पंचभुतेर डयरी(पंचभुत-१८९७),कथा ओ काहिनी(१९०८),नैवेद्य(१९०२),चोखेर बाली(१९०३)कादंबरी;चिरकुमार सभा(१९२६)विनादी नाटक,नौकाडुबी(१९०६)कादंबरी,गोरा(१९१०)कादंबरी,राजा(१९१०),डाकघर(१९१२)नाटक;बलाका(१९१६)कवितासंग्रह;चतुरंग(१९१६),घरे बायरे(१९१६)कादंब-यो;मुत्त्कधारा(१९२२),रत्त्ककरवी(१९२४)नाटकां;पुनश्र्व(१९३२)कवितासंग्रह;चित्रांगदा(१८९२),श्यामा(१९३९)नृत्यनाटक,ताशेर देश(१९३३),छेलेबेला(१९४०),जन्मदिने(१९४१)कवितासंग्रह. -डॉ.नरेश कवडी


टाटा घराणें:संवसारीक नामनेचें भारतीय वेपारी घराणें.भारतांत लोखण आनी तिख्याच्या उद्देगाची बुन्याद घालपांत तशेंच,कापडगिरण आनी जलविद्युत् प्रकल्प उबारुन भारताच्या उद्देगीक मळार उदरगत घडोवन हाडपांत ह्या घराण्याचो मोलाचो वांटो आसा.टाटा उद्देगसमुहाचो संस्थापक जमशेटजी नसरवानजी,ताचे दोन पूत सर दोराबजी आनी सर रतनजी आनी पुतणयो जहांगीर रतनजी दादाभाई(जे.आर.डी.)हे ह्या घराण्याक उंचेले तेंगशेर पावोवपी म्हत्वाचे खांबे.

जमशेटजी नसरवानजी-(जल्म:३ मार्च १८३९,नवसारी गुजरात;मरण:१९ मे १९०४,जर्मनी).

ताचो जल्म एका पारशी घराण्यांत जालो.ताचें घराणें मूळचें नवसारीचें.ताच्या बापायन पुरयताचो वेवसाय सोडून धंदो सुरू केल्लो.जमशेटजीचें मूळावें शिक्षण नवसारीक जालें.उपरांत उंचेलें शिक्षण घेवंक तो