कारवार हांगाच्या दाट रानांनी आनी बिहार,ओरिसा, आसाम, तमिळनाडू,ब्रह्यदेश आनी लंका ह्या वाठारांनी वाठारांनी दिश्टी पडटा.ताची साल पातळ,गोबराकोराची आनी तिकतिकीत आसता. पानां सादीं, लांबशीं, वाटकुळीं, चकचकीत,एका आड एक आनी मोटव्या देंठाचीं आसून तीं शिंयातेंपार झडटात. फुडें, फेब्रुवारी- मार्च ह्या म्हयन्यांत ह्या रुखाक तरन्यो कोमरयो येवंक लागतात. तेन्नाच म्हळ्यार फेब्रुवरी- एप्रिल ह्या म्हयन्यांत चवरांभशेन परिमंजरीचेर भरपूर,वासाची, मोटीं, हळडुवीं फुलां येतात. 3-6 ल्हान फातराभशेनघट्ट बियो मेळून घोंसफळ जाता. नवी लागवड, बियो वा कलमादरवीं करतात.
ह्या रुखाचें लांकूड ताबशें,गोबरया कोराचें आनी घट्ट आसता. हातांत धरपाचीं बेतां, कोरीवआनी जडावाचें काम हांचेखातीर ह्या लांकडाचो उपेग जाता. ह्या झाडाच्या मुळांची काडो मासिक पाळयेच्या दुखण्याचेर, तेचपरी दमो, क्षय हांचेरुय दितात. ताची साल पाचक आनी शक्तिवर्धक आसा.
कवठी चांफो (नराठी- कवठी चाफा, हिंदी-बारी चंपा, इंग्लीश- बुल ब लॅटीन- मॅग्नोलिया ग्रँडिफ्लोर. कूळ-मॅग्नोलिएसी)उंचाय सुमार 24 मी. बाराय .म्हयने पानां आशिल्लो हो सुंदर रुख. ताचें वंशवाचक लॅटीन नांव मॅग्नोलिया. हें पियरे मॅग्नोल ह्या माँपॅलिए वाठारांतल्या प्राध्यापकाच्या नांवावेल्यान. हो रुख मुळचो उतर अमेरिकेंतल्या कॅरोलायना ह्या वाठारांतलो आसा.तेचपरी भारत, ब्रहादेश, चीन जपान ह्या ह्या देशांत हो रुख दिशटी पडटा.हिमालय आनी निलगिरी वाठरांनी 2,100 मी. उंचायेमेरेन ताची वाड बरी जाता. वासाळ फुलां हें ताचें खाशेलें लक्षणताचीं पानां सादीं, एका फाटल्यान एक, चिवट, गडव पाचवीं,व्हड, वयर चकचकीत आनी पोंदच्यान तांबशी आनी केंसाळ आसतात. ताळ्यो आनी कळ्यो तांबश्यो केंसाळ आसून साल गोबराकोराची आनी गुळगुळीत आसता. ताळ्येच्या एप्रिल ते मे ह्या म्हयन्यांत धवे, मांटें, वासाळ,आनी दिलिंगी एक एक फूल येवंक लागता. फूलांफुलचेपयलीं पानांच्या राशींत आयिल्यो ल्हान कळयो तांतयां भशेन दिसतात.संदलां मोटीं आनी पाकळ्यांभशेन आसतात.पाकळ्यो सुमार 6-12 तांतयां आकाराच्यो आनी वेगवेगळ्यो आसतात.केसरसलां जांबळसार आनी कितलींशींच आसतात.किंजदलां वेगवेगळीं आनी भरपूर आसतात.देंठाच्या तोंकावेलो भाग लांबोडो आसता.ह्या रुखाक सुमार 7-10 सैमी. लांब,तांबशें, केंसाळ आनी तांतयां आकाराचें घोंसफळयेता आनी दरेक ल्हान फळ फुटून तातूंतल्यान शेंदरी रंगाच्यो बियो भयर पडटात.
