Page:Konkani Viswakosh Vol1.pdf/867

From Wikisource
Jump to navigation Jump to search
This page has not been proofread.

संपाचें फुडारपण केलें(१९६०).१९५७ त तो मुंबय विधानसभेचेर वेंचून आयलो.१९६३ त प्रजा समाजवादी पक्षाचो अध्यक्ष जालो.फुडें संयुक्त समाजवादी पक्षाचो म्हूण ताची वेंचणूक जाली.ऑल इंडिया डिफेन्स फेडेरेशनचो चिटाणीस,ऑल इंडिया स्टेट बॅंक एंप्लॉइज फेडरेशनचे अध्यक्ष आनी महाराष्ट्र परिवहन कामगार सभेचो अध्यक्ष ह्या पदांचेर लेगीत ताणें काम केलें.मुंबयचे भाशिक दंगलींत आनी पुण्याच्या धर्मीक दंगलीत ताणें काम केलें.मुंबयेचे भाशिक दंगलींत आनी पुण्याच्या धर्मीक दंगलीत ताणें एकचार आनी भावपण तिगोवपाखातीर उपाट वावर केलो.१९६७ त तो लोकसेभेचेर वेंचून आयलो. 'साधना'सप्तकी नेमाळ्याचो आनी आंतर भारती संस्थेचो तो विश्वस्त आशिल्लो.समाजीक वावरावांगडाच ताणें आपलीं मतां 'डेली न्यूज' आनी 'लोकमित्र'ह्या खबरेपत्रांतल्यान मांडलीं.ताचो तो अनुक्रमान १९५३ आनी १९५८-६२ न संपादक आशिल्लो. हेभायर पुणे महानगरपालिकेचो तो कितलींशींच वर्सां वांगडी आशिल्लो (१९६२-६६).ताचो 'उर्मी'हो कथांझेलो उजवाडाक आयला.तशेंच 'Aspects of socialist policy'(१९६९) हो समाजवादी विचारांवयलो ग्रंथ ताणें बरयलो.तेभायर तरेकवार नेमाळ्यांतल्यान ताणें उपाट ललित-लेखन केलां.ताचेर दोन गौरवग्रंथ उजवाडाक आयल्यात.तशेंच ताचीं व्याख्यानां,पत्रां आनी हेर ललित लेख 'एस.एम्.जोशी,व्यक्ती,वाणी लेखणी'ह्या नांवान उजवाडाक आयल्यात(१९६४). एक सादो,प्रामाणिक आनी तळमळीन वावूरपी कार्यकर्तो म्हूण एसेम नांवाजिल्लो आसून वेगवेगळ्या अन्यायांआड पोटतिडकीन झुजपाक ताणें सदांच फुडाकार घेतलो.ताची साठी १९६४ त मनयली त्या वेळार ताच्या बऱ्या मागप्यांनी ताका एक लाख रुपयांची थैली दिल्ली.तिचो उपेग कायकर्त्यांखातीर जावचो म्हूण ताणें सोशॅलिस्ट प्रतिष्ठानांची थापणूक केली. १९७७ त जनता सरकार सत्तेर आयलें तेन्ना 'एसेम'महाराष्ट्र जनता पक्षाचो अध्यक्ष आशिल्लो.१ ऑगस्ट १९८६ दिसा 'एसेम'हाका लोकमान्य टिळक सन्मान इनाम फाव जालें.पुणे विद्यापीठान ताका डि.लिट्.किताब दिलो.'मी-एस.एम्.'ही ताची आपजीण (१९८४)ताच्या ८० व्या वाडदिसानिमतान उजवाडाक आयली.एसेम जोशी हाका कॅन्सरच्या दीर्घकाळाच्या दुयेंसाउपरांत मरण आयलें.

