Page:Konkani Viswakosh Vol2.pdf/166

From Wikisource
Jump to navigation Jump to search
This page has not been proofread.

राज्यां वापरतात.

हो गांव म्हळ्यार कोंकणांतलें खाडयेच्या मुळावयलें थंड अशें एक खेडें.भात शेती आनी नुस्तेमारी हो हांगासल्ल्य लोकांचो मुखेल उद्देग. चिंचणी-तारापूर खाडयरच्या दक्षिण दर्यादेगेवयलें हें एक ल्हानशें बंदर.ह्या बंदरांतल्यान जाताजाल्यार मीठ,साकर,पेत्रोल हे पदार्थ आयात करतात.खाडयेचे उत्तरेकडले दर्यादेगेर आशिल्ले चिंचणीक लागून हे सुवातेक चिंचणी-तारापूर ह्या जोड नांवानूय वळखतात. थंय पारशी लोक व्हडा संख्येन रावतात आनी तांचें एक देवूळ आसा.तशेंच थंय एक पोरणो किल्लोय आसा,चिमाजी अप्पा हाणें हो किल्लो 1739 वर्सा जिखून दर्यावटेनचे देगेक कडक बंदोबस्त केल्लो.

तारापोरवाला इराच जहांगीर सोराबजीः(जल्मः 1884,मरणः15 जानेवरी 1956). भारतीय भाशाशास्त्रज्ञ.हाणें भाशा विशयामत (इंग्लीश –संस्कृत) मुंबय विद्यापिठाची पदवी घेतली.1904 वर्सा तो इंग्लंडाक गेलो आनी 1909 वर्सा बॅरिस्टरची परिक्षा पास जालो.ताणें युरोपाक वचून फ्रँच आनी जर्मन भाशांचो अभ्यास केलो.1913त ताणें कौटिल्याचें अर्थशास्त्र ह्या विश्याचेर बुट्सबर्ग विद्यापिठाची डॉक्टरेट मेळयली.केंब्रिजाक ताणें अरबी आनी इराणी भाशांचो अभ्यास केलो.भारतांत परत येतकच पयलीम कलकत्ता विद्यापिठांत आनी उपरांत मुंबयच्या कामा इन्सिटटयुटांत अध्यापन केलें. लिंग्विस्टीक सोसायटी आँफ इंडिया हे संस्थेचो तो संस्थापक वांगडी आशिल्लो.कांय काळ तो हे संस्थेचो अध्यक्ष आशिल्लो.अखिल भारतीय प्राच्यविद्या परिशदेचो तो कांय काळ शाखाध्यक्ष आशिल्लो. ताणें बरयल्ले नामनेचे ग्रंथ अशे-सिलॅक्शन्स फ्रॉम अवेस्ता अँड ओल्ड पर्शियन (1992),द रिलिजन ऑफ जययुश्त्र(1926),द गाथाज ऑफ जरयुश्त्र (1947),सिलॅक्शन फ्रॉम क्लासिकल गुजराती लिटरेचर एलिमँटस ऑफ द सायन्स ऑफ लँग्वेज (1951). डॅक्कन कॉलेज रिसर्च इन्स्टिटयूट हे संस्थेन ताच्या उगडासाक तारापोरवाला मेमोरियल वॉल्युम (जानेवरी)हो खंड उजवाडा हाडला.तशेंच ,इंडियन लिंग्विस्टीक्सचो तारपोरावाला मेमोरियल (1957) उजवाडा हाडलो. ताराबाईः(जल्मः1675 ;मरणः9 डिसेंबर 1761). कोल्हापूरच्या छत्रपतीचे गादयेची संस्थापिका आनी शिवाजी महाराजाची सून.तिच्या बापायचें नांव हंबीरराव मोहिते.1683-84 च्या सुमाराक ती राजारामाकडेन लग्न जाली.मोगलांनी रायगडाल घेराव घालतकच 5 एप्रिल 1689 दिसा तिणें राजारामावांगडा रायगड किल्लो सोडलो.फुडें रामचंद्र नीलकंठाचे येवजणेप्रमाण मोगलांक चुकयत विशालगड आनी हेर गडांचेर ती कांय वर्सां रावली.थंय रामचंद्राकडल्यान तिका मुलकी आनी लस्करी वेव्हाराची म्हायती मेळ्ळी.1694 त ताराबाई,राजसबाई आनी अंबिकाबाई हांचे सयत जिंजीक पावली.9जून 1696 दिसा ताराबाईक चलो जालो आनी ताचें नांव शिवाजी दवरलें.राजाराम जिंजीच्यान सुट्टकच तारबाई आनी तिचे सोयरे जुल्फिकारखानाच्या हातांत सापडले.