Page:Konkani Viswakosh Vol1.pdf/786

From Wikisource
Jump to navigation Jump to search
This page has not been proofread.

चेकोस्लोव्हाकिया तशेंच बेनेश हाणे राजीनामो दिलो. ताचे सुवातेर क्लेमंट गोटव्हाल्ड (१८९६-१९५३) पंतप्रधान जाली. ताणे रशियाचे धर्तेचेर राज्याची उबारणी केली. शिक्षणीक आनी धर्मीक संस्था कम्युनिस्टांच्या नियंत्रणाखाल आयल्यो. रोमन कॅथलिक पाद्रींक बंदखणींनी घाले. चेकोस्लोव्हाकिया अानी पोलंड हांणी अर्थीक सहकार्याखातीर एक परिशद लागली, १९५३ त गोटव्हाल्ड हाका मरण आयले अानी अांटान्यीन झापोटोक्या अध्यक्ष जाल्यार विल्यम शिरोक्या पंतप्रधान जाली. १९५०-१९६० ह्या धा वसर्गाच्या काळांत ह्या देशांत अर्थीक मळार थीरपण उरलें ना. राश्ट्रीयकरणाचोय व्हडलोसो फायदो जालोना. १९५७ त अांटान्र्यान नोव्हट्न्या अध्यक्ष जालो. ताणे १९६२ त रशियांतल्यान तेल हाडपाखातीरनळ येवजण सुरू केली. - इतले मजगती कम्युनिस्ट सत्तेआड लोकांचो बोवाळ चालू जालो. विचारस्वतंत्रताय, रशियन धर्तेचेर आशिल्ले राज्यपध्दतीक विरोध ह्या गजालीतल्यान चळवळी सुरू जाल्यो. १९६७ मेरेन विद्यार्थी आनी लेखक हांणी हे चळवळीक तेंको दिलो. निमाणे १९६८ त कम्युनिस्ट फुडाच्यांनी कांय मुळावे राजकी बदल करपाचे मान्य केलें. अलेक्झांडर हुब्चेक हो। कम्युनिस्ट पक्षाचो पयलो सचिव जालो. ताणे चेकोस्लोव्हाक कम्युनेिस्ट हांगाच्या लोकांचो येवकार मेळळो; पूर्ण रशिया आनी हेर कम्युनिस्ट चेकोस्लोव्हाकियान आपूण कम्युनिस्ट तत्त्वांकडेन तडजोड करचो ना, अशे जाहीर करून लेगीत २१ ऑगस्ट १९६८ दिसा वॉस कबलातीप्रमाण सुमार पांच लाख रशियन सैनिक चेकोस्लोव्हाकियांत घुसले. १९६९ त डुबूचेक हाका स्वताचे पद सोडचे पडलें आनी गुस्टाव्ह हुसेक हो पयलो सचिव जाली. चेकोस्लोव्हाकियांतल्या हंगामी मंत्रीमंडळांत १९७३ त बरेच बदल जाले. १९७७ त हांगाच्या कांय बुध्दीजीवी लोकांनी हुसाकाच्या सरकाराआड चार्टर ७७ ही चळवळ उबारली. पूण हे चळवळीच्या सगळ्या फुडाच्यांक ख्यास्त दिवन हुसाक हाणें ती मोडली. १९८५-८६ त रशियाकडल्यान हुसाकाच्या राज्यकारभाराचेर टिका केली. हुसाक कॉकर्णी विश्वकोश : १ सुचयतात. थळावो राज्यकारभार राश्ट्रीय समित्यांवरवीं चलता. अश्यो १० प्रांतीय समित्यो आसात अTनी प्राग आनी ब्राटीस्लाव्हा ह्या शारांखातीर २ अर्थीक स्थितीः शेतवडीच्या मळार उद्येगीकरण आनी यंत्रांची उपेग ह्या गजालींक लागून हांगा पेिकावळ बरीच जाता. गंव, बाली, मको, जTत्या. खनिज उत्पन्नाच्या मळार हांगाची परिस्थिती बरी ना. खनिजां बन्याच मुद्दम तयार केल्ली नुस्त्याची पिकावळ अर्थवेवस्थेक बरोच आदार दिता. कार्प, टेंब पायक, पर्च आनी ट्रावट जातीचे नुस्तें हांगा चड प्रमाणांत नेळटा. उद्येगीक