Page:Konkani Viswakosh Vol1.pdf/601

From Wikisource
Jump to navigation Jump to search
This page has not been proofread.

१५५०-१६०५‌) हाणें तयार केल्लें सपर्शक आनी छेदिका हया फलनांचीं १० दशांश स्थळांचीं कोश्टकां आनी बार्थोलोम्यू पिटिसकस ‍‍‍(१५६१-१६१३) हाणें तयार केललें १५ दशांश स्थळांचें 'ज्या' फलनाचें कोश्टक, हीं कोश्टकां उजवाडाक आयलीं. ह्या कोश्टकांचो आदार आर्विल्लीं कोश्टकां तयार करपाक जालो.

१६१४ त जॉन नेपिअर ‍‍(१५५०-१६१७) ह्या स्कॉटिश गणितज्ञान आठ दशांश स्थळांमेरेनचें हो आदारांक आशिल्लें लॉगरिथम कोश्टक उजवाडायलें. त्याच सुमाराक योस्त व्यूर्गी (१५५२-१६३२) ह्या स्विस गणितज्ञान स्वतंत्रपणान १६२० त प्रतिलॉगरिथमांचें एक कोश्टक उजवाडायलें. १० हो आदारांक आशिल्ल्या लॉगरिथमांचें १४ दशांश स्थळांचें कोश्टक हेन्री ब्रिग्झ (१५६१-१६३१) हाणें १६२४ त तयार केलें, पूण तें पुराय नाशिल्लें. डी डेकर आनी व्ह्लाक हांणी १६२७ त, १० दशांश स्थळांचें १ ते १,००,००० ह्या पूर्णाकांच्या लॉगरिथमांचें कोश्टक उजवाडावन ब्रिग्झ हाचो वावर पुराय केलो. तेउपरांत वोल्फ्रन ह्या डच लश्करी अधिकाऱ्यान तयार केल्लें ४८ दशांश स्थळांचें कोश्टक १७९४ त उजवाडाक आयलें.

त्रिकोणमितीय फलनांच्या लॉगरिथमांचीं कोश्टकां व्ह्लाक आनी ब्रिग्झ हांणी उजवाडायलीं. व्ह्लाक हाणें १० सेकंदांचें कोश्टकीय अंतराल घेवन कोश्टकां तयार केलीं आनी हीच पध्दत आतां रूढ जाल्या. फ्रेंच राज्यक्रांतीउपरांत मेट्रीक पध्दतीप्रमाण त्रिकोणमितीय फलनांचीं कोश्टकां तयार करपाचें काम गास्पार रिशे (१७५५-१८३९) हाच्या मार्गदर्शनाखाला सुरू जालें. उपरांतच्या काळांत विज्ञान आनी नौकानयन हांच्या विस्ताराक लागून कोश्टकांचो आंकडो एकदम वाडलो. एकुणिसाव्या शतमानाचे सुर्वेकसावन विवृत्तीय फलनां, विवृत्तीय समाकल, गॅमा फलन, संभाव्यता फलनां, अपास्तीय फलनां, बेसेल फलनां ह्या वेगवेगळ्या फलनांचीं कोश्टकां तयार जावपाक लागलीं. विसाव्या शतमानांत संगणकाच्या सोदाक लागून वेगवेगळ्यो प्रयुक्त्यो (devices) फुडें आयल्यो आनी कोश्टकांची संख्या कितल्याश्याच पटींनी वाडली.

