Page:Konkani Viswakosh Vol1.pdf/279

From Wikisource
Jump to navigation Jump to search
This page has not been proofread.

इथिओपिया

Ethopia Map-Konkani Vishwakosh.jpg

पयल्या मेनेलिकासावन सॉलोमन राजघराण्याची सुरवात जाता. 259 राजांनी राज्य केल्या उपरांत, 927 ते 1260 मेरेन हे परंपरेंत मात्सो बदल जाला. ह्या काळांत ‘झाग्वे’ राजघराण्यांतल्या इकरा राजांनी 333 वर्सां राज्य केलें. 1260 त येकुनो आल्माक राजान पर्थून सॉलोमन घराण्याची थापणूक केली. ताचे उपरांत आयजमेरेन 65 राजांनी राज्य केलें. हालींचो राजा हायले सेलॅसी हो 66 वो आशिल्लो.

आक्सूम साम्राज्यांत (पयलो तो सवो शेंकडो) इथिओपियाची बरीच उदरगत जाल्ली. सुर्वेक इथिओपिया किरिस्तांव राश्ट्र जावंक नाशिल्लें. अडुलिस बंदरांतल्यान आंतरराश्ट्रीय वेपार चलतालो. ह्याच काळांत किरलेशेंच सूर्य-स्तंभ (ऑबेलिस्क) हांगा उबारले. हातूंतलो सगळ्यांत ऊंच स्तंभ सध्या रोम हांगा आसा. 4 थ्या शेंकड्यांत इथिओपिया किरिस्तांव राश्ट्र जालें. ताच्या उपरांत 637 वर्सा अरबांनी पॅलेस्टायन, सिरिया आनी ईजिप्ताचेर जैत मेळयलें. हाका लागून इथिओपिया आनी न्यूबिया ह्या किरिस्तांव राश्ट्रांचो युरोपांतल्या हेर किरिस्तांव राश्ट्रांकडलो संबंध तुटलो. णवव्या शेंकड्यांत तांबड्या दर्याची देग पर्थून इथिओपियाच्या हातांत आयली. 928 त टेक्ले हायमानोत ह्या लास्ताच्या (इथिओपियांतल्या) राजान आक्सूम साम्राज्य नश्ट करून झाग्वे घराण्याची थापणूक केली. 1260 त पर्थून सॉलोमन राजघराणें सत्तेर आयल्याउपरांत पयलो आमदा सेयोन (1314-1344) हांणें मुसलमानाच्या सत्तेखाल आशिल्ले वाठार जिखून घेतले. झारा याकूब (1444-1468) हाचो काळ इथिओपियांतलो प्रबोधनकाळ अशें मानतात. हाच्या उपरां पर्थून 1527-1543 त मुसलमानांच्या घुरयांक सुरवात जाली. ‘ग्रान’ (दावकुरो) इमाम अहमद हाणे हरार वाठाराचेर जैत मेळयलें. पोर्तुगालान दाँ ख्रिस्तोफोर गामा (वास्को द गामाचो पूत) हांच्या वांगडा सैन्य धाडूंक नाशिल्लें, जाल्यार इथिओपिया इस्लाम राश्ट्र जावपाचें. ग्रान हाका दोगांमदल्या झुजांत 21 फेब्रुवारी 1543 त मरण आयलें. ह्या झुजाक लागून इथिओपियाचो एकवट मोडलो आनी ल्हानसान राज्यां तयार जावन झुजां पेटलीं. दुसरो थिओडोर (1855-1868) हाणें हीं झुजां सोंपोवन पर्थून एक राश्ट्र बांदपाचो यत्न केलो. 1855 त ताणें स्वताक राजाधिराज हीं पदवी घेतली. थीओडरच्या मरणांउपरांत पर्थून ल्हानसान राज्यांमदल्या झगड्यांक सुरवात जाली. चवथो योव्हिनिस आनी दुसरो मेनेलिक हांचे समजिकायेक आनी बरेपणाक लागून इथिओपियाचेर ईजिप्त, इटली हांची नदर पडली. 1869 त आसाब बंदर आनी 1885 त मसावा बंदर इटलीन जिखून घतलें. इतले मजगती ईजिप्ताआड जाल्ल्या झुजांत योव्हानिसाक मरण आयलें. दुसरो मेनेलिक (1865-1913) राजा जालो. 1893 इटली आनी इथिओपिया हांचेंमदीं झूज पेटलें. इथिओपियान इटलीसारक्या बळीश्ट देशांलागीं खरपणान झूज दिलें. पूण इटलीन सोमानियाचो कांय वाठार आनी एरिस्ट्रिया आपले सत्तेखाला हाडले. 1936 त हो देश पुरायपणान इटलीच्या शेकातळा गेलो. 1941 त इश्ट राश्ट्रांनी दुसऱ्या म्हाझुजांत इटलीचेर जैत मेळयल्या उपरांत इथिओपिया मुक्त जालो. मेनेलिकान आधुनिकीकरणाक सुरवात केली. युरोपीय देशांतल्यान शस्त्रां घेवन इथिओपियाचे लश्करी बळगें वाडोवपाचो तांचो हेतू आशिल्लो. 1913 त लिज ईथासू सत्तेर आयलो. ताणें मुसलमान आनी हेर जातींक फाटबळ दिल्ल्यान मेनेलिकची चली राणी झउदितु हिणें तांका बळयां कुशीक काडून सत्ता आपल्या हातांत घेतली. झउदितुच्या मरणा उपरांत हायले-सेलॅसी राजा जालो. हाणें बरोच तेंप राज्य चलयलें. ताचें राजवटींत ताणें संविधान तयार करून देशांत 1957 त वेंचणुकोय घेतल्यो. अमेरिकेवांगडा 1953 त राखणेविशीं कबलात केली. 1960 त ताच्याआड बंड करपाचो यत्न फसलो. 1960 त ताणें आपल्या नांवान हांगा विश्वविद्यालयाची थापणूक केली. 1974 त बंड जावन उपरांत