Page:Konkani Viswakosh Vol1.pdf/863

From Wikisource
Jump to navigation Jump to search
This page has not been proofread.

जयपूर-बिकानेर झुजांत मेळिल्ल्या जैताच्या उगडासाक बांदिल्लें.दुसरें दार'फत्तेपोल' हें राजा अजितसिंहान आपल्याक मुगलांचेर मेळिल्ल्या जैताच्या उगडासाक बांदला आनी तिसरें दार 'लोहपोल'आसा.महाराजा मानसिंगाबरोबर सती गेल्ल्या बायलांच्या हातांचे ठशे ह्या किल्ल्यांत आसा.तेचपरी हांगा आदल्या शस्त्रांचो संग्रह धनमंडीतलें देवूळ,गुलाबसागर तळ्यादेगेर 'मोती महल','फुलमहाल आनी तलहटीका महाल हे राजवाडे आसात.उमदभवन बागेंतलें संग्रहालय,तेत्तीस कोटी देवांचें तीर्थ,हीरोज होल अश्यो तळीं जायत्यो सुवाती जोधपूराक पळोवंक मेळटाटा. हांगा विमानतळ आसा तेचपरी रेल्वेमार्ग आनी रस्ते हांचे जोधपूर एक मोटें प्रवासी थळ.हांगा कापड,लोकर,चामडें,गोरवां,शेतकीमाल,मीठ हांचो वेपार चलता.कांचेचें सामान,हस्तीदंती आनी लाखेच्यो वस्तू,तशेच चामडेपसून केल्लें सामान,चाकू,सुरयो तयार करपाचे,कपडे रंगोवपाचे आदी हाती वेवसाय हांगा चलतात.तेभायर पितुळ,लोखणी सामान,सायकली आदींचे कारखानेय जोधपूरांत आसात. हांगा भारतीय वायुदलाचे प्रशिक्षण म्हाविद्यालय आसा.राजस्थान राज्याचें उच्च न्यायालय आनी राजस्थान विद्यापीठाक जिडिल्लें वैजकी म्हाविद्यालय हआंगा आसा.तेचपरी १९६२ त थापणूक जाल्लें जोधपूर विद्यापीठ आनी ताका जोडून आशिल्लीं शास्त्रीय आनी शिक्षण प्रशिक्षण म्हाविद्यालयां अश्यो म्हत्वाच्यो संस्था जोधपूरांत आसात.

जोन ऑफ आर्क:(जल्म:६ जानेवारी १४१२,दोनरेमी व्हो फ्रांस;मरण:३० मे १४३१,रूआं). फ्रेंच भाशेंत जान दार्क.फ्रांसातली एक व्हड संत बायल आनी देशभक्त.तिचो जल्म एका ल्हानशा खेडयांत शेतकामती कुटुंबांत जालो.ती धर्मीक वृत्तीची आनी सुंदर आशिल्ली.ती व्हड विव्दान नाशिल्ली पूण धर्मशास्त्राच्या मुळाव्या सिध्दांतांचो तिणें अभ्यास केल्लो.धर्मीक प्रवृत्तीचे हे चलयेक पिरायेच्या तेराव्या वर्सांसावन शेतांत काम करतना देव आपल्या कानांत उलयता,असो भास जातालो.सेंट कॅथरिन,मार्गारेट आनी मायकेल ह्या जावन संतांचें तिका दर्शनूय जाताले. ह्या दैवी संदेशाक थोडोसो राजकी अर्थ आशिल्लो.इंग्लंड आनी फ्रांस हांच्यांतल्या शतवर्सुकी झुजांतलो हो काळ फ्रांसाक सामको प्रतिकूल आशिल्लो.त्र्वाचे कबलातीवरवीं फ्रांसाचें राजपद युवराज चार्ल्साक मेळनासतना इंग्लंडाच्या राजाक मेळपाचें आशिल्लें.ऑक्टोबर १४२८ त,ऑर्लेआं ह्या म्हत्वाच्या ठाण्याभोंवतणी ब्रिटिशांनी रेवंडो घालो.ह्या कठीण प्रसंगावेळार जोनाक दैवी आज्ञा जाली,'देवकन्ये,उठ आनी ऑर्लेआंची मुक्ती कर आनी युवराज चार्ल्साचो राज्याभिशेक करपाचे तयारेक लाग'. आवयबापायच्या विरोधाची पर्वा करीनासतना आनी फ्रेंच अधिकाऱ्यांच्या मताआड तिणें युवराज चार्ल्साचो भेट घेतली आनी ब्रिटिशांआड झुजपाक ताका प्रेरणा दिली.निश्क्रिय जाल्ल्या फ्रेंच सैनिकांचेर जोनच्या व्यक्तीमत्वाचो खूब प्रभाव पडलो.तांणी व्हड उर्बेन आनी धाडसान लढाय केली आनी ऑर्लेआं,पाते ह्या झुजांत जैत मेळ्यलें.उपरांत तिणें रेमो(Rheims)हांगा १७ जूलय १४२१ दिसा चार्ल्स (सातवो)हाचो राज्याभिशेक केलो. १४३० त जोन हिणें पारिसाची मुक्ती करपाच्या हेतान यत्न सुरू केले.पूण तिका यश मेळ्ळेंना.उपरांत बरगंडियन आनी ब्रिटीश सैन्यान रेवंडो घाल्ल्या कांप्येन (Compiegne)नगरांत तिणें प्रवेश केलो.कांप्येनच्या झुजांत मे १४३० त,तिका बरगंडियन सैनिकांनी धल्ली आनी ब्रिटिशांक विकली.चर्चाचो अपमान करप,चेटूक करप हे आरोप तिचेर दवरून तिका बंदखणींत घाली.फ्रेंच बिशप न्यायालयान तिका गुन्यांवकार थारायली आनी १४३१ त रूआं हांगा जिवेशी लासली. १४५६ त तिचेर केल्ल्या आरोपांची जाहीर रितीन चवकशी जावन तिका निर्दोश थारायली.तिच्या हौतात्म्याक लागून फ्रांसाची राश्ट्रीय अस्मिताय जागृत जाली.१९२० त पंदराव्या बेनिडिक्ट पोप हाणें अधिकृत रितीन तिका संतपद दिलें.युरोपीय चित्रकारांनी तिचीं प्रतिमाचित्रां रंगयलीं.तशेंच साहित्यिकांनी तिका नायिकेचें स्थान दिवन जायत्यो मनोरंजन कथा बरयल्यो.

