(1935), ‘उद्याचा संसार’(1933), ‘वंदे भारतम्’(1939), ‘पाणिग्रहण’(1943), ‘कवडीचुंबक’(1951), ‘तो मी नव्हेच’(1962), ‘मी मंत्री झालो’(1966), ‘डॉक्टर’(1967), ‘प्रीतीसंगम’(1968), ‘अशी बायको हवी’(1969). हातूंतल्या ‘घराबाहेर’ आनी ‘उद्याचा संसार’ ह्या नाटकांचेर इब्सेन ह्या नॉर्वेजियन नाटककाराचो प्रभाव पडिल्लो दिसून येता.
ताणें हेर विशयांचेर केल्ल्या बरपांत ल्हान- व्हड चरित्रां, व्यक्तीदर्शनां, मर्णलेख, प्रवासवर्णनां, खबरेपत्रांतदले लेख, साहित्य विशयावयले लेख, भाशणां आनी पाठ्य पुस्तकां हांचो आस्पाव जाता. तांची ‘टांगुणा’ ही कादंबरी आनी ‘बत्ताशी व इतर कथा’ हो काण्यां- झेलो 1954 त उजवाडाक आयलो. ह्या भायर महात्मा फुले (1958), पंडित जवाहरलाल नेहरू हांचेर बरयल्लें ‘सूर्यास्त’(1969), ‘अत्रे उवाच’(1938), ‘ललितवाङ्मय’(1944), ‘हशा आणि टाळ्या’(1958) ह्या तांच्या पुस्तकांची खूब तोखणाय जाली. ताणें संपादित केल्लो ‘अप्रकाशित गडकरी’ हो एक म्हत्वाचो ग्रंथ जावन आसा. ‘मी कसा झालो’(1953) ह्या पुस्तकांत ताणें आपल्या जिणेचें वर्णन केलां. जाल्यार ‘कऱ्हेचे पाणी’ ह्या नांवान पांच खंड उजवाडाक हाडून (1963, 64, 65, 67 आनी 1968) ताणें आपली आपजीण बरयल्या.
आचार्य प्र. के. अत्रे हाणे आपलो खबरेपत्राचो वेवसाय ‘साप्ताहिक नवयुग’(1940- 1969) ह्या सप्तकी पत्रकान सुरू केलो. 1947-48 ह्या वर्सा ‘जयहिंद’ हें सांजवेळ नेमाळें सुरू केलें. उपरांत 1954 वर्सा ‘तुकाराम’ हें सप्तकी नेमाळें चलयलें. 1956 त सुरू केल्ल्या ‘दैनिक मराठा’ ह्या दिसाळ्याचो तो अखेरेमेरेन संपादक आशिल्लो. ताच्या ‘धर्मवीर’, ‘प्रेमवीर’, ‘ब्रह्मचारी’ आनी ‘ब्रँडीची बाटली’ ह्या चित्रपटांची खूब तोखणाय जाली. ताच्या ‘श्यामची आई’ ह्या चित्रपटाक 1954 वर्साचें राष्ट्रपती भांगरा पदक फाव जालें. जाल्यार ‘महात्मा फुले’ ह्या चित्रपटाक 1955 वर्साचें रुप्यापदक फाव जालें. ताणे बरयल्ल्यो कांय ‘चित्रकथा’ 1958 त उजवाडाक आयल्यो. भा. वि. वरेरकर, श्री. म. माटे, ना. सी. फडके, पु. भा. भावे हांच्या आड ताणे केल्ले साहित्यीक वाद महाराष्ट्रांत खूब गाजले.
नाशिक हांगा 1942 त भरिल्ल्या सत्ताविसाव्या महाराष्ट्र साहित्य मेळाव्याचो तो अध्यक्ष आशिल्लो. आडतिसावें नाट्यसंमेलन (बेळगांव, 1955) धावें मराठी पत्रकार-संमेलन (1950), तशेंच बडोदा, इंदूर आनी ग्वाल्हेर हांगाच्या प्रादेशीक साहित्य संमेलनाच्या अध्यक्षपदाचो तो मानकरी आशिल्लो. प्रा. सुमंत कनयाळकर संदर्भः 1. मराठी वाङ्मयाचा विवेचक इतिहास, जोशी, प्र. न., प्रसाद प्रकशन- पुणे, 1979.
