Page:Konkani Viswakosh Vol1.pdf/75

From Wikisource
Jump to navigation Jump to search
This page has not been proofread.

हिमान भरिल्लीं आसतात. सामके उदेंतेकडेन आशिल्लो रॉकी पर्वत बरोच रुंद आनी ऊंच आसा. ह्या पर्वतावळींच्या आनी कॅस्कॅड, सिएर्रा नेव्हाडा ह्या पर्वतावळींच्या मदीं कोलंबिया, ग्रेट बेसिन, कोलोरॅडो न्हंयक लागून ‘ग्रँड कॅन्यन’ नांवाची पायणीभशेन सुमार देड किमी. खेल 7 ते 18 किमी. रुंद आनी 320 किमी. लांब खळी तयार जाल्या. रॉकी पर्वताच्या मदीं उश्ण उदकाचे झरे, सरेवरां आनी खेल खळ्यो आसात.

6. अस्तंत दर्यादेगेचो वाठारः कोस्टल पर्वतावळी पॅसिफीक म्हासागराचे देगेक समांतर आशिल्ल्यान हो अस्तंतेवटेनचो कॅलिफोकर्नियाचो सपाट आनी अशीर वाठार तयार जाला.

ह्या देशांतल्यो म्हत्वाच्यो न्हंयो म्हल्यार मिसिसिपी, सेंट लॉरेन्स, कोलंबिया आनी कोलोरॅडो ह्यो जावन आसात. मिसूरी, ओहायओ, आरकॅन्सा, रेड ह्यो मिसिसिपीच्यो उपन्हंयो आसात. धाकली कोलोरॅडो, ब्रॅझस, रीओ ग्रांदि ह्यो न्हंयो मोक्सिकोच्या आखाताक वचून मेळटात.

कॅलिफोर्निया आखाताच्या वाठारांतली कोलंबिया ही म्हत्वाची न्हंय. सॅक्रेमेंटो, सॅन वाकीन, क्लॅमथ ह्योय न्हंयो म्हत्वाच्यो आसात. सॅक्रेमेंटो आनी सॅन वाकीन, हांकां लागून सिएर्रा नेव्हाडाच्या आग्नेयेवटेन ‘डॅथ व्हॅली’ हें देगण आसा. हो ह्या देशांतलो सगळ्यांत सकयलो वाठार, हाची खोलाय समुद्रथरा परस 83 मी. सकयल आसा. हडसन आनी तिची उपन्हंय मोहॉक अॅपालॅचिअन पर्वताचे उदेंतेवटेन आसात. फ्लॉरिडाच्या दक्षिण वाठारांत बरीच तळीं आनी सरोवरां आसात. ओकीचोबी हें तांतलें सगळ्यांत व्हड. उत्तरेवटेन आशिल्लीं साव्या उदकाचीं पांच व्हडलीं सरोवरां, सुपीरिअर, मिशीगन, ह्युरन, ईअरी आनी आँटॅरिओ. ईअरी आनी आँटरिओ सरोवरामदीं नांवाजिल्ले नायगारा धबधबो आसा.

हवामानः हांगाचे हवामान विंगड विंगड प्रकारचें आसा. हवामाना परस पावसाच्या प्रमाणाचेर आदारून ह्या देशाचे पांच वांटे करूं येतात. दरेक वांट्याच्या हवामानाचें खाशेलेंपण वेगळें आसा.

1. चड ओलसाणीच्या हवामानाचो वाठारः अस्तंतेवटेनच्या दर्यादेगेच्या उत्तर वाठाराचो हातूंत आस्पाव जाता. हो वाठार उदेंतेक कॅस्केड मेरेन पातळला आनी थंय 75 सेंमी. ते 375 सेंमी. मेरेन वर्सुकी पावस पडटा. शिंयाळ्यांत थंडी आसता. त्या काळांतले समुद्र थरा वयलें ,सरासरी तापमान 4.4° से. आसता. ह्याच वेळार वादळां आनी पावस येता. पर्वताचेर बर्फ पडटा. गिमांत तापमान चडशें वाडटा. जुलय म्हयन्याचें सरासरी चडांत चड तापमान 32.2° से. आसता. त्या वेळार कांय प्रमाणांत पावस पडटा. दर्यादेगे लागीं दाट धुकें आसता.

2. ओलसाणीच्या हवामानाचो वाठारः सुपीरिअर सरोवरा सावन टेक्सास राज्यामेरेनच्या मदल्या वाठाराचे उदेंतेक हो वाठार आसा. हांगाचें वर्सुकी पावसाचें प्रमाण 75 सेंमी. ते 125 सेंमी. आसता. पावस चडसो गिमांत पडटा. शियाळ्यांत अक्षवृत्ता प्रमाण विंगड विंगड थळांच्या तापमानान बदल जाल्लो दिसता. जानेवारी म्हयन्याचें सरासरी तापमान दक्षिण फ्लॉरिडांत 21.1° से. गल्फ दर्यादेगेर 13° से. आसता. ह्या काळांत केन्ना केन्ना उत्तरेवटेनच्यान थंड हवेचें ल्हार आयिल्ल्यान तापमान अचकित देंवता. अशा वेळार उण्यांत उण्या तापमानाची नोंद मिनेसोटा राज्यांत 45.6° से. टेनेसी राज्यांत 28.9° से. आनी फ्लॉरिडाच्या वायव्य वाठारांत 17.8° से. अशी जाता. ओहयो न्हंयचे उत्तरेवटेन शिंयाळ्यांत बर्फ पडटा. आनी तें जमनीर 1 ते 5 म्हयन्यां खातीर उरता. गिमांत ही परिस्थिती बदलता. तेन्ना तापमानांत जावपी बदल सगळे कडेन जाता. उत्तरेवटेन जुलै म्हयन्याचें तापमान सरासरी 18° से. आसता. दक्षिण वाठारांत ते 26.6° से. आसता. ह्या वेळार दक्षिण फ्लॉरिडा आनी ईशान्येवटेनच्या पेन राज्याचे वाठार सोडीत जाल्यार हेर कडेन आतां मेरेन चडांत चड तापमान 37.8° से. आशिल्ल्याची नोंद जाल्या. मेक्सिकोच्या आखाता वटेनच्यान हून वारें उत्तरेवटेन व्हांवक