Page:Konkani Viswakosh Vol1.pdf/473

From Wikisource
Jump to navigation Jump to search
This page has not been proofread.

आनी न्यू हॅम्पशर ह्यो जाती म्हत्वाच्यो आसात.

इंग्लीश जाती: मांसाखातीर हे जातीच्या कुकडांची नामना आसा. ती तांबश्या कोराचीं तांतयां घालतात. देखीक – ससेक्स, ऑरपिंग्टन, ऑस्ट्रलॉर्प, कॉर्निश, डॉर्किंग आनी रेड कॅप.

भारतांतल्यो जाती: आदल्या काळासावन भारतांत कुकडां पोसतात. पूण उदरगतीचे नदरेन तांचेकडेन फाव तें लक्ष दिवप जावंक ना. भारतांतल्या सगळ्या जातींक देशी ह्या नांवान वळखतात, तरी असील, पंजाब, काश्मीर, चित्तगाँग ह्या नांवानूय कांय कुकडांक वळखतात. घटमूट पांय आशिल्ली ही जात बळिश्ट आसता. तांचेपसून संकर करून मांसाळ कुकडां पैदास करतात.

शरीराची रचणूक: हाडांचे रचणुकेचेर आदारीत आशिल्लो शरीराचो आकार म्हत्वाच्या अवयवांची राखण करता. तांची हाडां मांसाळ आसतात. तांकां हवेच्यो पिश्व्यो आसतात, जाचेवरवीं तांकां उस्वास घेवपाक आनी उडपाक सोंपें पडटा. तांचे चोंचीचे वयर नाकपुडयो आसता. तांची तकली आंगाच्या मानान ल्हान आसता. तांची मान लांब आनी लवचिक आसता. तांचे मानेचे मणके एकामेकांचेर अशेतरेन बसयल्ले आसतात, जांचेवरवीं तांकां ती मान जाय थंय घुंवडावंक मेळटा. तांच्या कमराचो सांगाडो जननाचें आनी तांतयां घालपाचें काम सोंपें करता.

कुकडाच्या पोटांतले पचनसंस्थेंतले मुखेल अवयव अशे: ग्रासिका (Oesophagus or Gullet), अन्नपुट (Crop), उदर (Proventriculus), पेषणी (Gizzard), ग्रहणी (Duodenum), स्वादूपिंड (Pancreas), यकृत (Liver), प्लिहा (Spleen), ल्हान आंतकडी (Small Intestine), व्हडली आंतकडी (Large Intestine) आनी गुदव्दार (Cloaca).

कोंबो: पांच ते स म्हयन्यांच्या, दादल्या कुकडाक कोंबो म्हण्टात. ताचे पयेलीं ताका ‘तलागो’ (कोकरेल) म्हण्टात. वीर्यपिंड, वीर्यनळी आनी लिंग (Papilla) हे कोंब्याचें जनन तंत्राचे अवयव आसात.

कोंबी: पांच ते स म्ह्यन्यांचे बायल कुकडाक कोंबी म्हण्टात. ताचेपयलीं ताका ‘तलग’ (पुलेट) म्हण्टात. कोंबयेक अण्डाशय (Ovaries) आनी अण्डनळी हे जननतंत्राचे अवयव आसतात. नरसाळे (Infundibulum), मॅगनम, संयोगभूमी (Isthmus), गर्भाशय (Uterus) आनी योनी हे पांच भाग मेळून तयार जाल्ली आसता.

प्रजननाचो प्रकार: फलोत्सर्जन (Ovulation): जेन्ना बोळ (Yolk- पितळसाण) जून जाता तेन्ना पुटक फळ (Follicle) रक्ताच्यो शिरो नाशिल्ल्या एका खासा जाग्यार फुट्टा जाका ‘स्टिग्मा’ म्हण्टात. हें फळ भायर येवन तांतयाचे नळयेच्या फुनेलांत वता. समागमाउपरांत शुक्रजंतू २ ते ३ सप्तकांमेरेन तांतयांचे नळयेंत जिते आसतात. समागमाउपरांत २४ वरांभितर ‘फलीकरण’ (Fertilisation) जाता. फलीकरण जातकच रोखडेंच पेशींचे विभाजन जावपाक सुरवात जाता.

पिलां: कोंबयेच्या धाकट्या पोरांक पिलां म्हण्टात. तांकां उबोवन तांतयांच्यान भायर येवपाक एकवीस दीस लागतात. रवाणेचे कोंबयेखाला दवरून वा तांतयां उबोवपाच्या मशीनांत फलीकरण जाल्लीं तांतयां उबोवन पिलां काडटात. भायले कोंबयेपरस देशी कोंबयेंत तांतयां उबोवपाची शक्त चड आसता. पिलांक रिगाची आनी बदलत्या हवामानाची रोखडीच बादा जाता म्हूण तांची जतनाय घेवची पडटा. देखून पिलां जातकच तांकां ४ सप्तकांमेरेन ऊब दिवपाची वेवस्था आशिल्ले दायीत (Brooder) दवरतात. विजेचे बल्ब लावनय अशी वेवस्था करूं येता. उपरांत तांकां ८ ते १० सप्तकांमेरेन वाडपाच्या घरांत दवरतात.

कुकडांचे खाण: कुकडांक पुश्टीची आनी बरी खावड दिवंची पडटा. तशेंच तांकां ॲमिनो ॲसिड्स आनी ‘ब’ जीवनसत्वांचो आस्पाव आशिल्ली खावड दितात. तांच्या आहारांत चडकरून गंव, मको, भाताचो कुंडो, गंवाचो कुंडो, पेंड आदी खावडीचो आस्पाव जाता. ही खावड भड्ड्याच्या रूपांत वा ल्हान ल्हान गुळयो करून दितात.

