Page:Konkani Viswakosh Vol1.pdf/402

From Wikisource
Jump to navigation Jump to search
This page has not been proofread.

कॅसलर, आल्फ्रेड: (जल्म: ३ मे १९०२, गॅबविलर-फ्रांस;मरण:१९८४). फ्रेंच भौतिकशास्त्रज्ञ. ताचें शिकप एकोलनॉर्मल स्युपेरियर पारिस हांगा जालें. पयलीं ताणें मुलहाऊस कोलमार आनी बोर्दो हांगाच्या शिक्षणसंस्थांत अध्यापन केलें (१९२६-३१). मागीर बोर्दो हांगाच्या विज्ञान विभागांत सहाय्यक (१९३१-३६), क्लेरमॉफेरां विध्यापीठांत अधिव्याख्यातो (१९३६-३८), बोर्दो हांगाच्या विज्ञान विभागांत प्राध्यापक (१९३८-४१) आनी १९४१ सावन एकोल नॉर्माल स्पुपेरियर हांगा भौतिकशास्त्राचो प्राध्यापक अशा वेगवेगळ्या पदांचेर ताणें काम केलें. १९५८ सावन तो अटोमिक क्लॉफ प्रयोगशाळेचो संचालक आशिल्लो. ताणें सोदून काडिल्ल्या उजवाडाचे पंप पध्दतीक लागून लेसरचो आनी मेसरचो सोद लागपाक व्हड मदत जाली. ताणें बिटर आनी ब्रॉसेल हांच्या पालवान ध्रुवीत (polarised) उजवाडाचो उपेग करून आनी पुंजयामिकीय (quantum mechanics)निवड नेमांचो फायदो घेवन ही अडचण सोडयली. उजवाडाच्या पध्दतींचो लायिल्लो सोद ह्या विराखातीर ताका १९६६ च्या भौतिकशास्त्राचो नोबल पुरस्कार फाव जालो.-कों. वि.सं.मं. कांकण: ‘कंकण करभूषणम्’= हाताचें भूषण म्हळ्यार कांकण. कांकण हें बायलांच्या हाताचो मुखेल अलंकार चांदी, भांगर, रूपें, पितूळ ह्या धातूंची तशेंच कंवचेचीं, शंखाचीं, प्लास्टिकचीं अश्या कितल्याश्याच तरांची कांकणां तयार करतात. कांकण हो कुमारीका आनी सवायशीण बायलांचो एक मुखेल सौभाग्य-अलंकार मानतात. भारतीय समाजांत कांकणां वापरतात. मोहेजोदारो हांगाच्या उत्खननांत मेळिल्ले एके बायल मूर्तीच्या हातांत कोंपरामेरेन कांकणां घाल्लीं दिसतात. शुंग काळांतल्या चूलकोला, सुदर्शना, चदां ह्या यक्षिणींच्या मूर्तीच्या हातांत कांकणां दिसतात. सांची हांगाच्या स्त्री-चित्रांत, गांधारमूर्तिकलेंत तशेंच अजंठा हांगाची कोरीव स्त्रीमूर्तीत कांकणांचो आस्पाव आसा. बाणचे कादंबरींत सरस्वती देवीन शंखाचीं कांकणां धारण केल्ल्याचो उल्लेक आसा. सगळ्या धर्म-संप्रदायांतल्यो बायलो कंवचेची कांकणां चड प्रमाणांत वापरतात. कंवचेचीं कांकणां कारखान्यांत तयार करपाची रीत थोड्याभितर अशी: कंवची तयार करपाखातीर रेंव, सोडा हे जिनस लागतात. कंवची चकचकीत जांवची म्हूण सोडियम नाइट्रेट, पॉटॅशियम नायट्रेट वा बोरॅक्स हीं रसायनां वापरतात. रेंव, सोड टांकयेंत (‘पॉट’ नांवाच्या आयदनांत) घालून घोळ्यतात. हाका भराई (stuffing) अशें म्हण्टात. लाकडाच्या कोळशांच्या उज्याचेर सुमार १२०० ते १५००˚से. तापमानाचेर हें टांकयेतलें मिश्रण तापयतात. टाकयेंत भरिल्लो कच्चो माल वितळून ताचो रोस तयार जावपाक सुमार २४ वरां लागतात. रंगीत कंवची तयार करपाखातीर लागपी रंग आनी रंग घोळोवपाखातीर लागपी हेर रसायनां ह्याच वेळार रोसांत भरशितात. कडयल्ली निवळ कंवची वेगळी काडपाचे क्रियेक निकासी (clearance) अशें म्हण्टात. कड अशें म्हण्टात. कडयल्लो कंवचेचो रोस व्हडल्या दवल्यांनी (लबिया) वेगलो काडटात. कंवचेचो रोस तीन पांवड्यांनी पध्दतशीर निवळायतकच (refine) शुध्द निवळ कंवचीय मेळटा. ताका ‘लोम’अशें म्हण्टात. कडयल्ली कंवची (लोम) मेळटकच कांकणां रंग, आकार, डिझाइन, दिवपाची खरी प्रक्रिया सुरू जाता. कांकणां एकरंगी वा बहुरंगी, जसो प्रकार आसा, तेप्रमाण फाव ते भाटयेर घालून तांकां जाय तशी गोलाय दितात. कांकणांक तरेतरेचे डिझाइन यंत्राचेर दितात.

