आरंभ आनी सुक्ष्म गणिता वरवी काडिल्लो वर्साचो आरंभ हातूंत 10 दिसांचो फरक आयलो. हो फरक भरून काडपाखातीर त्या काळावेलो क्रिस्तिधर्म फुडारी तेरावो पोप ग्रेग्री हांणे ऑक्टोबरटी 5 तारीख, 15 तारीख मानची, असो हुकुम काडलो. हे घडणूकेक लागून इसवीसनाचें मेजप 10 दिसानी मुखार गेले. ह्या नव्या वेंचपाक 'न्यूव स्टाइल ' अशें म्हणूंक लागाले. 'पोरण्या मेजपाक' ओल्ड स्टाइल म्हाणटाले.
इसवि सनाचे नवें मेजप इटली, स्पेन, पोर्तूगाल, होलंड ह्या देशांनी आपणायले, पूण इंगलडांत मानले ना. पोरणे पद्दतीन 1700 वर्सा 39 दीस धरिल्ले. नवें पद्दतीन ते धरूंक नात. तेखातीर पोरणी पद्दत आनीक एक दीस फाटल्यान पडली. हो फरक जेन्ना इंगलंडाच्या विदवानांक जाणवलो, तेन्ना इंगलंडाच्या पार्लामेंटान 1752 वर्सा एक कायदो पास करून सप्टेंबर म्हयन्याचे 3 तारीख, 14 तारीख केली. अशें तरेन 11 दिसांचो फरक भरून काडलो. 1752 वर्सा मेरेन इगंलंडांत वर्साचो आरंभ 25 मार्च मानताले. उपरांत थंय एक जानेवारी हो वर्साचो आरंभ मानपाक लागले. हाका लागून वर्स खयचें चलता हाचें विशी गोंदळ जावचो न्हय म्हूण एक जानेवारी ते 25 मार्च मेरेनच्या तारखांक पोरण्या आनी नव्या दोनूय तारखांचो उल्लेख करताले. देखीक: 28 फेब्रूवारी 1725 ही तारीख 1724- 25 फेब्रूवारी 28 अशी बरयताले. इंग्लिश वर्सान येवपी बारा म्हयने आनी तांचो वट्ट काळ असो आसा.
जानेवारी- 31, फेब्रूवारी-28 (लीप वर्सांत- 29), मार्च-31, एप्रील-30, मे-31, जून-30, जूलय-31, ऑगस्ट-31, सप्टेंबर-30, ऑक्टोबर-31, नोवेंबर-30, डिसेंबर-31.
आयच्या काळांत, पुराय संवसारांत पयली कालगणना वापरिल्ली दिसता. संवसारातलें धर्म आनी समाज आपले धर्म वा समाजापूर्ती धार्मीक तत्वाचेर आदारिल्ली एक कला गणना पद्दत मानता. तिजो उपेग फक्त धार्मीक आनी सामाजीक कार्यापासत जाता. अशें आसून लेगीत संवसारांत साधारण वेवरांत इसविसन कालगणनेचो वापर जाता. देखीक हिंदू धर्मांत, लग्न, मूज, पूजा, इत्सव सारख्या धर्मीक आनी सांस्कृतीक कार्याची कळोवणी करतना हिंदू पंचागांतल्या तीथ, वार आनी शकावांगडा इसविसनाप्रमाण दीस, म्हयनो आनी वर्स दिवपाची चाल आसा.
इसाप:(इ.स.प. 6वो शेंकडो). एक ग्रिक नाती कथाकार . हाचेविशी चड म्हायती मेळना. इसाप हो सॅमॉस वाठारांतलो गुलाम आशिल्लो आनी ताच्या धनयाचे नांव इआडमोन आशिल्ले अशें म्हण्टात. इसापान आपल्यो काणयो केन्नाच बरोवन काडल्या नात अशें म्हण्टात. प्लोटोच्या मताप्रमाण सॉक्रेटिसान आपले बंधखणींतले जिणेची निमणी वरां इसापाच्या कांय कथांक पद्य रूप दिवंक घालयली. अॅरिस्टोटल ह्या तत्वव्यात्याच्या एका विधानावेल्यान इसापाच्या धनयान ताका कांय कांळ उपरांत गुलामगीरीतल्यान मुक्त केल्लो अशें दिसता.
इसापाच्यी नितीकथा 'फाबुली इसोपियाने ह्या नांवान लेटिन भाशेन अणकारल्यात. 1476 वर्सा त्यो रोमांत उजवाडाक आयल्यो. प्लान्यडिज हाणे संपादन केल्ली 144 कथांची ग्रिक आवृत्ती विलान हांगा 1480 वर्सा वर्सा उजवाडायले. इंगलंडात कॅक्टन हांणे द फेबल्स ऑफ इसाप हो ग्रंथ उजवाडायला. इसापाच्या कांय नितीकथांचो भारतीय भासांतूय अणकार जाला कोंकणीतय महाबळेश्व सरदेसाय हांणे ताचो अणकार केला.
इसाप कथा ह्यो देख दिण्यो काणयो. ह्या ल्हान अश्या काणयांनी चड करून मोनजातीची पात्रा दिश्टी पडटात. ह्या पात्रावरवी मनिज जातीच्या स्वभावाच्या दर्शन घडटा. ह्या कथांत मनीस जातीक बोध करपी संदेश दिल्लो आसा. संबसारातल्यो बऱ्यातल्यो बऱ्यो बोध कथा म्हूण इसाप कथांक नामना मेळील्ली आसा. ह्या कथांचे खाशेलेपण म्हळ्यार काळ, समाज, वाठार ह्या सारकिल्लया गजालिंची शीम हुपून ह्यो कथा सवसारिक कथा म्हू नामनेक पावल्यात.