ह्य रुखाच्या पुराय भागांत वासाळ आनी उडून वचपी तेल आसता.फुलांपसून वासाळ मॅग्नोलिया तेल काडटात.ह्या नांवाचें अतरुय कुत्रिम तरेन काडटात. बियांपसून काडिल्लें तेल शाबू करपाक वापरतात.साल उतेजक,वासाळ,पुशटीक आनी स्वेदकारी (घाम हाडपी)आसून थंडेचो जोर, संधिवात, हांचेरदितात. बियो आनी गुटी कलमापसून नव्या रोंपाची लागवड करतात.ह्या फुलाक लुइझअनाचेंराशट्रीय फूल मानतात.
खेर चांफो (कूड चांफो) (मराटी- खैर चाफा हिंदी-गुळेंची, चमेली,गुजराती- राधा चंपो,धोळो चंपो, कनड- कडुसंपिगे,इंग्लीश- टेंपल ट्री, पॅगोडाट्री फ्रांजीपनी, लॅटीन- फ्लुमेरिया अँक्युटिफोलिया, कूळ –औपोसायेनेसी). उंचाय सुमार 6-10 मी. फकत स म्हयेने पानां आशिल्लो,मध्यम आकाराचो रुख.हो रुख मूळचो मेक्सिको आनी ग्वातेमाला ह्या वाठारांतलो. पूर्विल्या काळासावन भारतांत देवळाच्या वाठारांत हो रुख रोयताले.ताचेवेल्यानूच ताका टेंपल ट्रपल ट्री आदी इंग्लीश नांवां पडलीं.फ्रेंच धर्मोवडेकार आनी वनस्तपती तज्ञ चार्लस फ्लूमर (1646-1706)हाचें नांव ह्या रुखाच्या लॅटीन वंशवाचक नांवाचो संबंद आयला.ह्या रुखाच्या वांकड्यो तिलड्यो ताळ्यो आसतात आनी जायतेकडेन तांची विभागणी जाल्ली आसता.ताची साल खडबडीत आसून तिका दूख लागल्यार थंयच्यान धवो दीख भायर सरता.ताची शारीरीक लक्षणां अँपोसायनेसी वा करवीर कुळांत वर्णन केल्याप्रमाण आसतात.खंद्यांच्या तोंकांक एकानेकांसामखार, सादीं, मोटीं दोनूय तोंकां अरुंद आशिल्लीं गच्च पानां येतात.डिसेंबर म्हयन्यांत हीं पानां येतात. डिसेंबर म्हयन्यांत हीं पानां गळूंक लागतात आनी पावसाळ्याचे सुर्वेक नव्यो कोमरयो येवंक लागतात मार्च ते एप्रिल आनी जुलय ते ऑक्टोबरह्या म्हयन्यांत धवीं,मोटीं आनी वासाळ फुलां ताळयेच्या तोंकांक तुयांनी येतात.पाकळ्यांच्या पोंदा, म्हळ्यार सकयले वटेनतांबशी झाक मारताआनी पाकळ्यांच्या वयर हळडुवो कोर आसता.ह्या फुलाक पांच पाकळ्यो आसतात आनी केसरदलां सामकीं ल्हान आसातात. दोन किंजदलांपसून तयार जाल्लीं दोन लांबोडी पेटिकां फळां ताबसार पिंगशा शिंगांभशेन दिसतात.भारतांत ह्या रुखाक फळां येतात.बियो जायत्यो आसतात आनी तांचेर केंसांचो घोंस आसता.ह्या रुखाचें लाकूड मोव आशिल्ल्यान धोलकीं करुंक ताचो बरोच उपेग जाता. ह्यारुखाचो दरेक भाग वखदी आसता. सूज आयल्यार ताचेर पानांचो लेप (पोटीस)लायतात. ताचो दीख संधिवाताचेर लायतात.आंग कुसकुसप वा खोरोज हाचेर चंदनाचें तेल, कापूर आनी चांफ्याचो दीख एकठांय करुन लायतात. पातळ परसाकडेन जायत रावल्यारहाची साल कातली आनी तूप-शितावांगडा दितात.मुळाची साल रेचक आसता.नव्या झाडाची लागवड कलमांनी जाता.गिमांत ही लागवड बरे तरेन जावंक शकता.खैर चाफ्याचे जायते प्रकार आसतात.तातूंत तंबडो खैर चांफो (रुब्रा रुब्रा) हाचो आस्पाव जाता.नाग चांफो.
