Page:Konkani Viswakosh Vol2.pdf/155

From Wikisource
Jump to navigation Jump to search
This page has not been proofread.

राशीचेर पुराय प्रकिया जावंक सुमार एक वर्स लागता.कॉपर सल्फेट विरगळिल्ल्या पाचव्या उदकांत उपरांत पोरणेम लोखण (iron scrap) घालून तांबें वेगळें काडटात.वेगळें काडिल्लें तांबें उपरांत सुकोवन,कडोवन नितळ करतात. ब) गंधक नाशिल्लेम खनीज (from non-sulphide ores)-खनिजाचो बारीक पिठो करुन ताचे वयल्यान उदकाची धार सोडटात.नाका आशिल्ली ल्हव माती (lighter gangue) धुवून वता आनी खनिजाचे जड कण पोंदाक बसतात.हें खनीज उपरांत तापयतात आनी ताचें कॉपर ऑक्सायड तयार जाता.हे कॉपर ऑक्सायड,कोळसो आनी हेर रसायनां वांगडा भरसून खोर्नांत तापयतकीच ताचें तांबें जाता. उदकापोंदाक बशिल्ल्या जड खनिजांतल्यान तांबें काडपाची आनीक एक पद्दत आसा.हें पद्दतींत जड खनिज पातळ सल्फुरीक आम्लांत (diluted sulphuric acid) विरगळायतात आनी इलॅक्ट्रोलिसिस करुन वा लोखणाचो पिठो घालून तांबेम काडटात. अशे पद्दतींनी तयार केल्ले तांबें शुध्द नासता.ते खातीर तें इलॅक्ट्रोलिसीस करुन वा लोखणाचो पिठो घालून तांबें काडटात. भारतीय उद्देग- 1924 वर्सा तांबें तयार करपाखातीर भारतांत इंडियन कॉपर कॉर्पोरेशन लिमिटेड ही संस्था स्थापन जाली.हे संस्थेचो माऊभांडर(सिंगभूम) हांगा कारखानो आसा.1928 वर्सा ह्या कारखान्यांतल्यान तांब्याच्या उत्पादनाक सुरवात जाली.सप्टेंबर 1972 वर्सा हो कारखानो हिंदुस्थान कॉपर लिमिटेडचे सुवादीन करप जालो.ही संस्था 1967 वर्सा कलकत्ता हांगां स्थापन जाली.हे संस्थेवतीन खेत्री कॉपर प्रॉजॅक्ट.इंडियन कॉपर कॉम्लॅक्स,राखा कॉपर प्रॉजॅक्ट,अगिनगुंडाला लॅड-कॉपर प्रॉजॅक्ट ,दरिबा कॉपर प्रॉजॅक्ट आनी माळंजखंड कॉपर प्रॉजॅक्ट हे प्रकल्प सुरु आसात.खेत्री प्रकल्प फ्रान्स आनी फिनलंड ह्या देशांच्या आदारान उबारला.ह्या प्रकल्पाची उत्पादान क्षमताय 31,000 टन तांबें तयार करपाइतली आसा.इंडियन कॉपर कॉम्पॅलक्साचे वतीन बिहारांतल्या घाटसीला हांगा उत्पादान सुरु आसा.ह्या कारखान्याची उत्पादन क्षमताय 13,000 टन आसून ती 20,000 टनांमेरेन वाडोवपाची आसा.राखा कॉपर प्रॉजॅक्ट हो बिहारांत प्रॉजॅक्ट,अगिनगुंडाला लॅड –कॉपर प्रॉजॅक्ट आंध्र प्रदेशांत,दरिबा कॉपर प्रॉजॅक्ट राजस्थानांत आसून माळंजखंड कॉपर प्रॉजॅक्ट हो मध्य प्रदेशांत आसा. इ.स 1939 मेरेन भारतांतल्यान कांशें,पितूळ आनी तांबें हांच्या भायर उडोवपाच्या म्हालाची निर्यात जाताली.पूण उपरांत ताचे पासून दुय्यम तांबें देशांतूच तयार जावपाक लागलें.मुंबय आनी कलकत्ता हांगा अशे तरेचे व्हड कारखाने आसात.भारतांतल्या तांब्याच्या वापराभितर सुमार 45%-50% तांबें विद्युत उद्देगांनी,सुमार 12% तांबें विंगड विंगड मिश्रधातू तयार करपाखातीर आणि उरिल्लें तामबें हेर उद्देगांनी वापरप जाता. एप्रिल 1990 मेरेन भारतांत 50,60,425 मॅट्रीक टन तांबें तयार केलां. गोंयांत तांब्याच्यो खाणी वा तांबें करपाचे कारखाने नात.