रोग आनी उपाय: कुकडांक ज्या रोगांची बादा जाता ते रोग अशे आसात:

मनमोडी – हो रोग जातकच पिलां मान वयर काडून उरफाटीं चलतात, चोंची उगडून उस्वास घेतात, मान घुंवडायत रावतात. हो रोग लागल्या उपरांत ३-४ दिसांनी कुकडां मरतात. अशावेळार तांकां वाशीनां दिवन ह्या रोगाचेर आळाबंद हाडटात.

देवी: ‘बोरिलिएटा एव्हियम’ नांवांच्या जंतुपसून हो संसर्गजन्य रोग जाता. हाकालागून कातीचेर फोड येतात. नाक आनी दोळ्यांतल्यान ओंकीर व्हावता देखून पिलां ६ सप्तकाचीं जातकच तांकां ह्या रोगाआड वाशींनां तोपून घेवंक जाय. कुकडांक ‘टायफॉयड्‌’ आनी ’प्लोरम’ हे रोग जातकच तीं निस्तेज जाताक. हाका आळाबंदा हाडपाक ऑरिओ मायसीन हें प्रतिजैव वखद दितात.

रक्ताची हागवण – ह्या घातक रोगाक आळाबंद हाडूंक घूड (कुकडांक दवरपाचो जागो) सदांच नितळ आनी सुको दवरूंक जाय. तशेंच ह्या रोगाचेर सल्फा आनी पेनिसिलीन ह्या सारकीं वखदां दितात.

कांय कुकडांक स्वास मार्गाच्या रोगाची सांथ लागता; तशेंच जाण्ट्या कुकडांक क्षयरोग जावं येता. ह्या रोगाची बादा न जावपाक ‘तलगां’ निवळशा घुडांत पोसूंक जाय. तशेंच पोरन्यो कोंबयो तांतयां घालूंक लागतकच १ वर्सांन विकूंक जाय. कांय कुकडांक कुकुडसो नांवाचो जीव लागता. अशेतरेन रोग कुकडांक दवरपाच्या जाग्यार लिंडेन, मॅलॅथिऑन वा हेर किटकनाशकांचो फवारो मारतात. तशेंच रोग जावंचे न्हय म्हूण फाव ती जतनाय घेतात.

हेर म्हायती: जीं कुकडां तांतयांखातीर उपेगी पडनात तांचो उपेग खावपाखातीर करतात. देखून ‘र्होडड आयलंड रेड’ हाच्या संकरांतल्यान पयलो मांसाळ पक्षी (ब्रॉयलर) तयार जालो. उपरांत ताचेपसून जायत्यो जाती, उपजाती निर्माण केल्यो.

भारतांत खावपाखातीर उपेगी पडपी कुकडां चडकरून जिते अवस्थेंत विकतात. पूण इंग्लंड, अमेरिका ह्या सारक्या देशांनी जित्यो कुकडांचो वापर करीनात. थंय यंत्राच्या आदारान पक्षी सोलून पॉलिथिनचे पोतयेंत घालून शितपेटयेंत घालून दवरतात. भारतांतूय अशीं चार-पांच कुकडां संस्करण संयत्रां वपरांत आसात. हेखातीर मांसाळ जातीच्या कुकडांची ८ ते १० सप्तकांचीं आनी एका किग्रॅ. परस चड वजनाचीं पिलां उपेगांत हाडटात. दिल्ली, पंजाबम केरळ आनी महाराष्ट्र ह्या राज्यांत चड करून तांतयंखातीर कुकडां पोसपाचो धंदो व्हड प्रमाणांत चलता.

- डॉ. एच. के. मालवीय

कुचिपुडी नाच:

नाच, नाट्य आनी संगीत हांचो शास्त्रीय मेळ जाल्लो एक नृत्यप्रकार. कुचिपुडी नाचाक भारतीय शास्त्रीय नाच प्रकारांत एक वेगळेंच स्थान आसा. हो नाच निबर आनी उर्बेभरीत आसून अवकाश आनी कालाचेर जैत मेळोवपाचो हावेस तातूंत दिसून येता. इतल्या उत्साहपूर्ण आनी स्फूर्तीदायक मोडणांतल्यान वचून लेगीत ताचेर दृकप्रत्ययवादाची (impressionism) मात्तूय सया पडूंक ना. हो नाच उमाळो आनी स्फुरण हाडपी आसून उपाट पद्यात्मक आसा. ह्या नाचांत दोळ्यांच्य हालचालींतल्यान शौर्य आनी संवेदन हांचो आविश्कात घडटा आनी ताची समाजीक भावनिश्ठा फकत मोगीकांच्या नाजूक भावविश्वाइतलीच मर्यादित ना, तर ती सर्वस्पर्शी आसा.

आंध्र प्रदेश राज्यांतल्या ‘कुचेलापुरम्‌’ ह्या खेड्याच्या नांवावयल्यान ह्या नाचाक ‘कुचिपुडी’ हें नांव पडलें. सातव्या शेंकड्यांत, भक्तीचो प्रचार करपाच्या हेतान कुचिपुडी नाचाचो जल्म जालो. आंध्र प्रदेश राज्यांतल्य कृष्णा जोल्ह्यांत ‘कुचिपुडी’ हें एक खेडें आसा. ह्या गावांत ३००० लोकसंख्या आशिल्ली कांय झोपडपट्टीची वसती आसा. १६०८ त, हो नाच पळोवन गोवळकोंड्याचो नबाब अब्दुल्ला कुतुबशाह खुश जालो आनी ताणें नर्तकांक तांचो राबित्याचो गांव ‘कुचिपुडी’ आनी भोंवतणचीं पांच गांव इनाम म्हूण दिलीं. कुचिपुडी गांव विजयवाड्याक