गाढव आनी घोडी हांच्या संबंदांतल्यान जी संतत जल्मता तिका ‘खेचर’ (Mule) अशें म्हण्टात. गाढवीण आनी घोडो हांच्या संबंदांतल्यान जी संतत जल्मता तिका ‘हिनी’ (Hinney) अशें म्हण्टात. खेचराभितर गाढवाचे चडशे गुणधर्म दिसतात तर हिनीभितर घोड्याचे गुणधर्म आसतात. दोनूय जनावरां वांझ आसून गाढवापरस वेगळीं आसतात. वनस्पत आनी तण हें गाढवाचें मुखेल अन्न. जेन्न कांयच मेळना तेन्ना तो झाडांचो पालो आनी कोंबर्यो खावन भूक भागयता. गाढव सुमार २५-४६ वर्सां जियेता. रोमन आनी ग्रीक काळासावन आंगान धडधाकट आशिल्ल्या गाढवाचो वापर वजीं व्हरपाखातीर करतात. गाढवां शेत कसपाखातीर, चक्रां घुंवडावपाखातीर आनी हेर तरेच्या कामांखातीरूय वापरतात. गाढविणीचें दूद पुश्टीक आसून तातूंत साकर चड आसताआनी लोणयाचें प्रमाण कमी आसता. टी. बी. जाल्ल्या वायटकाराक गाढविणीचेें दूद दितात. विंचवाचें वीख देंवपाखातीर ह्या दुदाचो उपेग जाता. गाढविणीच्या दुदाचो अन्नापरस वखद म्हूण चड वापर जाता. घोड्यांमदीं दिसून येवपी ‘टिटेनस’ (Tetanus) हो रोग गाढवांमदींय दिसून येता. - डॉ. के. आर. शास्त्री
गाबॉं : आफ्रिका खंडाच्या अस्तंत दर्यादेगेवयलें एक प्रजासत्ताक राश्ट्र. क्षेत्रफळ : २,६७,६७५ चौ. किमी. लोकसंख्या : ११,८७,००० (१९८६). विस्तार : २ॅ उत्तर ते ३०ॅ दक्षिण आनी ९ॅ उदेंत ते १४ॅ उदेंत. ह्या देशाचे उत्तरेवटेन विषुववृत्तीय गिनी आनी कॅमेरून, उदेंतेक आनी दक्षिणेक कॉंगो आनी अस्तंतेक ऍटलांटिक म्हासागर आसा. दर्यादेग सुमार ८०० किमी. आसा. लिब्रव्हील ही राजधानी.
भूंयवर्णन, हवामान, वनस्पत आनी मोनजात : दर्यादेगेवटेनचो मळांचो वाठार दक्षिणेवटेन ३० किमी. सावन उत्तरेक २०० किमी. मेरेन रूंद जायत वता. ईबूंजी हें हांगाचें सगळ्यांत ऊंच (१,५७४मी.) दोंगरामेतक जाल्यार ओगावे ही सुमार ८०० किमी. लांबायेची मुखेल न्हंय. हांगाचें हवामान उश्ण आनी दमट आसता. तापमान सुमार २६ॅ से. आसता. वर्सुकी पावस सुमार २५० ते ३७५ सेंमी. इतलो पडटा. सदांच पाचवींचार आसपी पावसाचीं रानां हांगा आसात. हांगा ३,००० परस चड जातींच्या रुखांची नोंद जाल्या. विंगड विंगड प्राण्यांमदीं हत्ती, हिप्पो, रानरेडे, शिंगाडे, हरणां आनी माकडां हांचो आस्पाव जाता. गोरिला हें हांगाचें खाशेलेपण जावन आसा.
इतिहास आनी राज्यवेवस्था : ह्या देशांत अश्मयुगांतले कांय इतिहासीक अवशेश सांपडल्यात. ह्या देशाचो सोद सगळ्यांत पयलीं १४७०त पोर्तुगेजांनी लायलो. तांकां हो वाठार तोपयेसकट एखाद्रे हात आशिल्ल्या कोटावरी दिसलो आनी ताचे वयल्यान ताका ‘गाबॉं’ हें नांव पडलें. उपरांत ह्या वाठाराचो उपेग गुलामांच्या वेपाराखातीर जावंक लागलो. डच, ब्रिटीश आनी फ्रेंच लोकूय हांगा पावले. १८३९ सावन फ्रेंच लोकांनी ह्या वाठाराचेर आपलो शेक गाजोवंक सुरवात केली. तांणी हो वाठार आपल्या कॉंगो वसाहतीक जोडलो; पूण १९१०त ह्या देशांक स्वतंत्र फ्रेंच वसाहतीचो दर्जो मेळ्ळो. १९६०त ह्या देशाक पुराय स्वतंत्रताय मेळ्ळी आनी लीआ एम्बा हो पयलो राश्ट्राध्यक्ष जालो. १९६४ त ताचे सुवातेर आल्बर्ट बॉंगो आयलो. १९६८ सावन हांगा एक पक्षीय सरकार चलूंक लागलें. १९७३त वेंचून येवन बॉंगोन इस्लाम धर्म आपणायलो आनी आपलें नांव ओमार अशें बदल्लें. १९७९त आनी १९८३ जाल्ल्या वेंचणुकांतल्यानूय तोच हांगाचो राश्ट्राध्यक्ष म्हूण उरलो.