जोशी,सुधाबाई महादेव:(जल्म:१४ जानेवारी,१९१९,प्रियोळ-फोंडें). गोंयची सुटके झुजारी.घोवाचें नांव पंडित महादेवशास्त्री जोशी.'नॅशनल कॉंग्रेस गोंय'संघटनेची ती वांगडी आसली.१९५५ वर्सा ती हे संघटनेची अध्यक्षा म्हूण वेंचून आयली.६ एप्रिल १९५५ दिसा 'नॅशनल कॉंग्रेस गोंय'संघटनेचें म्हापशां वाठातांत सत्याग्रही अधिवेशन आयोजित केल्लें.ह्या अधिवेशनांत वांटो घेवचे पासत ती सुटके झुजारी अंबिकाबाई बांदेकार हिचेवांगडा लिपचोरयां शीम हुपून सांखळे मार्गान म्हापशां आयिल्ली.जेन्ना अधिवेशनाक सुरवात जाली तेन्ना पोर्तुगेज सैनिकांनी येवन तिका हेर सत्याग्रहीं वांगडा धरली आनी बरोच मार दिलो.पोर्तुगेज सरकाराच्या प्रादेशिक लश्करी न्यायालया (Territorial Military Tribunal)मुखार चवकशे उपरांत तिका धा वर्सां बंदखणीची ख्यास्त फर्मायली.ते भायर दंड भरूंक लायलो वा दंड भरपाये बदला आनी दोन वर्सांबंदखणीची ख्यास्त दिली.तिका धरिल्ल्यान सगळ्या देशभर बोवाळ जाल्लो.तिणें चार वर्सां मडगांव आनि केपेंच्या बंदखणीत ख्यास्त भोगली. १६ मे १९५९ वर्सा बंदखणीसावन तिची सुटका जाली.१९७४ वर्सा भारत सरकारान ताम्रपत्र दिवन तिचो भोवमान केलो.१८ जून १९८२ दिसा गोंय सरकारान सुटके झुजांतल्या तिच्या वावराचो भोवमान केलो.

जोसेफसन,ब्रायन डेव्हिड:(जल्म:४ जानेवारी १९४०,कार्डिफ-वेल्स) नामनेचो ब्रिटीश भौतिकीविज्ञ.ताणें केंब्रिज विद्यापीठाची एम्.ए.पीएच्.डी.(१९६४)मेळयली.१९७२ सावन तो केंब्रिज विद्यापीठांच्या भौतिकी विभागांत प्रपाठक आनी कॅव्हॅंडिश प्रयोगशाळेंत संशोधनाचो उपसंचालक आसा. दोन अतिसंवाहक (Superconductive)माध्यमांचे मदीं विघुत निरोधकाचो (insulator)पातळ पड्डो आसल्यार त्या पड्ड्यांयल्यान सुरंग परिणामाक (tunnel barrier)लागून इलेक्ट्रॉनांच्यो जोडयो आरपार वचूंक शकतल्यो म्हळ्यारूच विघुत प्रवाह वचूंक शकतलो,असो सिध्दांत पुंजयामिकीवयल्यान (quantum mechanics)जोसेफसन हाणें मांडलो.ह्या आविश्काराक 'जोसेफसन परिणाम'अशें म्हण्टात.१९७३ चो भौतिकीखातीर आशिल्लो नोबेल पुरस्कार जोसेफसन,लिओ एसाकी आनी ईव्हार गाइएव्हार हांचे मदीं वाटून गेलो.अतिसंवाहक पदार्थांतल्या इलेक्ट्रॉन सुसंग परिणाम ह्या आविश्काराविशींच्या वेगवेगळ्या सोदांखातीर ताका एक पुरस्कार फाव जालो. जोसेफसन लंडनची रॉयल सोसायटी (१९७०)आनी केंब्रिजच्या ट्रिनिटी कॉलेजचो १९६३ सावन फेलो आसा.रिसर्च कॉपोरेशनचो पुरस्कार (१९६९) आनी फ्रिट्स लंडन पुरस्कार (१९७०)तशेंच हेर कितलींशींच पदकां ताका फाव जाल्यांत.