जोर:जोर येवप म्हळ्यार आंगाची उश्णताय सदांच्या सरासरी तापमानापरस चड आसप.मनशाच्या आंगाची सरासरी उश्णताय ९७ ते ९८ फॅ.आसता.हाचेपरस ती चड जावप म्हळ्यार जोर आयला,अशें म्हण्टात. मनशाचे कातींत ज्यो शिरो घामाच्यो ग्रंथी आसतात,त्यो उश्णताय भायर सोडपाचें काम करतात.आंगाचें तापमान सरासरीभितर दवरपाचें काम मेंदवांतलो 'हायपोथालामस'(Hypothalamus)करता.आंगांतले स्नायू आनी हेर अवयव ज्यो दिसपट्ट्यो क्रिया करतात,तातूंतल्यान उश्णताय निर्माण जाता आनी ही उश्णताय समान दवरप,हें हायापोथालामस चेर आदारून आसता. कारणां:कुडींत चड उश्ण्ताय जावप वा उत्पन्न जाल्ली उश्णताय सदांचेभशेन उत्सर्जित (भायर उडोवपाची क्रिया)जावप ना,हाकालागून कुडीचें तापमान वाडून जोर येता.विवाणूक,भिण्णां (Tonsilitis)सायनसायटीस,फॅरित्जायटीस,न्रॉंकायटीस,न्यूमोनिया हांची लागण जाल्यार तांच्या विवाणूंक लागून जोर येता.हेभायर टायफॉइड दुयेंसाक लागून वा पचनामी प्रक्रिया इबाडून जोर येवंक शकता.तेभायर हेर रोगजंतूय कुडींत गेल्ल्यान जोराची लागण जाता.जोर येता,तेन्ना जंतूंक लागून रगतांत एक प्रकारचें विख तयार जाता.'पायरोजेन'ह्या विखयाळ्या पदार्थाक लागून हायपोथालामसचेर परिणाम जावन कुडीच्या तापमानाचेर नियंत्रण दवरप शक्य जायना. लक्षणां:मलेरियाक लागून आयिल्लो जोर अकस्मात कुडकुडो खावन येता.तो रोखडोच देंवतायं.टी.बी.जाल्ल्या मनशाक उण्या प्रमाणांत जोर येता आनू बरेच खेप जोर आसा वा ना,हाचीय व्हडलीशी जाणविकाय जायना.ह्या जोरा वांगडा तकली आनी आंग दुखप,हात-पांय वळप,असलींय लक्षणां दिसतात.थंडेच्या विवाणूंक लागून येवपी जोरांत नाक गळप,शिंको येवप,ताळो दुखप हीं लक्षणां जाणवतात.भिण्णांक लागून जोर येत जाल्यारूय ताळो दुखून गिळपाक त्रास जाता.ब्रॉंकायटीस,न्यूमोनिया हातूंत भरपूर खांक येवन कफ पडटा.पातळ परसाकडेन जावपाचो रोग जाल्यार पोटांत वळून ओंकारो येता.मुताची पीडा आसल्यार मुततना जळटा.'येननजायटीस' सारको घातक रोग जायत जाल्यार जोरावांगडा तकली दुखता,ओंकारो येता आनी केन्नाकेन्नाय शुध्द वता.दरेक रोगाक लागून आयिल्ल्या जोरावांगडा वेगवेगळीं लक्षणां दिसताता. उपाय:जोराचेर उपाय करचेंपयलीं ताचें कारण समजून घेवप म्हत्वाचें आसता.पूण तात्पुरत्या काळाखातीर जोर देंवोवपाखातीर थाराविकूच उपाय आसता.जोर देंवोवपाचीं सादारणां वखदां म्हळ्यार अॅस्पिरीन,अॅनाल्जिन हीं आसात.वखदां दिवपावांगडाच,थंड उदकान आंग पूसून काडल्यार जोर बेगीन देंवता.वखदांचो परिणाम हायपोथालामसचेर जाता आनी घाम वचून जोर देंवता. जोराच्या विवाणूचेर खास अशें वखद ना,पूण बरेच फावट जोर आपशींच देंवता.चड तेंप जर जोर देंवलो ना जाल्यार मात दोतोराकडल्यान तपासणी करून घेवची पडटा.जोराचें कारण कळटकच ज्या दुयेंसाक लागून जोर आयला,त्या दुयेंसाचेर वखद घेंवचें पडटा. जतनाय:ज्या जंतूंक लागून जोर येता,त्या जंतूंक मारून उडोवंक ते ते तरेचीं वाशिनां घेवची पडटात.देखीक-भुरगेपणांत टीं.बी.आड,बी.सी.जी.,कोलेखांक,कांटेल हांचेआड Triple vaccine,पोलिओआड पोलिओ व्हॅक्सीन,हुरहुरें,गालगुटां हांच्या विवाणूंक लागून येवपी