Page:Konkani Viswakosh Vol1.pdf/865

From Wikisource
Jump to navigation Jump to search
This page has not been proofread.

जोशी,पांडुरंग नारायण:(जल्म:२९ मार्च १९२९,धावें-सत्तरी). गोंयचो सुटके झुजारी.'नॅशनल कॉंग्रेस गोंय'संघटनेचो तो वांगडी आसलो.सुटके झुजारी रामभाऊ काकोडकार हाच्या मार्गदर्शनाखाल ताणें काम केलां.२६ जानेवारी १९५५ दिसा गोविंद हरी भावे शास्त्री ह्याच्या फुडारपणखाल सत्तरी तालुक्यांतल्या धावें वाठारांत सत्याग्रह जाल्लो,तातूंत ताणें वांटो घेतिल्लो.पोलिसांनी ताका धरलो आनी बंदखणीत दवरलो.पोर्तुगेज सरकाराच्या प्रादेशिक लश्करी न्यायालया (Territorial Military Tribunal)मुखार चवकशे उपरांत ताक आठ वर्सां बंदकणीची ख्यास्त भोगची पडली,तेभायर दंडूय भरचो पडलो.१ जुलय १९५९ दिसा जेन्ना सगळ्या कैद्यांक सूट मेळ्ळी,तेन्ना ताचीय बंदखणींतल्यान सुटका जाली.उपरांत सत्तरी शाकेच्या सुटके झुजारी संघटनेचो अध्यक्ष म्हूण ताणें वावर केलो.तो शेतकाम करतालो;तेभायर शिल्पकार शिल्पकार आशिल्लो.१५ ऑगस्ट १९७२ दिसा भारत सरकारान ताम्रपत्र दिवन ताचो भोवमान केलो.

जोशी,बाळकृष्ण गोविंद:(जल्म:५ जानेवारी १९३०,सांखळे-दिवचल). गोंयचो सुटके झुजारी.तो 'नॅशनल कॉंग्रेस गोंय'संघटनेचो वांगडी आसलो.सुटके चळवळीच्या काळांत तो भूंयगत रावन सुटके झुजाऱ्यांक आदार दितालो.'नॅशनल कॉंगेस गोंय'संघटनेखातीर तो वांगडी एकठांय करतालो.ताणें सत्तरी तालुक्यांतल्या रावण आनी कुडचीरें वाठारांतल्या पोलिस चौक्यांनी उजो लावपांत वांटो घेतिल्लो.उपरांत तो गोंयसावन दोडामार्ग गेलो आनी थंयसावन गोंयच्या 'नॅशनल कॉंगेस गोंय'संघटनेच्या वावुरप्यांखातीर पत्रकां धाडूंक लागलो.१९७५ वर्सा भारत सरकारान ताम्रपत्र दिवन ताचो भोवमान केलो.

जोशी,भीमसेन:(जल्म:१४ फेब्रुवारी १९२२,रोण-धारवाड). एक नामनेचो गावपी.ताचो बापूय गुरुराज आनी बापोलयो गोविंदाचार्य साहित्यीक आशिल्ले.ताचो आजो त्या काळांतलो नामनेचो गायक आशिल्लो.ल्हानपणासावनची ताची गायनाची आवड लक्षांत घेवन बापायन ताचेखातीर घरचेघराच एक गायन शिक्षक नेमलो.पूण तातूंत ताचें समाधान जालें ना.उपरांत ताणें मुंबय,विजापूर,जालंदर,कलकत्ता ह्या वाठारांची भोंवडी केली.कांय काळ ताणें लखनौच्या आकाशवाणी केंद्राचेर नोकरी केली.ताणें सवाई गंधर्व (रामभाऊ कुंदगोळकर) हाचेकडल्यान गावपाची दीक्षा घेतली.सवाई गंधर्वान ताका सेगीत पआंच वर्सा तालीम दिली.भीमसेनान खूब कश्ट घेवन गायन विद्या आत्मसात केली.१९४६ वर्सा सवाई गंधर्वाच्या पुण्यांत जाल्ल्या षष्ट्यब्दीपूर्तीच्या कार्यक्रमांत तो पयलेखेप लोकां मुखार आयलो.किरणा घराण्याचो व्हड गायक,सवाई गंधर्व हाणें भास्करबुवा गोखले आनी ग्वाल्हेराचो निसार हुसेन खॉं हांच्या गायनातलीं म्हत्वाचीं आंगां आत्मसांत केल्लीं.सवाई गधर्वाची ही गायकीची कला भीमसेन हाणें आपणायलीच;तेभायर जयपूर घराण्याची केसरबाय केरकार आनी इंदूर घराण्याचो अमीरखॉं हांचे गायकीचो अभ्यास करून तातूंतली लयकारी,बोल आनी तानफिरक्क्यांच्यो जाती ताणें आत्मसात केल्यो.ताणें सवाई गंधर्वाची मूळची स्वरप्रधान आनी आक्रमक अशी गायकी चड आक्रमक आनी गतिमान केली.देखुनूच आर्विल्ल्या भारतीय गायकांत ताका उपाट नामन आनी यश मेळ्ळां.१९७१ वर्सा ताका मध्यपीठाचे वतीन 'संगीत-रत्न'(१९७१) आनी १९७२ त भारत सरकाराकडल्यान 'पदमश्री' ही पदवी मेळ्ळी.तेभायर १९७६ वर्सा ताका संगीत नाटक अकादमीचो पुरस्कार फाव जालो.ताच्या शिष्य गणांत रामकृष्ण पटवर्धन,माधव गुडी,श्रीकांत देशपांडे हांचो आस्पाव जाता.

