कुशीक मिसाची वेदी (आल्तार) आसता.
बायझंटायन (Byzantine) शैलीचीं बांदपां 4 थ्या ते 6 च्या शतमानांत आशियांत चलणकेंत आयलीं. 532 वर्सा, इस्तांबूल शारांत व्हड घुमटा आकाराची आनी चारूय कोनशांक ऊंच मिनार आशिल्लीं, हागिया सोफिया इगर्ज बांदली. असल्या इमारतींनी मोझाइक (mosaic) नांवाचीं रंगारंगांच्या फातरांक पट्ट्यांनी सजयिल्ली चित्रां आसतालीं. बायझंटायन शैली ग्रीस, रशिया आनी कांय नांवांनी पातळ्ळी. 8 व्या आनी 9 व्या शतमानांत कारोलिंजियन (Karolyngian) पद्धतीन इगर्जी बांदताले. असलीं बांदपां चड तिगूंक ना पूण कांय काश्याचे आनी हस्तिदंत कोरांतून केल्ले नग उरल्यात. इकराव्या आनी बाराव्या शतमानांत रोमानेस्क (Romanesque) इगर्जी बांदताले. व्हड आनी दाट वण्टी, ल्हान जनेलां, वाटकुळें आर्क, मोटे आनी मोटवे खांबे ह्या इमारतींनी वापरताले. इगर्ज खुरसाच्या आकाराची आसताली आनी बल्कांवाक तेंकून ल्हान ल्हान कपेलां बांदताले.
घुमट आनी तेंको दिवंक वण्टी बांदपाची पद्धत सुरू जाली. हांगाच्या गॉथिक (Gothic) पद्धत आयली. नवे पद्धतीचे नाजूक घुमट पातळ वण्टी, तोंकाचे आर्क (pointed arch) तेंको दिवपी मोटे वण्टीचेर (flying buttresses) ल्हान मिनार, फातरांनी कोरांतून केल्लो मुखभाग (facade) आनी व्हड घांट हुमकळावंक मोटें गोपूर- हीं गॉथिक बांदावळीचीं लक्षणां. ताका व्हड जनेलांचीं रंगीत विद्राची (stained glass) चित्रां लायताले. अमियां (Amiens), नोत्र दोम द पारीस (Notre Dame de Paris) असले काथेद्राल (Cathedral), कॅन्टर्बरी (Canterbury) असलें तीर्थक्षेत्र, ला ग्रांद शार्त्रूज (La Grande Chartreuse) सारके मठ, गॉथिक पद्धतीच्यो एमारती म्हूण संवसारभर नामनेक पावल्यात.
15 व्या आनी 16 व्या शतमानांत रेनसांस (Renaissance) पद्धत आयली. ग्रीक आनी रोमन काळाचे प्रकार नव्यान वापरूंक लागले. रोमांतली म्हालगडी सांत पेद्रूची बाजिलिका, लंडनांतली सेंट पॉल्स काथेद्राल, व्हडल्या गोंयची से काथेद्राल आनी नोसा सिवोरा द दिवीन प्रॉविदेंसिया (St. Cajetan’s) ह्यो रेनेसांस बांदावळीच्यो इगर्जी आसात.
17 व्या आनी 18 व्या शतमानांत बारोक (Baroque) प्रकार उजवाड- सावळेचो फरक दाखयता. रोमांतली जजू (Geso). गोंयची बाँ जेजू इगर्ज ही हे पद्धतीचीं उदाहरणां आसात. केरळांतले बारोक इगर्जांचे बांदावळींन युरोपी पद्धतीचेरय प्रभाव घाल्लो दिसता. भारतीय बारोक प्रकारच्या इमारतींमदीं व्हडल्या गोंयची आनी मडगांवची इश्पिरितु सांतु, तळवलेची सांताना, दिवाडेची पियेदाद, जुंवेची सांतइश्तेवांव ह्यो इगर्जी नांवाजिल्ल्यो आसात. व्हडल्या गोंयच्या रेनेसांस आनी बारोक इगर्जांक लागून ह्या वाठाराक ‘उदेंतेचे रोम’ अशें नांव पडलां. बारोकाचोच एक भोव अलंकारीत रोकोको प्रकार (Rococo) फ्रांस देशांत वाडलो.
19 व्या आनी 20 व्या शतमानांत तिखें, काँक्रीट आदी वापरून आदल्या आनी नवे मोदीच्यो इमारती बांदल्यो. हालींच्यो इगर्जी चडशो आर्विल्ल्या मोदीच्यो आसतात. देखीक, मडगांवची ग्रेस चर्च, कार्मेलीन मठ आनी पणजेची डॉन बॉस्को इगर्ज. ह्या इगर्जांनी काँक्रीट वापरून व्हड सालां बांदतात आनी हारशाचीं व्हड जनेलां दवरतात. वांटकुळ्या वा बहुकोनी आकाराच्या इमारतींनी वेदी मजगतीं जायतो लोक चोयवशीन रावपाची वेवस्था आसता. भारतीय पद्धतीन बांदिल्ल्योय कांय इगर्जी आसात. बेळगांव लागसर देशनूर गावांत लिंगायत देवळाचो नमुनो घेवन बांदिल्ली इगर्ज आसा. तामीळनाडू, गुजरात आनी बिहारांत थळाव्या देवळांच्या प्रकारच्यो इगर्जी फाटल्या पन्नास वर्सांनी बांदल्यात.
