थळाव्या देव-देवतांची जात्रा आसता, तेन्ना फांतोडेर देवळामुखार धोल वाजयतात.
धर्म, पंथ, देव-देवता ह्या विशींचें प्रस्थ जशें लोकांमदीं वाडलें, तेचपरी उत्सवांचो आंकडोय वाडलो. कांय उत्सव, कांय खाशेलेच पंथ आनी संप्रदायूच मनयताले. तर कांय उत्सव सगळ्यो भेद भावाच्यो वण्टी मोडून सगळ्यांचे जाल्ले. चातुर्मासासारके उत्सव कांय पंथ संप्रदायांमदीं उरले तर वर्षप्रतिपदा, अक्षयतृतीया, नागपंचम, गौरीगणपती, दसरो, दिवाळी, मकरसंक्रांत, होळी सारके उत्सव संप्रदायाचे भेद मोडून मुखार गेले. काळांतरांन म्हयनो-तीथ-नखेत्र हांचे फास्केंत ह्या उत्सवांक बसयले.
पूर्विल्ल्या काळांत लोकोत्सव चार तरांनी वांटिल्ले: 1. श्रेश्ठ देवतांचो भोवमान 2. क्षुद्र देवतांची दया संपादन करप. 3. भूतकाळांत जावन गेल्ले धर्मप्रवर्तक आनी महात्मे हांचो उगडास मनोवप 4. पंचमहाभूतां आनी सैमांतल्या गरजेच्या वस्तूंची तुस्त, तोखणाय करप आनी उपकार मानप.
उत्सव हें मनशाच्या मनाचें अन्न जावन आसा. मनशाचीं दुख्खां कांय खीणांखातीर जायनात, पूण विसरायेर घालपाचें तें एक साधन आसा. भारतांत, तेचपरी गोंयांत वेगवेगळे उत्सव व्हडा खोशयेन आनी उमेदीन मनयतात. उत्सवाच्या निमतान सोयरीं-धायरीं परतीं आपल्या मूळ गांवांत, मूळ घरांत येतात. ह्या दिसांनी दर गांवांत दर एकल्याच्या तोंडार खोशयेचीं ल्हारां उफेताना दिश्टी पडटात. गोंयांत गणेश चवथीचो उत्सव व्हडा दबाज्यान मनयतात. हेर उत्सवांमदीं दिवाळी, शिगमो, नाताल, ईद व्हडा उमेदीन मनयतात.
-कों. वि. सं. मं.
उदक: सगळ्यांच्या वळखीचो एक सादारण द्रव पदार्थ. पयलींच्या काळांत उदक हें एक मूलद्रव्य आसा, असो समज आशिल्लो. पूण 1760 त हेन्री कॅव्हेंडिश हाणें उदक हें हायड्रोजन आनी ऑक्सिजन हांची 2:1 ह्या घनफळाच्या प्रमाणांत भरसण आशिल्लें संयुग आसा अशें सिद्ध केलें. 1800 त सर हंफ्री डेव्ही हाणें उदक हें ऑक्सिजनचे 8 भाग आनी हायड्रोजनचो 1 भाग अशा प्रमाणांत तयार जाल्लें संयुग आसा, अशें दाखोवन दिलें. 1867 त, उदकाक H2O हें रेणुसूत्र (formula) निश्चित केलें.
धर्तरेवयल्या जीवांची उत्पत्ती उदकांत जाली आनी ताका लागून उदक हें जीव-उत्पत्ती जावंचे आदींपसून अस्तित्वांत आसा अशें निश्चितपणान म्हणूं येता. धर्तरेच्या पृष्ठभागावयलो सुमार तीन चतुर्थांश भाग उदकानूच व्यापिल्लो आसा.
वट्ट उदकाच्या 97% उदक दर्यांत आस्पावता आनी उरिल्लें 3% उदक धर्तरेच्या कट्ट्यापोंदा 5 किमी. चेर आनी धर्तरेच्या पृष्ठभागावयर 12 किमी. चेर सांपडटा. रायमंड नेस ह्या अमेरिकन उदकवैज्ञानिकान उदकाचे वांटणेविशींचो (distribution) तयार केलेलो तक्तो फुडें दिल्लो असो:
मोनजात आनी वनस्पत हातूंत उदक हो एक म्हत्वाचो घटक आसा. मनशाचे कुडींत सुमार 70% जमनीवयले वनस्पतींत 50-75% आनी उदकांतले वनस्पतींत 95 ते 99% उदक आशता. कांय खनिज पदार्थांत, उदक संयोगित (combined) अवस्थेंत आसता.
धर्तरेचेर दर्या, न्हंयो, व्हाळ, बांयो ह्या रुपान उदक मेळटा. कांय सुवातींनी जमनीसकयल उदक आसात, पूण खूब खोल आशिल्ल्याकारणान तें भायर काडप परवडना. घनरूप उदक उत्तर आनी दक्षिण ध्रुवांकडल्या सदांच हिमाच्छिदित आशिल्ल्या वाठारांत, शीत कटिवंधांत आनी हेर ऊंच दोंगरांचेर दिसून येता. कऱ्यांचो पावस पडून हिमवर्षाव जाता तेन्ना ताचें अस्तित्व दिसून येता. बाश्परूप उदक वातावरणांत कमी-चड प्रमाणांत सदांच आसता. सैमीक उदकाचें, बर्फ हें एक शुद्ध रूप. नागरी जिणेखातीर लागपी उदक न्हयो, सरोवरां आनी बांयो हांचेपसून मेळटा.
धर्तरेच्या जल्मासावन म्हळ्यार सुमार 460 कोटी वर्सां आदल्या काळासावन धर्तरेवयलें वट्ट उदक आनी ताचीं लक्षणां हातूंत मातूय बदल जावंक ना. वनस्पत आनी मोनजात हांणी बाश्पाच्या रुपान सोडिल्लें उदक, दर्या आनी जमीन हातूंतल्यान उदकाचें बाश्पीभवन (evaporation) जावन उदकाची तयार जाल्ली वाफ वातावरणांत पावता आनी ताचेपसीन कुपां तयार जातात.
कुपांपसून पावसाच्या, हिमाच्या आनी कऱ्यांच्या पुरान उदक परत धर्तरेक येवन मेळटा. हातूंतलें कांय उदक दर्यांत झिरपून वता आनी अशे तरेन हें जलवर्तन वा जलस्थित्यंतचक्र (water cycle) एकसारकें सासणाचें चालूच उरता.
दर्याच्या उदकांत आनीकूय हेर पदार्थांचो आस्पाव आसता. धर्तरेवयल्या उदकाचें वट्ट वजन=1.1414x10 18 मॅट्रिक टन. दर्यांतल्या मीठाचें वट्ट वजन=mgcej 4.84x10 16 मॅट्रिक टन. दर्यांतल्या उदकांत आस्पावपी वेगवेगळे पदार्थ अशें: NaCl-2.7%, MgCl2-0.4%, MgSo4-0.2%, CaSO4 -0.15%, KCL -0..5%.
भौतिक गुणधर्म: शुद्ध उदाकाक रूच आनी वास आसना. उदकाचो पातळ थर रेगविरयत आसता. पूण ताच्या दाट (2 मी. परस चड) थरांतल्यान पळेत जाल्यार उदक निळसर दिसता. उदक थंड करपाक
