कॉश्त, चार्लस् फ्रान्सीस द्. (चाफ्रा):
(जल्म: १० ऑक्टोबर १९३१, रूजायां- मंगळूर).
कोंकणीतलो एक म्हालगडो बरोवपी, पत्रकार आनी समाजसेवक. ताका लोक चाफ्रा, ह्या नांवानूच चड वळखतात. ताचो बापूय मार्सेल द कॉश्त हो एक थवय आशिल्लो. ताणें आपलें प्राथमिक शिक्षण मंगळुरच्या कास्सियां हांगासल्ल्या सेंट जॉन द बाप्टिस्ट शाळेंत घेतलें. उपरांत मीलाग्र हायस्कूलांत १८४८ वर्सा ताणें फुडलें शिकप पुराय केलें. भुरगेपणासावनच ताका वाचपाची खूब आवड आशिल्ली.
सुर्वेच्या काळांत ताणें वि. जे. पी. सालदान हाणें संपादन केल्ल्या ‘पैणारी’ ह्या पत्राचेर बरोवपाक सुरवात केली. ताणें कविता, कथा, लेख, एकांकी, नाटक आदी साहित्यप्रकार केळयल्यात. तो एक बर्यां तलो नाटककार जावन आस, ताच्या नाटकांचे प्रयोग गोंय, मंगळूर, मुंबय तशेंच आखाती देशांनीय जैतिवंत थारल्यात. ताच्या नाटकांनी काव्य आसता. ताणें बरयल्ली नाटकां अशीं: ‘सोबीत संवसार’ (१९५५), ‘आंकवार मेस्त्री’ (१९५७), ‘भांगर मनीस’, ‘विशेंतिचे भाव’, ‘नोर्जी नुतेल’, ‘टोमॅटो’, मांकडाचो पाय’, ‘दोरो’, ‘सात जीव’, ‘कुंवाळ्यांची वाल’, ‘हांडो उटला’, ‘बोचो बंद’, ‘देव पळेत आसा’ आनी ‘मासो’. तो एक खडेगांठ पत्रकार आसा. कन्नड लिपिंतल्या कोंकणी नेमाळ्यांनी ताची एक खाशेली सुवात आसा. ‘जाग माग’ (१९५६), ‘पैणारी’ (१९५९), ‘विशाल-कोंकण’, ‘उदेव’ ह्या पत्रांचो तो संपादक आशिल्लो. सद्या तो ‘जिवित’ ह्या पत्राचो संपादक जावन आसा.
ताचें कोंकणी बरप कन्नड लिपींतूच चड उजवाडाक आयलां. ताचीं कन्नड लिपींत ‘मेल्ले’ (कथा-१९४९), ‘पैणार्यांोचो इश्ट’ (चरित्र-१९५४), ‘तर्ने तर्ने मोर्ने’ (नाटक-१९७३) आनी ‘सुणें माजर हांसता’ (एकांकी-१९७७) अशीं पुस्तकां उजवाडाक आयल्यांत. हालींच्या काळांत ताणें राष्ट्रमत, सुनापरान्त, कुळागर ह्या नेमाळ्यांनी देवनागरींत बरप केलां. ‘सुणे माजर हांसता’, ‘तर्ने तर्ने मोर्ने’ आनी ‘सोंश्याचे कान’ हीं ताचीं कन्नड लिपींतलीं पुस्तकां नागरी लिपींत आयल्यांत.
१९८७ वर्सा सांखळे हांगा जाल्या णव्या अखिल भारतीय लेखक संमेलनाचो तो अध्यक्ष आशिल्लो. मंगळुराक कोंकणी भाशा मंडळाची थापणूक करपाचो मान ताका फाव जाता. ताच्या १९८६-८८ वर्सा उजवाडाक आयिल्ल्या ‘सोंश्याचे कान’ ह्या कविता झेल्याक ताचे मोलादीक साहित्य सेवेखातीर १९८९ वर्साचो साहित्य अकादमीचो पुरस्कार फाव जाला.
ताचे कवितेंत आनी नाटकांत समाजांतलीं उणीं, उपहास, मनीसजीणेंतले दोश आनी व्यंग दिसून येता. ताच्या कवितांचेर आदारिल्ली ‘मांड सोभाण’ ह्यो कॅसेटी आयल्यात.
- - कों. वि. सं. मं.
कॉश्त, दियोगु फ्रांसिश्कु द्.:
(जल्म: १८५७, माजोड्डें; मरण: ? )
क्रिस्ती धर्म फुडारी. गोयांत राशोल ह्या वाठारांत आपलें धर्मीक शिक्ष्ण घेतकच तो रोम शारांत गेलो. थंय ताणें धर्मशास्त्र ह्या विशयांत डॉक्टरेट पदवी मेळयली. तेचपरी १८९२ वर्सा धर्मीक कायद्याचें शिक्षण घेतलें. ताका आंगोलाचो बिशप ही पदवी दिवंक केल्ली. पूण ताणें ताका न्हयकार दिलो.