मॅथ्यू आल्मेदा, जे. स. संदर्भ: 1. Anand Mulk Raj (Ed.) Golden Goa. Bombay, Marg Publication 1980; 2. Doshi, Saryu (Ed.) Goa Cultural Patterns. Bombay, marg publication 1983; 3. Eliade, Mircea (Ed.) The Encyclopedia of Religion, New York 1987; 4. Malgaonkar, Manohar. Inside Goa. Directorate of Information and publicity, Goa 1982; 5. Piper, David (Ed.) The Random House, New York; 6. Webster’s Unabridged international dictionary of the English Language. इझुमी, शिकिबू: नामनेची जपानी कवयित्री. तिच्या बापायचो आश्रित नाचिबाना मिचिसादा हाचेकडेन तिचें लग्न जाल्लें. जपानी राजघराण्यांतलो तामेताका ह्या राजकुंवराकडेन आनी ताच्या मरणा उपरांत ताचो भाव आतसुमिची हाचेकडेन तिचे मोगाचे संबंद आशिल्ले. आतसुमिचीच्या मरणा उपरांत ती राजकन्या शीशीचे सेवेक आशिल्ली. फुडें तिणें फुजिवारा यासुमासा हाचेकडेन लग्न केलें. पूण होवूय संबंद चड काळ तिगलो ना.
होंवयेवरी ‘वाका’ ह्या जपानी छंदांत (पंचाक्षरी आनी सप्ताक्षरी कडव्यांची एका फाटल्यान अशी होंवीसद्दश रचना) बरयिल्ले तिचे दोन कवितांझेले आसात. हातूंतलो पयलो इझुमी शिकिबू झोकुशू हातूंत 647 ‘वाका’ आसात. ह्या दोनूय संग्रहांत मेळून सत्तर ‘वाका’ एकेचतरेच्यो आसात. तिच्या काव्यांत मोगाचे भावनेची उत्कटता आनी खोलाय दिसून येता. तिचे धर्मीक स्वरुपाचे कवितेंत चित्तशुद्धीखातीर आशिल्लो भावना दिश्टी पडटात. शाही फर्मानावरवीं संपादन केल्ल्या ‘गोशु-इशु’ ह्या कवितासंग्रहांत तिच्या ‘वाका’चो आस्पाव जाता.
तिणें बरयिल्ले दिसपटयेंत खुबश्यो कविता आनी आतसुमिची वांगडा आशिल्ल्या मोगाच्या संबंदांचे उल्लेख मेळटात. तिचें वास्तव चरित्र आनी तिचे कवितेंतलें प्रेम संबंदांचें वर्णन हाकालागून कांय लोकांकडसून तिचेर टिका जाल्या. नितळ मोग करपी प्रेमिकांचो संबंद सोदूंक गेल्ल्यान घडये तिची अशी अवस्था जाल्या जावंये आनी तिचेर चंचळतेचो छाप बसला आसुये.
इझ्राएल: (मेदिनीत इझ्राएल) अस्तंत आशियांतलें ज्यू राश्ट्र. क्षेत्रफळ 20,700 चौ. किमी. लोकसंख्या 40,30,600 (1981). विस्तार 290 30’ उत्तर आनी 330 15’ आनी 340 17’ उदेंत ते 350 41’ उदेंत. हाच्यो शिमो उत्तेरवटेन 79 किमी. लेबनानकडेन, उदेंतेक 531 किमी. जॉर्डनाकडेन, 76 किमी. सिरीयाकडेन आनी दक्षिण आनी उदेंत मेळून 206 किमी. ईजिप्ताकडेन आनी अस्तंतेक 59 किमी. गाझा पट्टेकडेन जोडल्यात. हे भायर सुमार 78 किमी. ऊंयमध्यसमुद्र-दर्यादेग आनी तांबड्या दर्याच्या आखातावयली 4 किमी. दर्यादेग ह्या देशाचे सत्तेकाला आसा.
भूंयवर्णन, वनस्पत आनी मोनजात: 1948 वर्सा अरब राश्ट्रांकडेन जाल्ले कबलातींत ह्या देशाच्यो शिमो थारायल्यो. सादारणपणान इझ्राएलचे चार सैमीक वांटे जाता. 1. भूंयमध्यसमुद्राची दर्यादेग: ही देशाच्या अस्तंत वाठारांत आसा आनी उत्तरेवटेन अशीर जाल्यार दक्षिणेवटेन रूंद जायत गेल्या. 2. दोंगुल्ल्यांचो वाठार: उत्तरेवटेन रॅलिली, मदल्या वाठारांत ज्यूडीया आनी सामेरिया तशेंच दक्षिणेंतल्या नेगेव्हांतल्या देंगुल्ल्यांचो वाठार हे हाचे आनीक वांटे जाल्यात. 3. जॉर्डन न्हंयचो वाठार: हे न्हंयचें देगण कांय प्रमाणांत जॉर्डनांत तर कांय इझ्राएलांत आसा. ह्या वाठारांत आशिल्ल्या दोंगुल्ल्यांची उंचाय सादारणपणान समुद्रथरासावन 600 मी. आसा आनी मेबिट मायरॉन (जेबेल जारमाक) हें दोंगुल्लेतेमक 1,208 मी. उंचायेचें आसा. 4. नेगेव्हचो वाळवंटी वाठार: ह्या वाळवंटांच्या वाठारांत, दक्षिण ज्यूडीया वाठारांतल्या दोंगुल्ल्यांनी कांय जाग्यांचेर सुप्त ज्वालामुखी सांपडटात. ह्या वाठारांत तांबड्या दर्यावेल्या आकाबाच्या आखातामेरेनचो वांटो येता.