जोहार:शीलाचे रखणेखातीर बायलां उज्यांत प्रवेश करून जो आत्मत्याग करतात,ताका जोहार अशें म्हण्टात.जौहार वा जोहार हाचो अर्थ अग्निप्रलय असो आसा.ह्या अर्थान हो शब्द ज्ञानेश्र्वरींत (१०.१४५/११.६०/११.४३२)आनी ताचेउपरांत प्राचीन मराठी साहित्यांत खुबदां आयला.पेटत्या होमखणांत प्रवेश करून आत्मत्याग करपाचे हे पध्दतीक फुडें 'जोहार'हें नांव पडलां आसतलें.राजस्थानच्या इतिहासांत असल्या जोहाराचीं वर्णनां वाचपाक मेळटात. जोहाराची प्रथा राजस्थानांत अशी आशिल्ली:आपल्या प्रदेशाचेर परकीय घुरी जाली आनी तातूंत आपलो पराभव लागीं आयलो,म्ह्ण्टकच राजपूत बायलां दुस्मानाच्या हातांत सांपडून आपली विटंबना जावंची न्हय म्हूण शील राखणेचे भावनेन रासवळ रितीन उज्यांत प्रवेश करून देहत्याग करतालीं आनी राजपूत झुजारी केसरी पोशाख घालून दुस्मानाचेर तुटून पडटाले आनी झुजामळार वीरमरण पतकरताले. जोहार प्रथा फकत राजपुतांत प्रचलित आशिल्ली अशें म्ह्णप समा न्हय.राजपूत ह्या नांवाचो उदय जावंचे पयलीं शेंकड्यांनी वर्सां आदीं जोहाराची प्रथा अस्तित्वांत आशिल्ली अशें इतिहासीक पुराव्यावरवीं दिसून आयलां.सिकंदराचें नौदल सिंधू न्ह्ंयेतसून परत वता आसतना हिंदू सैन्यान तांचेआड प्राणांतिक झूज केलें.ह्या झुजांत जैताची आस दिसनाशी जातकच त्या सगळ्या सैनिकांनी आपल्या घरदारांक उजो लायलो आनी तांच्या बायलांनी आपल्या भुरग्यांसकट ह्या पेटत्या उज्यांत उडयो घेवन आत्मत्याग केलो,अशें कर्टिस नांवाच्या युरोपियन ग्रंथकारान बरोवन दवरलां.इतिहासांतलो हो पयलो जोहार इ.स.प.चवथ्या शेंकड्यांत घडलो. इ.स.७११ त महंमद बिन कासीम हाणें सिंधाचेर घुरी घाली.सिंधचो राजा दाहर ह्या झुजांत झुजतना सोंपलो.दाहराक झुजांत मरण आयलां ही खबर कळनाफुडें ताचे राणयेन आनी शेंकड्यांनी हिंदू बायलांनी पेटत्या होमखणांत उडयो घेवन जोहार केलो. राजपुतांच्या इतिहासांत जोहारचे प्रसंग पांच वेळा आयल्यात.तातूंतले पयले दोन प्रसंग जैसलमेर हांगा आनी उपरांतचे तीन प्रसंग चितोडांत घडले.इ.स.१२९४ त महबूबखान नांवाच्या दिल्लीच्या सुलतानाचो खजिनो जैसलमेरच्या राजपुतांनी लुटलो.देखून,त्या सुलतानान जैसलमेरचेर घुरी घाली.राजपुतांक हे घुरयेक तोंड दिवप अशक्य जाल्यान तांणी आपल्या बायलांक जोहार करपाक सांगलें.राजपूत वीरांनी झुजता आसतना झुजामळार वीरमरण पत्करलें आनी ताच्या बायलांनी रोखडोच जोहार केलो.ह्या जिहारांत वट्ट चोवीस हजार