ताणे तांकां मोगली सैन्यांतल्या शिर्के आनी मोहिते ह्या सरदारां सुवादीन केलीं.ताणीं ताराबाई आनी तिच्या सोयऱ्यांक महाराष्ट्रांत पावयलीं.2 मार्च 1700 दिसा राजारामाक मरण आयलें.ताचे उपरांत ताराबाईचे राजकीयकारकिर्दीक सुरवात जाली.तेन्नाच शाहू मुसलमानांचे कैदेंत आशिल्लो.हाचो फायदो घेवन ताराबाई छत्रपतीचे गादयेर आपल्या चल्याचो हक्क सांगूंक लागली.पूण रामचंद्रपंत शाहूवटेन आशिल्लो.अशावेळार तिणें परशुराम त्रिंबक आनी शंकराजी नारायण हांकां आपलेवटेन ओडून शिवाजीची मूज करुन घेतली आनी विशाळगडार ताचो राज्याभिशेक केलो.ती आपल्या चल्याच्या नांवान राज्यकारभार पळेताली.सैन्यधिकारी नेमून तिणें औरंगजेबाकडेन झूज दिंवक सुरवात केली.1905त मराठयांनी पन्हाळा मुसलमानांकडल्यान घेतली आनी तिणें फुडें तीच आपली राजधानी केली.मदल्या काळांत तिणें औरंगजेबाकडेन उलोवणीं करुन चल्याखातीर मनसब आनी दक्षिणेचे देशमुखीखातीर मागणी केली.पूण हातूंत तिका येस मेळ्ळें ना.तेन्ना तिणें मुसलमानांकडेन आपलें झूज चालूदवरलें.दर एका गडाचेर वचून ती स्वता आपूण सगळी पळोवणी करताली.1700-07 मेरेन मुसलमानांनी घेतिल्ले चडशे गड ताराबाईच्या सैन्यान परत मेळयले.फुडें औरंगजेबाच्या मरणाउपरांत शाहूची सुटका जातकच शाहू आनी ताराबाई हांचेमदीं वारसाहक्का खातीर वाद सुरु जालो.12 ऑक्टोबर 1707 ह्या दिसा खडे-कड्साक तांचेमदी झूज जालें.ताराबाईच्या ताब्यांत आशिल्ले गड शाहून घेतले.तशेंच बाळाजी विश्वनाथान ताराबाईच्या पक्षांतले चंद्रसेन जाधव,उदाजी चव्हाण,कोन्होजी आंग्रे खटाकवर आदी सरदारांक आपले वटेन ओडले.1714त राजसबाई हिणें आपलो चलो संभाजी हाका पन्हाळ्याक छत्रपतीचे गादयेर बसोवन ताराबाई आनी तिचो चलो शिवाजी हांका बंदी केली. 1727 शिवाजी बंदखणींतच मेलो.उपरांत ताराबाई पेशव्यांचे मध्यस्थीन शाहूक वचून मेळळी.1949 मेरेन तिचे आनी शाहूचे संबंद बरें आशिल्ले. शाहूच्या मरणांउपरांत बाळाजी बाजीरावान रामराजाक सातारचे गादयेर बसयलो.तेन्ना ताका आपल्या हाताखाला दवरुन सगळी सत्ता तिणें आपल्या हातांत घेवपाचो यत्न केलो.पूण रामराजा पेशव्याच्या मताप्रमाण वागता तें पळोवन तो खरो वारस न्हय अशें जाहीर करुन ताका त्रास दिवंक लागली आनी 1750 त ताका तिणें बंदी केलो.दामाजी गायकवाड आनी नासिरजंग निजाम हांच्या आदारान तिणें साताऱ्याचो कारभार आपल्या हातांत घेवन पेशव्याकडेन झूज सुरु केलें.निमाणें तिका पेश्व्याक शरण वचचें पडलें.1761त तिका मरण आयलें.तारबाई हुशार,राजकारणी आनी कारस्थानी आशिल्ली.स्वताचे हेर दवरुन ती आपलेआड पक्षांतली म्हायती काडटाली.तिचे खरें कर्तूप 1700-07 ह्या काळांत दिसून येता. तारायंत्रविद्याःमनशाचे जिणेंत जशी जशी उदरगत जायत गेली तशी तशी एकामेकांपसून पयस आशिल्ल्यो दोन संस्था वा व्यक्तिमदीं संपर्क सादपाखातीर नवे उपाय सोदून काडपाची गरज निर्माण जाली.हेच गरजेंतल्यान तारायंत्रविद्या ही एक पोरणी,पूण कार्यक्षम अशी