थारतात.लुफ्तहंसा ही विमानकंपनी संवसारीक हवाई मार्गाचेर येरादारी करता.ही विमानकंपनी संवसारभर नामनेक पावल्या.फ्रॅंकफर्ट हांगाचो ऱ्हायन-मेन हो अस्तंत जर्मनीतली सगळ्यांत म्हत्वाचो विमानतळ आसा.देशांत हेर बरेचशे आंतरराश्ट्रीय विमानतळ आसात. १९८३ मेरेन ह्या देशांत १२४ दिसाळीं आशिल्लीं.रेडिओ,दूरचित्रवाणी आनी हेर संचारणाच्या साधनांविशीं हो देश बरोच फुडारिल्लो आसा. उदेंत जर्मनी:ह्या देशांत १९८४ मेरेन ४७,३८० किमी.लांबायेचे रस्ते आशिल्ले.सगळे म्हळ्यार १००% रस्ते पव्के आशिल्ले.प्रवासी वाहनां १९८४ मेरेन ३१,५७,००० जाल्यार वेपारी वाहनां २,७२,९१८ आशिल्लीं.१९८४ मेरेन रेल्वेमार्गांची लांबाय १४,२२६ किमी.आशिल्लीं.देशांतली रेल्वे येरादारी शासनाचे मालकेची आसा.उदेंत जर्मनींतल्यो न्हंयो आनी तांकां जोडपी कालवे हाकालागून खासा करून उत्तर वाठारांत उदकांतली येरादारी बरीच चलता.सुमार २,५०० किमी.परस चड लांबायेचे उदकांतले मार्ग ह्या देशांत आसा.हेंर देशांकडे विझमार,रॉस्टॉक आनी स्ट्रालझुंट ह्या बंदरांतल्यान बरीच उदकांतली येरादारी चलता.इंटरप्लूग हे विमानकंपनेवरवीं हवाई मार्गांतली येरादारी चलता.ही कंपनी आंतरराश्ट्रीय हवाई मार्गाचेरूय येरादरी सांबाळटा.बर्लिन हो हांगचो मुखेल आंतरराश्ट्रीय विमानतळ,तेभायर हेर बरेच विमानतळ हांगा आसात. १९८४ मेरेन ह्या देशांतल्यान ३९ दिसाळीं उजवाडाक येतालीं.रेडियो,दूरचित्रवाणी हांचीय बरी वेवस्था ह्या देशांत आसा.सगळ्या प्रसार माध्यमांचेर सरकाराचें नियत्रण आसता. लोक आनी समाजजीण:अस्तंत जर्मनी:१९८५ मेरेन हांगा ९२.८% जर्मन वंशाचे,२.३% तुर्की,१.0% युगोस्लाव्ह आनी उरिल्ले हेर वंशाचे आशिल्ले.वट्ट लोकसंख्येंतले सुमार ८४.७% लोक शारांच्या वाठारांनी रावताले.हांगा स्थलांतर करून रावंक आयिल्ल्या लोकांचें प्रमाणय बरेंच व्हड आसा. मेन न्हंयच्या वाठारांत रावपी लोक पिंगश्या कोराचे,निळ्या दोळ्यांचे आनी कश्टाळू आसात.ऱ्हायनलॅंडांतले लोक मात लॅटीन युरोपांतल्या केल्टिक वंशाक चड लागसारचे दिसतात.दक्षिणेवटेनचे फ्रॅंकोनिय कुडीन घटमूट आसतात.स्वेबीयन आनी बव्हेरियन हांगाचे लोक साहित्य,कला,विद्या ह्या गजालींनी चड लक्ष घालपी आसात.अस्तंत जर्मनींत धर्मस्वतंत्रतायेक मान्यताय आसा.वट्ट लोकसंख्येंतले ९२.८% किरिस्तांव.हातुंतले ४६.७% प्रोटेस्टंट जाल्यार ४३.७% रोमन कॅथलिक आसात.