जोशी,महादेवशास्त्री:(जल्म:१२ जानेवारी १९०६,आंबेडें-सत्तरी). भारतीय संस्कृतीकोशाचो व्यासंगी संपादक आनी मराठी लेखक.ताणें शालेय शिक्षण घेतलें ना.पूण पारंपारिक तरेन ताणें आंबेडें,धावें आनी सांगली ह्या वाठारांनी वचून संस्कृत,व्याकरण,काव्यशास्त्र आनी ज्योतिश ह्या विशयांचें शिक्षण घेतलें.उपरांत १९२६ वर्सा ताणें सत्तरी वाठारांत 'सत्तरी शिक्षण संस्था' नांवाची एक संस्था स्थापना केली आनी तो शिक्षण प्रसाराचो वावर करूंक लागलो.फुडें १९३५ वर्सा तो पुण्यांत गेलो.थंय ताणें लोकांक पुराण-प्रवचनां दिवंक सुरवात केली.१९३८ वर्सा सावन तो भक्तिज्ञान आनी वैराग्य ह्या विशयांचेर येवपी'चैतन्य' ह्या नेमाळ्याचो सहसंपादक म्हूण वावर करूंक लागलो.ह्याच नेमाळ्यांत १९३४ वर्सा ताची 'राण्यांचें बंड'ही पयली कथा उजवाडाक आयली.उपरांत जायतीं वर्सां ताणें नेमान कथेचें बरप केलां.१९४१ वर्सा 'वेल विस्तार'हो ताचो पयलो कथांझेलो उजवाडाक आयलो.फुडें १९५७ वर्सा मेरेन ताचे वट्ट धा कथांझेले उजवाडाक आयले.'खडाकांतले पाझर'(१९४८),'विराणी'(१९५०),'घररिघी'(१९५५) हे कथांझेले तातूंतलेच.ताच्यो जायत्यो कथा गोंयच्या जिविताचेर आदारिल्ल्यो आसात.सोपी,सरळ पूण भावनात्मक भास आनी आकर्शक निवेदन शैली हे म्हत्वाचे गूण ताच्या कथा बरपांत होलमतात.जिविताकडेन पळोवपाची ताची प्रसन्न आनी नितळ नदर ताच्या कथांवरवीं दिसून येता.ताच्या कांय कथांचेर मराठी चित्रपट काडल्यात.तेचपरी ताच्या कांय कथआंचे हिंदी अणकारूय जाल्यात.भारतांतल्या तरेकवार भासांतले आनी परभाशेंतल्या भारतीय संस्कृती विशयांच्या ग्रंथाचें शिकप करून ताणें 'भारतीय संस्कृतीकोश'(१० खंड)तयार करपाचो वावर केलो.१९६२-७९ ह्या काळांत कोशाचे वट्ट धा खंड उजवाडाक आयले.ह्या खंडावरवीं भारतीय संस्कृतायेच्या तरेकवार आंगांचीं उपयुक्त म्हायती मेळटा. भारतांतले वेगवेगळे वाठार,तीर्थक्षेत्रां,लोककथा,कर्तुत्ववान मनीस हांचेर ताणें स्वतंत्र ग्रंथ बरयल्यात.ताणें वट्ट चाळिसांवयर ग्रंथ बरयल्यात.

जोशी,लक्ष्मण गणेश:(जल्म:७ मे १९२८,अळणावर-धारवाड). गोंयचो सुटके झुजारी.'गोंय सुटके सैन्य'संघटनेचो तो वांगडी आसलो.लोकांक राजकी घडणुकांविशीं म्हत्व समजावन सांगचेपासत,तो बसकांनी वांटो घेतालो.२६ जानेच्वारी १९५५ दिसा सत्तरींतल्या धावें वाठारांत जाल्ल्या सत्याग्रहांत ताणें वांटो घेतिल्लो.पोलिसांनी ताका धरलो आनी बंदखणींत दवरलो.बंदखणींत ताका बरेच शारिरीक त्रास सोंसचे पडले.दोन वर्सांनी ताची सुटका जाली.१५ ऑगस्ट १९७२ त,भारत सरकारान ताम्रपत्र दिवन ताचो भोवमान केलो.

जोशी,लक्ष्मण दामोदर;(जल्म:८ जुलय १९११,धावें-सत्तरी). गोंयचो सुटके झुजारी.ताणें मुळावें शिक्षण मराठींतल्यान घेतलें.२६ जानेवारी १९५५ दिसा सत्तरी तालुक्यांतल्या धावें वाठारांत जो सत्याग्रह जाल्लो तातूंत ताणें वांटो घेतिल्लो.तेचपरी धावें ते वाळपय मेरेन मोर्च्यांत ताणें वांटो घेतिल्लो.पोलिसांनी ताका वाटेर सांवड्ड्या गांवांत धरलो.गोंयच्या प्रादेशिक लश्करी न्यायालयामुखार (Territorial Military Tribunal)चवकशी जावन ताका पांच वर्सा खर बंदखणीची ख्यास्त फर्मायली.ताका आग्वाद आनी रेइश मागुशचे बंदखणीत दवरलो.१० जानेवारी १९५९ दिसा ताची सुटका जाली.भारत सरकारान ताम्रपत्र दिवन ताचो भोवमान केलो.