- - कों. वि. सं. मं.
कॉश्त, फाबियांव द:
(जल्म: २० जानेवारी १९२८, झांजीबार – आफ्रिका)
गोंयचो सुटके झुजारी. ताणें इन्टर आर्ट्स मेरेन शिकप केलें. १९५४ वर्सा जून म्हयन्यांत पोलिसांनी ताका धरलो, खूब त्रास दिलो आनी मागीर कांयच पुराचो मेळ्ळो ना म्हूण सोडून दिलो. ६ एप्रिल १९५५ दिसा ताणें एकवीस सत्याग्रहींचो पंगड घेवन मडगांव नगरपालिकेलागीं सत्याग्रह केलो. तेन्ना ताका पोलिसांनी धरलो आनी खूब मार दिलो. उपरांत १५ दिस ताका एकांतवासांत दवरलो. सुटके झुजांतल्या ताच्या वावराखातीर भारत सरकारान ताचो भोवमान केलो. साश्टी तालुक्यांतल्या काँग्रेस समितीचो तो अध्यक्ष म्हूण वेंचून आयलो.
- - कों. वि. सं. मं.
कॉश्त, फेलिसियानु व्हिक्तोर द:
(जल्म: ? १८६४, वारकें; मरण: ? १९२७)
गोंयकार क्रिस्ती धर्म फुडारी. पिलार वाठारांतले पिलार संस्थेचो तो वांगडी आशिल्लो. हल्याळ, कुमठा, होन्नावर, चंदावर आनी उत्तर कॅनरा ह्या वाठारांचो तो पॅरिश पाद्री आशिल्लो. ह्या वाठारांत ताणें कांय धर्मीक सुदारणा केल्ल्यो आसात.
- - कों. वि. सं. मं.
किंग, मार्टिन ल्यूथर:
(जल्म: १५ जानेवारी १९२९, ॲटलांटा -द. अमेरिका; मरण: ४ एप्रिल १९६८, मेम्फिस)
अमेरिकेंतल्या वर्णविरोधी चळवळीचो नामनेचो निग्रो फुडारी.
बातिस्मा वेळार ताचें नांव ‘मायकल’ दवरिल्लें. ताचो बापूय बॅप्टिस्ट संप्रदायचो पाद्री आसलो. स वर्सांचे पिरायेचेर काळो-गोरो ह्या वर्णभेदाविशीं ताका जाण आयिल्ली. ह्या पिरायेचेर ताका वर्णभेदाचो एक वायट अणभव आयलो, तेन्ना ताच्या बापायन ताका प्रोटेस्टंट पंथाचो संस्थापक मार्टिन ल्यूथर हाचे जीणेची काणी सांगली आनी म्हळें, “आयच्यान तुजें आनी म्हजें नांव मार्टिन ल्यूथर किंग आसतलें.” ह्याच नांवान तो फुडें संवसारांत नामनेक पावलो. तशेंच हेंच नांव ताका जीणभर प्रेरणास्थान जावन उरलें. वयाच्या पंदराव्या वर्सा ताणें डेविड थोरो ह्या लेखकालें ‘सविनय अवज्ञा’ हें पुस्तक वाचलें. ह्या पुस्तकाचोय ताचेर व्हड प्रभाव पडलो. महात्मा गांधीच्या अहिंसा आनी निशस्त्र प्रतिकार ह्या तत्वांचेर ताची खर श्रध्दा आसली.
१९४८ त, वयाच्या एकुणिसाव्या वर्सा मोरहाऊस महाविद्यालयांतल्यान तो पदवीधर जालो. उपरांत तीन वर्सांनी थिऑलॉजिकल सेमिनरीची ताणें पदवी घेतली. १९५५ त, बॉस्टन विद्यापीठान डॉक्टरेट दिवन ताचो भोवमान केलो.
बॉस्टन हांगा शिकतासतना ताची कोरेटा स्कॉट हे चलयेकडेन वळख जाली. उपरांत तीं लग्न जालीं.
लग्नांउपरांत आलाबाला राज्यांतल्या माँटगोमरी नांवाच्या शारांत मार्टिन किंग पाद्री जालो. ह्या राज्यांत काळ्या लोकांविशीं खूब घृणा आसली. निग्रो लोकांक मारप, तांकां अपमानीत करप अश्यो घडणुको सदांच घडटाल्यो. एक फावट एक निग्रो बायल, बसींत गोर्याो मनशांखातीर राखून दवरिल्ल्या जाग्यार बसली. पूण तिचे हे चुकीखातीर तिका धा डॉलरांचो दंड भरचो पडलो. हे घडणुकेक लागून किंगाक खूब