अर्थववेदः चार मुखेल वेदां मदलो एक वेद. ऋग्वेद, यजुर्वेद, सामवेद आनी अथर्ववेद. ह्या क्रमांत अर्थववेदाची सुवात निमाणी आसा.
अथर्वा आनी अंगिरस ह्या ऋषींनी हो वेद सगळ्यांत पयलीं रचलो म्हूण ताका पयलीं ‘अथर्वागिरस’ म्हूण वळखताले. ह्या वेदाक ‘ब्रह्मवेद’ हें आनीक एक नांव आसा. अथर्ववेदाक पडिल्ल्या ‘नांवांसंबंदी’ च्यो दंतकथा चलतात, त्यो फुडले तरेन आसात. पयली कथा ‘गोपथब्राह्नणांत’ आसा.
ब्रह्मदेवान सृश्ट निर्मूपा खातीर खर तप सुरू केलें तेन्ना ताच्या रोमारोमांतल्यान घामाच्यो पावळ्यो जमनीर पडून व्हांवक लागल्यो. तातूंत ब्रह्म्यान आपलें रूप पळेलें आनी ताचे वीर्य स्खलीत जालें. फरांत वीर्य मेळिल्ल्या उदकाचे दोन वांटे जाले. तातूंतलो एक वांटो शांत, पिवपाक योग्य आनी रूचकर जालो. दुसरो वांटो अयोग्य, अरूचकर आनी अशांत जालो. ह्या दोन वांट्यांतल्यान क्रमान भृगू आनी अंगिरा अशे दोन ऋषी निर्माण जाले. ह्या दोगांकय धा-धा भुरगीं जालीं हांकांच ‘अथर्वगिरस’ नांवांचे वीस ऋषी म्बूण वळखतात. ह्या वीस ऋषींनी अथर्ववेदाचें एकेक कांड रचलां. अथर्वांनी ‘ आथर्वणवेद’ तर अंगिरांनी ‘आंगिरस वेद’ रचलो. पयली धा- धा कांडाचे आशिल्ले हे वेद एकठांय केले आनी तांकां अथर्वागिरस अशें म्हणूक लागले. कांय तेंपान ताका फकत ‘अथर्ववेद’ म्हूण वळखूंक लागले. अथर्ववेदाक ‘ब्रह्मवेद’ फुडल्या कारणां खातीर म्हणूक लागले.
अथर्ववेदाक वेदत्रयीत (ऋग्, यजु आनी साम) सुवात नाशिल्ली. यज्ञाक उपेगी पडपी वांटो खूबच उणे आनी अभिचारिक कर्मां चड जाल्ल्यान, अथर्ववेदाक खूब कमी लेखपाक लागले. धर्मसूत्रांत आनी स्मृतिग्रंथांत ताचो उल्लेख अनादरान केला. पूण उपरांत यज्ञकर्मांत हाका सुवात दिवन ताचें म्हत्व वाडोवपाक आयलें. यज्ञांत चार ऋत्विज आसतात. होता, अध्वर्यु, उद्गाता आनी ब्रह्मा हातूंत होता ऋग्वेदी, अध्वर्यु यजुर्वेदी आनी उद्गाता सामवेदी. चवथ्या ऋत्विज ब्रह्माक वेद नासलो. ते पासत ‘अथर्वगिरोभिर्ब्रह्मत्वम्’ (एतरेय ब्राह्मण- 5.33) असो नेम थारावन ब्रम्ह्याचें काम अथर्ववेदी ब्राह्मणा कडेन सोंपयलें. हाचेवेल्यान अथर्ववेदाक ‘ब्रह्मवेद’ म्हणूक लागले. वेदान्तांत उदरगतीक पाविल्ल्या ब्रह्मवेदाचें मुळ अथर्ववेदांत सांपडटा. अशे तरेन वेदत्रयीत सुवात जोडून वेद चार जाले- ‘चत्वारो वा इमे वेदा ऋग्वेदो यजुर्वेदः सामवेदः ब्रह्मवेदः।‘ (गोपथ ब्राह्मण- 2.16) महामुनी पतंजलीच्या महाभाष्या वेल्यान अथर्ववेदाचे णव फांटे (नवथा आथर्वण वेदः) आसात म्हणपाचें स्पश्ट जाता. तांचीं नांवां अशी आसातः 1. पैप्पलाद, 2. तौदायन, 3. मौदायन, 4. शौनक, 5. जाजल, 6. जलद, 7. देवदर्श आनी चारणवैद्य (कांय जाणाच्या मतान ह्या नांवांत फरक आसा). हातूंतले फकत दोनूच फांटे मेळटातः 1. पैप्पलाद आनी 2. शौनक.