पूण तांब्याच्यो वस्तू करपाचे उद्देग आसात.ह्या उद्देगांनी तांब्याचीण आनी पितूळचीं आयदना,दिवल्यो,टाळ आणि हेर सोबेच्यो वस्तू तयार करपाचो वावर चलता.गोंयांत दिवचले तयार करतात त्या दिवल्याक खूभ मागणी आसता. -प्रा.प्रेमानंद गो .फडते पुरक नोंद-ताम्रपाशाणयुग तांबे,भास्कर रामचंद्र (जल्मःऑक्टोबर 1873 मुगावली,ग्वाल्हेर;मरणः7 डिसेंबर 1941,ग्वोल्हेर) नामनेचो मराठी कवी.ताचो मूळ गांव रत्नागिरी जिल्ह्यांतलो खेटकुई ताचे पुर्वज पेशवाईंत गोविंदपंत बुंदेले हाचेवागंडा उत्तर हिंदुस्थानांत गेले.तांच्या कर्तुबाखातीर बुंदेलखडांतलो कुढाण हो गांव तांका जहागीर म्हणून फावो जालो. ताचें शिक्षण मुगावली,झांशी आनी देवास नगरांनी जालें.1893त तो अहमादाबाद विश्र्वविद्यालय मॅट्रिकेचे परिक्षेंत पयल्या वर्गांत पास जालो.घरचे गरीब परिस्थितीक लागून ताका उंचेलें शिक्षण घेवंक मेळ्ळें ना.पूण आपल्या व्यासंगान आणि प्रतिभेन मराठींतलो एक व्हड कवी म्हणून ताणें नामना जोडली. 1909 ते 1991 मेरेन तेन्नाच्या मध्य भारतांतल्या ल्हान-व्हड संस्थानांनी ताणें खुबशीं जापसालदारकेचीं कामां केलीं.1911 ते 1914 मेरेन पिपलेदा नगरात दिवाण म्हणून ताणें काम पळेलें.प्रतापगंडाक तो पोलीस सुपरिटँडॅन्ट आणि न्यायादीश आशिल्लो.प्रतापगडाक आसतनाच,1920 वर्सा ताचो पयलो कवितांझेलो उजवाडाक आयलो.1921 वर्सा ताणें अजमेराक ग्वाल्हेरच्या,सरदारांच्या भुरग्यांचो पालक म्हणून काम केलें.थंय तो दोन वर्सां उरलो.ह्या काळांत ताचे प्रतिभेक नवो चंवर आयलो.1923 वर्सा तो श्योपुर अधिकार पादचेर आशिल्लो.थंयसावन ग्वाल्हेराकregistrar of Examination ह्या पदाचेर ताची नेमणूक जाली. 1926 वर्सा इंदूराक पयलें मध्यभारतीय मराठी कवीसंमेलन जालें,ताची येजमानकी तांबेन चलयली.1932 वर्सा कोल्हापूराक भरिल्ल्या साहित्य संमेलनाखाला जाल्ल्या कवी संमेलनाचें येजमानपद तांबेक फावो जालें.1934 वर्सा तांबेचो साठी सुवाळो महाराष्ट्रांत आनी महाराष्ट्राभायर व्हड दबाज्यान मनयलो.1935 वर्सा तांबें वाडदीस मंडळा’न तांबें –व्यक्ती आणि कला हें पुस्तक उजवाडा हाडलें.1937 वर्सा तांबे निवृत्त जालो.ग्वाल्हेरच्या संस्थानिकांनी ताका राजकवी ही पदवी दिली. तांबें हाची सम्रग कविता वा,गो.मायदेव(1920),दि.ग.केळकर (अज्ञातवासी-1927)आनी डॉ.माधवराव पटवर्धन(1935)हाणी संपादीत केली. समिक्षा आनी तत्त्वगिन्यान हांचें ताणें वाचन,मनन आणि चिंतन केलें.विद्यार्थी दशेंत आसतना,भगवद गितां ताच्या नित्याच्या पठणांत आसताली.कपिलाच्या सांख्यदर्शनाचो ताणें अभ्यास केलो.तशेंच ताणें मिल,कांट शॉपेन हॉवर ह्या अस्तंती तत्त्वचिंतकांचो आनी स्पॅन्सर,डार्विन हांच्या ग्रंथाचो अभ्यास केलो.अजमेराक आसतना ताणें उपनिषदांचोय अभ्यास केलो. तांबेन 1891 ते 1941 ह्या पन्नास वर्सांच्या काळांत सुमार 225