अर्थीक स्थिती : ह्या देशांत सैमीक संपत्ती भरपूर आशिल्ल्यान वेपारांत निर्यातीचें प्रमाण आयातीपरस चड आसता. कांय वर्सांपयलीं गाबॉंची अर्थवेवस्था चडशी थंयचे रानसंपत्तीचेरूच आदारून आशिल्ली; पूण उपरांत खनिजांय व्हड प्रमाणांत मेळूंक लागलीं. तेल, मँगनीज, लोखण भांगर, युरेनियम ह्या सारकीं खनिजां हांगा बर्याच प्रमाणांत मेळटात. काफी, कोको,तांदूळ ही हांगाचीं मुखेल पिकां आसात. न्हंयच्या देगांचेर आनी दर्यादेगेर नुस्तेमारीचो धंदो चलता. हांगा उद्देगधंडे व्हडलेशे नात. सी. एफ्. ए. फ्रँक हें हांगाचे अधिकृत चलन. चडशें आयात निर्यात वेव्हार फ्रांस आनी अमेरिकेच्या संयुक्त संस्थानांवांगडा जातात.
लोक आनी समाजजीण : वंशीक नदरेन हांगाचे ३४.५% फांग, १४.५% एशिरा आनी बर्याच व्हड प्रमाणांत आफ्रिकेंतल्या हेर जमातींचे आसात. धर्मीक नदरेन ९५% परस चड किरिस्तांव, जातूंतले रोमन कॅथलिक ६०% वयर आसात. उरिल्ले हेर धर्मांचे आनी थळाव्या आफ्रिकन धर्माचे आसात. हांगाची अधिकृत भाशा फ्रेंच. पूण बांटु जातीच्यो बर्योच लोकभाशा प्रचलित आसात. राश्ट्रीय साक्षरतेचें प्रमाण १२% आसा. फ्रान्सव्हील आनी पोर्त जांतील हीं हांगाची हेर मुखेल शारां.
- कों. वि. सं. मं.
गाब्रियएला, मिस्त्राल : (जल्म : ७ एप्रिल १८८९, विकूना-लिली;मरण : ११ जानेवारी १९५७, हॅम्पस्टेड-न्यूयॉर्क).
चिलींतल्या काव्याच्या मळार आधुनिकीकरणाची चळवळ सुरू करपी एक नामनेची कवयित्री. ती स्पॅनिश, बास्क आनी दक्षिण अमेरिकन इंडियन वंशाची आशिल्ली. तिचें भुरगेपण उत्तर चिलींतल्या एका ल्हानशा गांवांत गेले आनी पिरायेच्या १५व्या वर्सा ती शाळेंत शिकोंवक लागली. उपरांत ती कॉलेज प्राध्यापिका म्हूण काम करूंक लागली.
देशाची राजकी प्रतिनिधी ह्या नात्यान तिणें माद्रीद, लिस्बन, जेनोआ आनी नीस ह्या शारांनी वावर केलो. १९१४त तिच्या sonnets of death ह्या कवितांझेल्याक चिलींत इनाम मेळ्ळ्या उपरांत कवयित्री म्हूण तिची नामना सगळ्याक पातळ्ळी. गाब्रिएला मिस्त्राल हें तिचें मूळ नांव न्हय. तिचें मूळ नांव गॉदॉय आल्कायागा ल्युसिला. पूण सुर्वेक सावन तिणें गाब्रिएला मिस्त्राल ह्या नांवानच बरोवंक सुरवात केली. हें नांव तिणें तिचे दोन आवडीचे कवी, इटलींतलो गाब्रिएल दी आनुन्झिओ आनी फ्रेंच फ्रेदरीक मिस्त्राल ह्या नांवावयल्यान घेतिल्लें.