हेभायर ज्यू,मुस्लीम,हेर धर्मांचे आनी धर्म मानीनाशिल्लेय लोक ह्या देशांत आसात. म्हाझुजापयलींच्यो पोरन्यो चडश्यो वास्तू अस्तंत जर्मनींत आसात.संगीत,कला,नाटय ह्या मळांचेर जर्मन कलावंत बरेच नामनेक पावल्यात.हांगाच्या शारांनी जावपी संगीत महोत्सवांक संवसारांतल्या बऱ्याच हेर देशांतल्यान लोक हाजीर रावतात. उदेंत जर्मनी:१९८६ मेरेन उदेंत जर्मनींत ९९% लोक जर्मन वंशाचे आशिल्ले.हेर वंशांचे फकत सुमार १% लोक हांगा आशिल्ले.हातुंतले सुमार ७६.६% शाराच्या वाठारांनी रावपी लोक आशिल्ले.अस्तंत जर्मनीपरस हांगाची भूंय ल्हान आशिल्ल्यान हांगाचे लोकसंख्येंत थंयचेभशेन खास विंगडपण सांपडना.धर्मीक नदरेन हांगाचे सुमार ४७.०% लोक प्रोटेस्टंट,७.0% रोमन कॅथलिक आनी ४६.0% धर्म मानीनाशिल्ले वा हेर धर्माचे आसात. हांगा दुसऱ्या म्हाझुजाच्या परिणामांतल्यान कम्युनिस्ट राजवट आशिल्ल्यान लोकांच्या जिवितांत मात्सो फरक जाला.सरकारान लोकांचे उदरगतीखातीर खासा येवजण मुखार हाडून कला,संगीत,नुत्य,नाटय हांकां उर्बा दिवपाचे यत्न चालूच दवरल्यात. हांगाचीं नाटकघरां सरकाराचे मालकेचीं आसात.कलेच्या मळार हांगाचेय लोक अस्तंत जर्मनीच्या लोकांभशेन कलेचे मोगी आसात.साम्यवादी विचारसरणेचे धर्तेचेर हांगा वास्तूशिल्प,संगीत अशा सगळ्या कलांच्या मळार नव्यो रचणुको जाल्यात.नव्या शाराची उबारणी करपाच्या कामांत कलाकारांची साम्यवादी बांधीलकी म्हत्वाची थारल्या. शिक्षण:अस्तंत जर्मनी:६ ते १८ वयाच्या सगळ्या विद्यार्थ्यांखातीर शिक्षण फुकट आनी सक्तीचें आसा.शिक्षण वेवस्थेविशीं दरेका प्रांताक स्वतंत्रताय तरी अभ्यासक्रम आनी शिक्षणपध्द्त हातूंत एकसारकेपण हाडपाचे यत्न चालू आसात.धा वर्सांचे पिरायेमेरेन सगळीं भुरगीँ मुळाव्या शाळांनी शिकतात.ताचे उपरांत मध्यमिक आनी उच्च माध्यमिक शिक्षण पुराय केल्याउपरांत विद्यार्थी विश्वविद्यालयांत शिक्षण घेवपाखातीर लायक थारता.मानसिक आनी कुडीची सारकी वाड न जाल्ल्या विद्यार्थ्यांखातीर खासा शिक्षणसंस्था आसात.सगळ्या मळावयलें शिक्षण दिवपाची वेवस्था ह्या देशांत आसा.हांगाच्या विश्वविद्यालयांचो पांवडो बरोच ऊंच आसा.संवसारांतल्या हेर देशांतल्यान बरेचशे विद्यार्थी शिक्षण घेवपापासत हांगा येतात.तंत्रगिन्यान,विज्ञान,कला ह्या मळांवयलें शिक्षण दिवपाविशीं संवसारांत अस्तंत जर्मनी फुडारिल्ल्या देशांचे वळेरेंत येता. उदेंत जर्मनी:उदेंत जर्मनींत निरक्षरतेचें प्रमाण सामकेंच उणें आसा.शिक्षण फुकट आसा आनी शिक्षणावयल्या खर्चाचें प्रमाण बरेंच चड आसा.