Page:Konkani Viswakosh Vol1.pdf/780

From Wikisource
Jump to navigation Jump to search
This page has not been proofread.

चीन रेन्मन्लि हे हांगाचे चलनी नाणे. 'पीपल्स बँक ऑफ चायना' हे मुखेल बँकेवरवीं अर्थीक वेव्हार जातात. येरादारी आनी संचारणः १९८६ मेरेन चीनांत ९,४०,००० किमी. लांबायेचे रस्ते जाल्यार १९८५ मेरेन ५६,००० किमी. लांबायेचे रेल्वेमार्ग हांगा सुमार १,३६,००० किमी. लांबायेचे उदकांतले मार्ग आसात. तियानजिन, शांघाय, किंगडौ, लुडा आनी कॅटन हीं ह्या देशांतली मुखेल ऑफ चायना' (CAAc) हे संस्थेवरवीं चलता. हवाई मार्गावयल्यान चीनाची बच्याच हेर देशावांगडा येरदारी जाता. तेभायर हेर देशांच्या १९७६ मेरेन कॅटन, शांघाय आनी बेिजींग हांगा मुखेल विमानतळ आशिल्ले. चालू आसात. १९८६ मेरेन चीनांत २२२ दिसाळीं उजवाडाक येतालीं. सगळ्या प्रसार माध्यमांचेर सरकाराचे पुराय नियंत्रण आसता. प्रसार माध्यमावरवीं सांस्कृतिक क्रांशीउपरांत जावपी माक्र्सवादाचो प्रचार सद्या बरीच व्हड अासा. लोक आनी समाजजीणः चीन बरोच पोरनो देश आशिल्ल्यान थंय मूळ हांगा ९३% लोक हान वंशाचे (पोरन्या हान साम्राज्यावेल्यान तांकां हें नांव मेळ्ळे) आसात. तेभायर चुआंग, हुई, मियाओ, उईघुर, ई, मंगोल, मानतात. म्हत्व सामवेंच सोंपले. चीनांत जातीभेद नाशिल्ली, पूण अर्थीक भेद रांदपाची भोव आवड. हांगाच्या जेवणाचे पदार्थ संवसारभर पावल्यात. हें चीनाचे राश्ट्रीय पेय. पयलीसावन चिनी समाजाचेर कन्फ्यूशियस, बौध्द आनी ताओ विचारांचो प्रभाव आशिल्लो. १९८० मेरेन हांगा ५९.२% लोक धर्म मानीनाशिल्ले; २०.१% चिनी पारंपारिक लोक धर्म मानपी; १२% नास्तिक; ६% बौध्द, २.४% मुसलमान आनी ०.२% किरिस्तांव आशिल्ले. पयलींसांवन हांगा सण आनी उत्सव व्हडा दबाज्यान मनयतात. क्रांती उपरांत साम्यवादी राजवटीन कांय नवे सण आनी लग्नां जाताली; ल्हान पावलां आसप हें सोबीतकायेचे लक्षण मानून बायलांचे ल्हानपणासावन पावलां बांदून दवरताले. क्रांती उपरांत ह्यो प्रथा नश्ट जाल्यो. आसतालें; कम्युनिस्ट राजवटीन नवे कायदे हाडून तो सोपो केला. पूण हे गजालीक सरकाराची तेंको वा फाटबळ नासता. कलेच्या मळार चीनाची पयलीसावन उदरगत जाल्या. चित्रकला, शिल्पकला, वास्तुकला, संगीत ७६२ कोंकणी विश्वकोश : १ खेळासताँनी आयज चीनाची सुवात बरीच ऊंच आसा. साम्यवादाच्या परिणामान हांगाची विचारसरणी बदलून नव्या विचारांचे प्रदर्शन कलेवरवीं जाल्लें पळोवंक मेळटा. पूर्विल्ल्या काळासावनूच ह्या लोकांक कलेची जाण आनी सोबितकायेची आवड आशिल्ल्यान संवसारभर चिनी कलेन नामना मेळयल्या. शिक्षणः पयलींच्या काळांत शिक्षणाच्या मळार चीनांत बरीच उदरगत चित्रकला, झूजशास्त्र, नितीशास्त्र हे विशय शिकयताली. वैजकी मळार अॅक्यूपंक्चर पध्दतीन रोग बरो करपाची कला हांगा २५०० वसपियलींसावन उदरगतीक आयेिल्ली. हे खासा चिनी उपचार-पध्दतीचेर आयज संवसारभर संशोधन चलता. हे शिक्षणपध्दतींत जालो. १९४९ त जाल्ले क्रांतीउपरांत शिक्षणपध्दत पुरायपणान बदल्ली. गिन्यान हें फकत गिन्यानाखातीर नासून समाजाखातीर आसता आनी ते नदरेतल्यान शिक्षणपध्दत वापरुंक जाय, ह्या विचारांतल्यान हांगा शिक्षण दिवप आनी साम्यवादी विचारसरणी पातळावपाचो वावर जालो. बुध्दीवादी शिक्षणापरस शारिरीक काम आनी तेविशी शिक्षण हांकां चड म्हत्व मेळ्ळे, माओच्या मरणाउपरांत पथून शिक्षण पध्दतीत मात्शे बदल जाले. मुळावें, माध्यमिक आनी उच्च माध्यमिक थरांचेर शिक्षण दितात. तें चिनी समाज आनी देश हांची चडांतचड म्हायती दिवपी आसता. उंचेल्या पांवडयावयले शिक्षण दिवपी हांगा सुमार ८०० परस चड आसा. संवसारांतल्या हेर देशांतले बरेच विद्यार्थी शिक्षण घेवपाखातीर आसा आनी सत्ताधीश बदलतात तेप्रमाण शिक्षणाच्या मळार तात्त्विक बदल जातात. भाशा आनी साहित्यः चिनी भाशा ही सिनो-तिबेटी भाशाचोम्यांची चड़शी वेव्हारांत वापरतात. तिच्योय बन्योच बोली आसात. चिनी भाशेचे लिपयेक बरोच पोरनो इतिहास आसा. ती चित्रांभशेन आसा. चिनी चित्रलिपीसारकी लिपी हेर खंयचेच भाशेत ना, चिनी साहित्याक ४,००० वसांची परंपरा आसा. २५० वसाँपयलीं भाशेंत नाशिल्लें; इतलेच न्हय तर संवसारांतल्या सगळ्या भाशांतल्या आयिल्लें चडशे साहित्य कन्फ्यूशियस विचारांचेर आनी बुध्द आनी ताओ वेिचारांचे साहित्य काबार जावन गेले. समाज बदलपाखातीर साहित्याची गरज आसता. ह्या तत्त्वगिन्यानांक तेंको दिवपी चिनी फुडाच्यांनी क्रांतीउपरांत साम्यवादी विचारांचे प्रदर्शन घडोवपी साहित्याक उर्बा श, माव दुन, बा जिन हे संवसारभर नामना मेळयिल्ले विसाव्या