पैप्पलादः हो फांटो पिप्पलाद ऋषिच्या नांवांन नांवाजल्लो आसा. ऋषि मोठो आध्यात्मिक आशिल्लो. हागेल्या शाखेची संहिता 20 कांडांची आसा.
शौनकः या फांट्याची बारिसाणेन वांडणी केल्या. ह्या शाखेच्या संहितेंत 20 कांडां, 34 प्रपाठक, 111 अनुवाक, 773 वर्ग, 760 सुक्तां, 6000 मंत्र आनी 73, 826 उतरां आसतात. कांय जाण सूक्तसंख्या 731 मानतात.
ऋग्वेदावरी मंडळरचना, देवतांचो क्रम, ऋषिचो निर्दोश बी गजाली अथर्ववेदांत दिसून येनात. पयल्या सावन 5 व्या कांडा मेरेनच्या सूक्तांत 4 ते 8 मंत्र आसात. 6 व्या कांडांत चडशीं सूक्तां एक वा दोन मंत्रांचीं आसात. 8 ते 12 कांडांतल्या सूक्तांत 9 मेरेन मंत्र आसात. 15 आनी 16 हीं दोन कांडां गद्यांत रचिल्लीं आसात. निमण्या कांडांची मंत्रसंख्या सादारणपणान 1000 आसा. अथर्ववेदांत विंगड विंगड विशय आसपावतात. पयलीं तेरा कांडां जारण, मारण, स्तंभन, रोग-निवारण बी मंत्रांनी भरिल्लीं आसात. 14 व्या कांडांत विवाहमंत्र आसात. 13 ते 18 कांडांत विशय सादारणपणान एकूच आसा.
अथर्ववेदांत विशयाचे नदरेन सूक्तांची वांटणी अशी आसाः- आयुर्वेदा संबंदान 144 सूक्तां, राजधर्मासंबंदान 215 सूक्तां, समाजवेवस्थेसंबंदान 75 सूक्तां, अध्यात्मासंबंदान 83 सूक्तां आनी उरिल्ल्या विंगडविंगड विशयासंबंदान 213 सूक्तां आसात.
पूर्विल्ल्या मनीसजातीच्यो विंगडविंगड हालचाली क्रिया, अऩुष्ठानां, कृत्रिम, करणी बी सगळ्या विशयांचेर बारीक वर्णन ह्या वेदांत मेळटा. समाजशास्त्राचो अभ्यास करतल्याक अथर्ववेदाचो जायतो आदार मेळूंक शकता. वैजकी शास्त्रांतली उदरगत, राष्ट्राविशींचे विचार, वेव्हार, दादलो- बायलो संबंद, देवघेव, लोकभ्रण, अध्यात्म अश्या खूबश्या विशयांची भासाभासा हातूंत केल्ली आसा.
अथर्ववेदांत मनशाचे कुडीच्या सगल्या आंगाचें बारीक वर्णन आयलां. ज्वर, गंडमाळा, कोड, बारीक जोर आनी हेर रोगांचे उल्लेख आयल्यात.