मुळाव्यो संकल्पना: चडशा गणितीय कोश्टकांनी क्ष ह्या स्वयंचलाच्या कांय मूल्यांप्रमाण एकाद्र्या फलनांचीं, फ (क्ष) चीं, संख्यात्मक मूल्यां दिल्लीं आसतात. देखीक- लॉगरिथम कोश्टकांत क्ष ह्या स्वयंचलाच्या १ ते १०,००० हे व्याप्तींतल्या मूल्यांप्रमाण लॉग क्ष ह्या फलनाचीं मूल्यां दिल्लीं आसतात. कोश्टकांत दिल्ल्या फलन मूल्यांक नोंदी म्हण्टात आनी ज्या मूल्यांचेर (म्हळ्यार क्ष च्या मूल्यांचेर) कोश्टक आदारिल्लें आसता, तांकां नियंता मूल्यां अशें म्हण्टात. असल्या कोश्टकाक एक-नोंद कोश्टक अशें म्हण्टात. कांय कोश्टकांनी दोन चलांच्या नियंता मूल्यांचेर पातयेवन आशिल्ल्या फलनांचीं मूल्यां दिल्लीं आसतात. देखीक- गुणाकाराचें कोश्टक. असल्या कोश्टकाक व्दि-नोंद कोश्टक अशें म्हण्टात.

कोश्टकाची लांबाय आनी आकारमान हें ताची व्याप्ती. कोश्टकीय अंतराल, स्थानमूल्य, फलनाचें स्वरूप, नोंदीच्या मूल्याच्या अदमासाची कोटी आनी कोश्टक वापरपाचे उद्देश ह्या गजालींचेर आदारून आसता.

कोश्टकाचें संगणन: कोश्टकां तयार करतना विंगड विंगड गणितीय प्रयुक्त्यांचो वापर करतात. हेखातीर ‘फलन सिध्दांत’ आनी ‘सांत अंतर कलन’ ह्या विशयांचो बरोच अभ्यासआसचो पडटा. कोश्टक तयार करतना पयलीं कोश्टकाची व्याप्ती, नोंदींची आसन्नता आनी कोश्टकीय अंतराल हीं निश्चित करचीं पडटात. कसले तरेचें अंतर्वेशन (interpofation) वापरपाचें हाचेर कोश्टकीय अंतराल आदारून आसता.

कोश्टकीय अंतराल निश्चित करतकच, थारायल्ल्या व्याप्तींतल्या वेगवेगळ्या नियंता मूल्यांखातीर फलन मूल्यां काडचीं पडटात. हाचेखातीर पयलींच्या काळांत किचकट पध्दती वापरच्यो पडटाल्यो, पूण आतां गणितीय विश्लेशणांतल्यो प्रभावी पध्दती वापरतात.

कोश्टकांचें वर्गीकरण: गणितीय कोश्टकांचें वर्गीकरण करपाचे नदरेन आर्थर केली (१८२१-९५) हाणें १८७३ त एक वर्गीकरण पध्दत सुरू केली. पूण उपरांत हें वर्गीकरण अर्दवट आसा, अशें दिसून येतकच १९४० त अमेरिकेच्या संयुक्त संस्थानांच्या नॅशनल रिसर्च कमिटीन आर्. सी. आर्चिबाल्ड हाचे अध्यक्षतेखाल गणितीय कोश्टकां आनी संगणन करपाक मदत करपी हेर साधनां ह्या विशयांविशीं एक समिती नेमली. हे समितीन कोश्टकांचें वर्गीकरण केलां, तें अशें: १. अंकगणितीय कोश्टकां; गणितीय स्थिरांक २. घात ३. लॉगरिथम ४. वर्तुळीय फलनां ५. विवृत्तीय आनी घातीय फलनां ६. संख्या सिध्दांत ७. उच्च बीजगणित ८. समीकरणांचे संख्यात्मक निर्वाह ९. सांत अंतरां १०. श्रेढींची संयुती ११. सांख्यिकी १२. उच्च गणितीय फलनां १३. समाकल १४. व्याज आनी विनीयोग १५. विमाविज्ञान १६. अभियांत्रिकी १७. ज्योतिशशास्त्र १८. भूगणित १९. भौतिकशास्त्र २०. रसायनशास्त्र २१. नौकानयन २२. संगणन यंत्रां आनी यांत्रीक संगणन.