(मराठी-नागचंपा, हिंदी – नागपुप,सुवर्ण, इंगलीश- आसाम (सीलोन) आयर्नवुड लॅटीन – मेसुआ फेरिया,गोंय, त्रावणकोर,कोचीन, अंदमास जुंवे आनी श्रीलंका ह्या वाठारांत उश्ण कटिबंधांतल्या सदापर्णी रानांत हो सुंदर आनी बाराय म्हयने पानां आशिल्लो रुख दिशटी पडटा. हो रुख चड करुन बौध्द विहारांत आनी हिंदूंच्या देवळा लागसार लायतात.ताचो घेर 1.5 ते 2 मी.आसता. ताचें कांड तंबशें –पुडी कोराचें आसता.पानां सादीं, एकामेकां सामखार, चिवट,चकचकीत, तोंकां आशिल्लीं आनी सकयले वटेन केंसाळ आसतात.फेब्रुवारी ते मार्च म्हयन्यात फेब्रुवारी ते मार्च म्हयन्यात ताका ल्हान, धवीं आनी वासाळ फुलां,एकसुरी वा जोडयेन येतात.फुलांक चार पाकळ्यो आसतात आनी परागकोश भांगराकोराचो आसता.ताका दाट कवच आशिल्लें व्हड बोरा येदें आनी गडत त तपकिरी कोराचें गुळगुळीत चार बियो आशिल्लें बोंड येता.ह्या रुखाचें लांकूड ताबशें घट्ट आनी तिगपी आसता.रेल्वे मार्गासकयले लांकडाचे लोटिगे, सजोवपाचें सामान,गाडयो, नंगर व्हडीं,शिडाचे खांबें आदी वस्तू करपाक ह्या रुखाचें लांकूड उपेगी पडटा.फुलांपसून अतर आनी वासाची तेलां तयार करतात.बियांपसून काडिल्ले तेल दिव्यांत वापरतात.साल आनी मुळां हातूंतलो दीख,तेल वा टर्पेटईस हातूंत भरसून लॅकर कसो वापरतात.साल आनी फुलां स्थंभक,आंतक्डयांचें आकुंचन करपाक मदत करपी आनी पाचक आसता.कफा सारकिल्या दुयेंसांचेर फुलां उपेगी पडटात. तळव्यांतल्यान येवपी उजो आनी मूळव्याध हांचेर लोणी आनी फूलां,आल्यावांगडा एक करुन दितात.बियांपसून कडिल्लें तेल संधिवाताचेर उपेगी पडटा.भूंय चांफो. (मराटी- भुई चाफा,हिंदी- भुई चंपा, गुजराटी-भुईचंपो, कन्नड – नेल संपिगे,संस्कुत,- भूमिचंपा,भूचंपाक ,लॅटीन- के॥फेरिया रोटुंबडा गण- सिटॅमिनी,कूळ- झिंजिबरेसी). सुंदर वासळ आनी जायतीं वर्सां उरपी वखदी झाड.मलाया आनी भारत ह्या दोन देशांत सगळे कडेन दिशटी पडटा.ह्या झाडाचें कांड जमनीत आसता.फकत फुलां आनी पानां जमनीवयर दिसतात.हें कांड गांठीभशेन (मुलक्षोड) आसून ताका फाटें फुटिल्ले दिसतात आआनी ह्या फांट्यांक काध्या सारक्या गांठी येतात (ग्रंथी