इस्पिकांचो खेळ: (पळयात पत्तयातो खेळ)
इस्लाम: मुहम्मद पैगंबर हाणे स्थापिल्लया धर्माक ' इस्लाम धर्म ' अशें नांव आसा. इस्लाम हे अरबी उतर, ताचो अर्थ शांततायेन प्रवेश करप असो आसा. देवाक शरण वचप , मनीस जातीचेर मोग करप आनी अहिंसा धर्म वागप ह्या गजाली शिकयता, तो इस्लाम असोय ताचो अर्थ जाता.
मुहम्मद पैगंबर: मुहम्मद पैगंबर अरब देशांतल्या मक्का शारांत जल्मल्लो. ताच्या काळांत जर्दास, समुद, कहतान, इस्मायल, ज्यू ह्या सारख्यो जमाती अरब स्थानांत आशिल्ल्यो. ह्या काळांत अरबस्थानांतल्या लोकांची परिस्थिती वायट जाल्ली. वेविचार, जूगार, कर्मकांड, अंधश्रध्दा ह्या सारक्यो गजाली सगळ्याक पातळील्ल्यो. मूर्तीपूजेक लागून अंधविश्वास आनी वायट चालीरितींच्या फाटल्यान लोक लागिल्लें. अश्या वेळार मुहम्मद हांणे तत्वगिन्यानाचया घुस्पागोंधळांत पडनासतना सरळ, सोप्या धर्माचो उपदेश लोकांक केलो. देव हो एकूच आसा हे तत्व मुखार दवरून ताणें मुर्तीपूजेक विरोध केवो तेन्नाच्या अरब लोकांक ताचें हें विचार पटले ना आनी मुहम्मदाक मदिना हांगा पळून वचचें पडले. थंय मात लोकानी ताका येवकार दिलो आनी ताची धर्म तत्वा आपणायली. फुडे आपल्या अनुयायांची संगटना उभारून तांणे मक्केचेर घूरी घाली आनी थंय आपल्या एकेश्ववादी धर्माची थापणूक केली. अरबी लोक ताच्या धर्माकडेन वेगळेच नदरेन पळोवंक लागलें. इस्लाम आपणायतकच मनशा मनशामदीं कसलोच भेदभाव उरना ह्या ताच्या तत्वाक लागून समाजातल्या सकयल्या थरातल्या लोकांचो ताका बरोच पलव आनी आधार मेळूंक लागलो
धर्माचीं तत्वां आनी शिकवण: ' ला इलाह इल्लिल्लाह मुहम्मदर्रसुलिल्लाह' हो एक धर्माचो मुळावो मंत्र. अल्लाबगर दुसरो कोणूच पुजपासारको ना आनी मुह्हमद हो ताचो 'रसूल' म्हळ्यार दूत असो मंत्राचो अर्थ जाता. अल्लावांगडा मुहम्मद हाका नबी, रसूल वा पैगंबर म्हऴ्यार देवाचो प्रषित अशें मुसलमान मानतात.
इस्मामांत अमर (आचारण) आनी इमान (श्रध्दा) हांका म्हत्व आसा. अमल हातूंत कुराणांतल्या धार्मीगजाली आसा. ह्यो गजाली म्हळ्यार ' कलमा ' वा ' ला इलाह ' ह्या मंत्राचे पठण करप दिसांतल्यान पांच फावट ' नमाज ' वा प्रार्थना करप. कुराण ज्या म्हयन्यांत धर्तरेर आयले त्या म्हयन्यांत म्हळ्यार रमजान म्हयन्यांत फकत एक फावट सांजे सूर्यास्ताउपरांत जेवण करप (रोजा) ' जकात ' - वर्सूकी उत्पन्नाचो चाळीसावो वांटो दानधर्मांत खर्च करप.
देवधूत अल्लाह देवान निर्मील्लो ग्रंथ, देवाचेर प्रेषित निमण्या निवाड्याचो दीस आनी देवाचे आदेश गजालींचेर श्रध्दा आसप म्हळ्यार ' इमान '. अल्ला सोडून आनी कोणाचीच पूजा करची न्हय. दसऱ्याचे लुकसाण जाय सारकी कसलीच गजाल करची न्हय हांका इमान म्हणटा. वयर सांगिल्ल्यो गजाली आचारणांत हाडप्यांक ' मुअमिन ' म्हण्टा आनी त्यो न मानपी मनशाक ' काफिर ' म्हण्टात.
इस्लाम धर्मांत फक्त व्याक्तीगत स्वरूपाचे न्हय, तर समाजीक थराचेरय सगळ्या आचाराविशी बरोवन दवरलां. कुराण ह्या तांच्या पवित्र धर्माग्रंथान पारलौकिक जिवितावंगडा ऐहिक जिविचाविशीं भासाभास आसा. मनशा मनशामदलें संबंद. राजनिती. न्याय, शासन, झूज, शांतताय, लग्न, लग्नमोड, सावकारी, दान ह्या सारक्या हऱ्याच विशयांचेर कुराणांत उपदेश आसात. व्याज घेवप म्हऴ्यार पातक, काटूकपणा हो गुन्याव, सोरो पिवप आनी जुगार खेळप हें व्हडलें पातक जो मनीस दुसऱ्याचेर अन्याय करता आनी स्वता धर्मात्मो म्हूण संवसारांत मिरयता ताका खर यातना भोगच्यो पडटा अशें कुराणांत सांगला.
