वाठारांनी वेपार करूंक सुरवात केली. १४९८ त वास्को द गामा मालिंदी हांगा पावलो ताचेपयलीं हिंदी आनी चिनी वेपारी हांगा येताले. फुडलीं २०० वर्सां हांगा पोर्तुगेज आनी अरब हांचेमदीं सत्तेखातीर सर्त लागली. १७४० त अरबांनी पोर्तुगेजांक हांगासावन् धांवडायल्याउपरांत झांझिबारच्या सुलतानाची सत्ता आयली. १९ व्या शेंकड्याच्या मध्याक जर्मन आनी ब्रिटीश धर्मप्रसारकांनी केनियाच्या भिरतल्या वाठारांत आणी व्हिक्टोरियांत पावल दवरलें. तांच्यापयलीं अरब आणी स्वाहिली लोक मोंबासासावन व्हिक्टोरिया सरोवर, किलीमांजारो आनी एलगंन पर्वतामेरेन हस्तिदंतांच्या सोदाखातीर वताले. अठराव्या शेंकड्याच्या मध्याक उत्तरेवटेनच्या केनियाच्या मदल्या वाठारांनी आयिल्ल्या झगडाळ हेडग्या मसाई पंगडांचो शेक वाडूंक लागलो. तांणी शेतवडीचेर जियोपाची बांटू लोकांचेर घुरयो घाल्यो. नांदी लोकांच्या मात ते वाटेक गेले नात. तावेता आनी तीतांनी रानांचो आनी दोंगराचो आलाशितो घेतलो. किकुयू लोकांनी तांकां बरेभशेन प्रतिकार केलो. ह्या वेळार हांगा रोगांची सांथ आयली आनी बरेच लोक सोंपले. युरोपीय राष्ट्रांची शक्त वाडिल्ल्यान तांणी १८८८ त हांगा ‘इंपीरिअल ब्रिटीश ईस्ट् आफ्रिका’ ह्या नांवान कंपनीचो कारबार चालू केलो. १८९० त ब्रिटीश आनी जर्मन हांचेमदीं कबलात जावन १८९५ त हो वाठार ब्रिटीश ईस्ट् आफ्रिका ह्या नांवान जाहीर जालो. विसाव्या शेंकड्याचें सुर्वेक हांगा रेल्वेमार्ग पावलो आनी युरोपीय तशेंच आशियाई लोकांच्यो वसाहती वाडूंक लागल्यो. १९२० त ह्या वाठाराक ब्रिटीश ‘क्राव्न कॉलनी’ हें नांव मेळ्ळें. दोन म्हाझुजांच्या मदल्या काळांत आशियाई लोकांनी हांगा सत्ता वाडोवपाचे यत्न केले, पूण् ब्रिटीशांच्या हेर युरोपीय देशांच्या बळाक लागून ते फळाअदीक जालो नात. दुसर्यात म्हाझुजाउपरांत हांगाच्या मूळच्या आफ्रिकन लोकांनीच सत्ता हातासपाखातीर संघर्श सुरू केलो. टॉम एम्बोया आनी जोमो केन्याटा हांच्या फुडारपणाखाला चलपी माऊमाऊ चळवळ फुडें हिंसक जाली. १९५२ ते १९५९ मेरेन हांगा आणीबाणीची परिस्थिती जाहीर जाली. १९५४, १९५७ आनी १९६० त हांगा तीन संविधानाचे विंगड् विंगड नमुने मुखार आयले पूण १९६० तल्या संविधानाक मान्यताय मेळ्ळी. १९६३ त जाल्या वेंचणुकांनी टॉम एम्बोया हाका व्हड भोवमत मेळ्ळें. ताचेउपरांत जोमो केन्याटा हाच्या फुडारपणाखाल ‘केनिया आफ्रिकन नॅशनल युनियन’ (कानू) पक्षान १२ डिसेंबर १९६३ दिसा स्बतंत्र देशाची घोशणा जाल्याउपरांत देशाचो कारभार हातांत घेतलो. जोमो केन्याटा पंतप्रधान जाल्याउपरांत १६ डिसेंबर १९६३ दिसा केनिया संयुक्त राष्ट्रांचो वांगडी जालो. दर्या देगेलागचो १६ किमी. रुंदायेचो वाठार झांझिबारच्या सुलतानाच्या हाताखाला आशिल्लो, पूण् केनिया प्रोटेक्टोरेट म्हूण ब्रिटीश ताचो कारभार चलयताले. सुलतानान हो वाठार केनियाचे सुवादीन केलो.
‘केनिया आफ्रिकन डॅमोक्रॅटीक युनियन’ (कादू) हो विरोधी पक्ष राजकर्त्या कानू पक्षांत विलीन जालो (१९६५). १९६६ त अपाध्यक्ष ओगिंगा हाणें राजीनामो दिवन ‘केनिया पीपल्स युनियन पार्टी - केपीयू’ ह्य पक्षाची थापणूक केली. ह्या पक्षाक विरोधी पक्ष म्हूण् मान्यताय मेळ्ळी. १९६९ त टॉम एम्बोया ह्या मंत्र्याचो खून जालो. केपीयू चेर बंदी घाली आणी ओडिंगाक ताच्या वांगड्यांसयत बंदखणींत घालो. डिसेंबर १९६९ तल्या वेंचणुकांनी केन्याटा आनी कानू पक्षाचे सभासद बिनविरोध वेंचून आयले. १९७४ त जाल्ल्या वेंचणुकांनी केन्याटा वेंचून आयलो पूण् ताच्या हेर वांगड्यांचें जैत जालें ना. १९७८ त केन्याटाक मरण आयल्याउपरांत डॅनियल मोइ राष्ट्राध्यक्ष जालो. सद्यामेरेन तोच ह्या राष्ट्राचो मुखेली जावन आसा.
राज्यवेवस्था: १९६३ च्या संविधानाप्रमाण हांगा लोकसभा आनी