विश्वविद्यालयांत शिक्षण घेवपाखातीर विद्यार्थींची समाजीक फाटभूंय म्हत्वाची आसता.सोशलिस्ट युनिटी पार्टींच्या जाळवणदारांच्या भुरग्यांक,तेचप्रमाण शेतकार आनी कामगारांच्या भुरग्यांक हांगा प्राधान्य मेळटा. अर्थीक गरजो नदरेंत घेवन सवे यत्तेमेरेन बौध्दिक शिक्षणावांगडा कुडीची उदरगत जावपाचें शिक्षण दितात.शिकपी विद्यार्थ्यांक कांय काळामेरेन कारखान्यांनी वा शेतांनी काम करचें पडटा.शिक्षण मार्क्सवादाच्या विचारांचेर आदारिल्लें आसता.हांगाचीं म्हत्वाचीं विश्वविद्यालयां म्हळ्यार: कार्ल मार्क्स विश्वविद्यालय,लायपसिग (१४०९);र विश्वविद्यालय (१४१९);एन्सर्ट मोर आर्ट विश्वविद्यालय,ग्रायफ्सव्हाल्ट(१४५६);मार्टिन ल्यूथर हाल,व्हिटन्बेर्क (१६९४);हंबोल्ट विश्वविद्यालय,बर्लिन (१८०९);टेव्निश विश्वविद्यालय,ड्रॅझूडेन (१८२८)आनी फ्रीड्रिक शिलर विश्वविद्यालय,येना हीं आसात. भाशा आनी साहित्य:जर्मन भाशा ही इंडो-युरोपीय भाशा पंगडांतल्या जर्मनिक फांटयाची एक म्ह्त्वाची भाशा आसा.हे भाशेक बरीच पोरनी परंपरा आसा.इ.स.८०० मेरेनचें जर्मन साहित्य हें लोकसाहित्य अशिल्लें.पोरन्या आनी मध्ययुगांतल्या काळांत जर्मन भाशेंत व्हडा प्रमाणांत साहित्यनिर्मणी जाल्ली.महाकाव्य आनी हेर तरेकवार साहित्य बरेंच नामनेक पाविल्लें.प्रोटेस्टंट चळवळीच्या परिणामांतल्यान हांगाच्या साहित्याक एक वेगळी दिका मेळ्ळी.हांगाच्या जर्मन भाशा उलोवपी लोकांमदीं बरेंच विंगड विंगड प्रवाह आसात.जर्मन ही दोनूय देशांची राज्यभाशा आसा. साहित्य निर्मणेच्या वावरांत अठराव्या आनी एकुणीसाव्या शेंकडयांत हांगा खासा नांव घेवपासारके लेखक आनी कवी मुखार आयले नात.हालींच्या तेंपार मात फ्रांझ काफ्का,थॉमस मान,रायनर मरीआ रिल्के,बर्टोल्ट ब्रेख्त,आना झेगर्स आर्नोल्ट त्स्वायख,एन्स्ट,व्हिखर्ट,गेओर्ग काइझर,एन्सर्ट टोलर हांणी संवसारभर नामना मेळयली.हेन्ऱीक ब आनी गुंथर ग्रास ह्या कादंबरी लेखकांची पुस्तकां हेर कितल्याशाच भाशांनी अणकारित जाल्यांत.ब्रेख्तावांगडा त्सुकमायर,लेंटस आनी पेटर व्हायस हांची नाटकां संवसारभर गाजल्यांत. जर्मिन भाशेची उदरगत जावची आनी तिची संवसारांतल्या हेर लोकांक वळख जावची हेखातीर खासा यत्न करपी बऱ्योच संस्था अस्तित्वांत आसात. म्हत्वाचीं थळां:अस्तंत जर्मनी हो ल्हान आनी मध्यम शारांचो देश आसा.बर्लिन,हॅंबर्ग आनी म्युनिक हीं हांगाचीं तीन व्हडलीं शारां.