उत्पादनाच्या मळार हांगाच्या लोकांनी पयलों सावन नामना वस्त्रां, कपडो ह्यासारक्या वस्तूंचे कारखाने बरेच पातळळ्यात. हे भायर अर्थीक नदरेन हो देश बरोच फुडारिल्लो आसा, देशाच्या पुराय जाता. कपडो, यंत्रां आनी वाहनां, चामडयाच्यो आनी प्लॅस्टिकच्यो वस्तू अस्तंत जर्मनी, युगोस्लाव्हिया, बल्गेरिया, ऑस्ट्रिया आनी रुमानिया आदी देशांनी जाता. कोरुना ( चेकोस्लोव्हाक क्राउन) हें हांगाचे अधिकृत चलन. येरादारी आनी संचारण: १९८४ मेरेन चेकोस्लोव्हाकेियांत ७४,८९१ किमी. लांबायेचे रस्ते आशिल्ले. हातूंतले सगळेच म्हळ्यार १०० % पक्के आशिल्ले. त्याच वसा रेल्वेमार्गाची लांबाय १३,११४ किमी. आशिल्ली. हाच्या फुडारपणाखाल चेकोस्लोव्हाकियाचे सरकार सद्यामेरेन थंय सत्तेर राज्यवेवस्या: १ जानेवारी १९६९ सावन चेकोस्लोव्हाकिया हो चेक सोशलिस्ट रिपब्लिक (बोहीमिया, मोरेव्हिया आनी सायलीशियाची कांय वाठार) आनी स्लोव्हाक सोशलिस्ट रिपब्लिक (स्लोव्हाकिया) ह्या दोन व्हाल्टाव्हा, एल्ब आनी डॅन्यूब ह्या न्हंयांतल्यान उदकांतली येरादारी चेकोस्लोव्हाक एअरलायन्स हे संस्थेवरवीं हवाईमार्गावयली येरादारी चलता. राश्ट्रीय तशेंच आंतरराश्ट्रीय मार्गाचेर ही संस्था येरादारी प्राग, बन, ब्राटिस्लाव्हा, ओलोमॉक, कोशीक ह्या शारांनी मुखेल ह्या दोन प्रजासत्ताकांक समान हक्क आसात. चेक प्रजासत्ताकाची राज्यकारभार चलोवपाखातीर् २०० प्रतिनिधींचे राश्ट्रीय मंडळ आसा, जाल्यार स्लोव्हाक प्रजासत्ताकाचो राज्यकारभार १५० प्रतिनिधींच्या राश्ट्रीय मंडळावरवी चलता. संघराज्य विधीमंडळांत दोनूय प्रजासत्ताकांचे वांगडी आसतात. हांची संख्या १५० आसा अानी देरक प्रजासत्ताकाचे ७५ प्रतिनिधी आसात. हे भायर संसदेचे दुसरे घर म्हळ्यार लोकमंडळ (चेंबर ऑफ द पीपल) हातूंत १३७ चेक आनी ६३ आनी राश्ट्राध्यक्ष केंद्रीय मंत्रीमंडळाची नेमणूक करता. दर पांच वसांनी वेंचणुको जातात आनी सत्ता अप्रत्यक्षपणान कम्युनिस्ट पक्षाच्या हातांत आसा. १८ वस पुराय केल्ल्या दरेकल्याक मत दिवपाचो अधिकार, जाल्यार २१ वसाँ पुराय केल्ल्या दरकल्याक वेंचणुको लडोवपाचो अधिकार आसा, कम्युनिस्ट पक्षाच्या फुडारपणाखाल कामगार आनी युवक 95る वेिमानतळ आसात. येरादारीच्या मळार हो देश फुडारिल्लो आसा. १९८४ मेरेन हांगासावन ३० राश्ट्रीय थरावयलीं दिसाळीं उजवाडाक रेडिओ, दूरचित्रवाणी ह्या प्रसारमाध्यमांचीय हांगा बरीच उदरगत आसता, संचारणाच्या मळार ह्या देशाची पांवडी बरोच ऊंच आसा. लोक आनी समाजजीणः वंशोक नदरेन ह्या देशांतले ६३.८ % लोक चेक, ३१% स्लोव्हाक, ३.८% हंगेरीयन, आनी उरिल्ले पॉलिश, जर्मन, युक्रेनियन आनी हेर वंशांचे आसात. हांगा सुमार ६५.५% रोमन कॅथलिक, २०.१% नास्तिक आनी उरिल्ले हेर धर्मपंथांचे आसात. -