साध्या प्रचारांत आशिल्ले कांकणाचे प्रकार अशें: बुंदकी, खिरकिया, झरोखनी, सूरजमूखी, चन्दातारई,लोकतारनी. अशे तरेन कांकणां तयार करून जातकच तीं तपासतात. वाडवल्लीं , वेर गेल्लीं, फुटकीं कांकणां वेगळीं काडटात आनी विकपाक धाडपाचीं कांकणां २४ कांकणांचो एक ‘दर्जन’(घोंस) अशीं मेजून बांदतात. १२ दजर्नांक म्हळ्यार २८८ कांकणाच्या घोंसाक हिंदीत ‘गठ्ठो’ वा ‘तोडो’ अशें म्हण्टात. भारतांतल्या कांय भागांत चड करून आदिवासी जमातीनी बायलो कोंपरामेरेन कांकणां घालतात . बगलांत शंखाचीं कांकणां हो सौभाग्याचो अलंकार अशें मानतात. पंजाबांत मंगल कार्यावेळार हत्तीदांताची कांकणां वापरपाची पध्दत आसा. लाखेचीं कांकणां खूब लोकप्रिय आसात. ल्गनाचे पयलीं व्हंकलेक अशें म्हण्टात. आपल्याक कांकणां आनी चुडो वज्राचो मेळचो म्हळ्यार, आपल्याक अक्षय सौभाग्य मेळचें अशी जण एके सौभाग्यावतीची इत्सा आसता. तेखातीर ती व्रतां करता. दरेक वाठारांतल्या लोकगीतांल्यान बायलांचीं कांकणआं आनी चुड्याविशीची ओड दिसून येता. देखीक- महाराष्ट्रांतली एक बायल आपल्या चुड्याकातीर म्हळ्यार सौभाग्यासासणाचें उरचेखातीर देवाकडेन अशी प्रार्थना करता: ‘देई देवा मज। देशील तितुकें पुरे, अक्षय माझे चुडे। जन्मवेरी।। देवाच्या देऊळीं। उभी मी जागत्यें। आयुष्य मागतें। चुडेयांना।।’ गोंयांत कांकणां विकप्यांक कांकणकार वा ‘वळार’(वलयकार) अशें म्हण्टात. गोंयच्या धालांनी कांकणांचो उल्लेख आयला तो असो वळेरा कांकणकारा वळारा तुजी बायल गेली कुळारा तुजी बायल गेली कुळारा

वचुनी तिका, वचुनी तिका तांबडी साडी नेसुनी तिका तांबडी साडी नेसुनी तांबडी साडयेच्यो मिरयो लांब मिरयो चक्क चोळयो सरपळी चक्क चोळ्यो सरपळी. साडे आशिल्ली काडी भिजली तिजी साडी भिजली तिजी साडी -को.वि.सं.मं. कांचीपुरम्: तमिळनाडू राज्यांतल्या चिंगलपुट जिल्हांतलें पूर्विल्लें धर्मीक क्षेत्र. लोकसंख्या: १,३०,९२३ (१९८१). हें शार दक्षिण राज्यांतल्या चिंगलपुट-अर्कोणम् रस्त्यार, मद्रासाचे नैर्ऋत्येक ७२ किमी. अंतराचेर पालार न्हयेचे देगेर वसला. ह्या शाराक कच्चीडेद्दु, मलंग नगरी, करूंभरभुमी, सत्यव्रत क्षेत्रम. तिरूपतिकनरम कच्ची कंची आदी तरेकवार नांवां आदल्या साहित्यांत मेळटात. चडकरून संस्कृत आनी तमीळ साहित्य, तशेंच कांय शिलालेखांत हीं नांवां मेळटात. पयलो शेणकडो मेरेन ह्या शराक बौध्द धर्माचें विध्यापीठ ,मानताले. सातव्या शेंकड्या उपरांत बौद्द आनी जैन धर्माक ल्हव ल्हव करून देंवती कळा लागली आनी फुडल्या शेंकड्यांत ते आध्य शंकराचार्याचें एक मुखेल पीठ जालें.