आनी इलियट हाची ‘द वेस्ट लॅण्ड’ (1922) ह्या कवितांक लागून इंग्लिशींत आर्विल्लेपणाक नेट आयलो. फुडें 40-45 वर्सां, कलेच्या सगळ्या वाठारांत हांचो प्रभाव जाणवलो. कादंबरींत, नाटकांत आऩी समीक्षेंत लागीत आर्विल्लेपणाची सया आशिल्ली. आशयसुत्रां आनी मुल्यां व्यक्त जावपाक लागली. परंपरेन चलून आसिल्लीं सगळीं मुल्यां फाटीं पडलीं. साहित्यीक मळार जी नवीं क्रांती घडली ताचे श्रेय कारल मार्क्स, फ्रॉइड, युंग हांका तशेंच बदलत वचपी यगधर्माक फाव जाता. कादंबरीच्या मळार आर्नल्ड बेनेट, जॉन गॉल्सवर्दी, सॉमरसेट मॉम, एच्. जी. वेल्स आनी हक्सले हाणी मोलीदीक वावर केलो. फ्रॉस्टर, व्हिर्जिनिया वूर्फ आनी जेम्स जॉइस हांणी क्रांतीकारक आशय आनी धाटणेच्यो कादंबऱ्यो रचल्यो. मानसशास्त्रीय आशयाचें विस्मीत करपी रूप आनीकय खरपणान व्यक्त जावपाक लागलें. प्रतिमां आनी प्रतिकां हाचो वापर, आशेचो शिटुकसाणेन केल्लो उपेग, मुक्तछंद आनी वट्ट साहित्यीक कुरवांचो सदळ केल्लो वापर, लैंगिक आनी चिडिल्ल्या मनीस स्वभावाचे अतिवास्तववादी, सपनाळ्या प्रतिमावरवीं घडयिल्ले विंगड विंगड आविश्कार (सुररिअलिझम), परंपरेआड जीणीवपुर्वक सूर काडप आनी स्वताचे स्वतंत्र धाटणेचो चडांत चड वापर करप हीं आर्विल्ल्या काळाच्या साहित्याचीं खाशेलपणां जानव आसात. जेम्स जॉइफ (1882-1941) हाची ‘युलिसिस’ (1922) ही संज्ञाप्रवाहतंत्रांतली कादंबरी भाशेच्या ऊंच प्रयोगशीलतेचो सगळ्यंत व्हड आर्विल्लो आविश्कार अशें मानतात.
नाटकाच्या मळार मोलादीक भर घालपी जायते नाटककार ह्या शतमानंत जाले. हाका लागून फाटलीं अडेज शतमानां थंड पडिल्ली इंग्लींश रंगमाची परतून तरतरली. जॉर्ज बर्नार्ड शॉ (1856-1950) हाच्या समाजीक बांधीलकिच्या खळबळजनक नाटकांवरवीं ह्या शतमानाची सुरवात जाली. कॉउअर्ड, जेम्स बॅरी, जॉन गॉल्सवर्दी आनी नोऊल पिनरो ह्या दुसऱ्या पांवड्याच्या नाटककारांकडल्यान नाटककला उदरगतीचीं सपणां चडलीं. आयरिश रंगमाची, एब्सर्ड नाटकां, अँग्री थिएटर आनी पद्य नाटकां, अशा विंगड विंगड प्रयोगिक चळवळींवरवीं हीं रंगमाची फुलून आयली. सॅम्युअल बेकेट ह्या आयरिश-फ्रेंच ‘एब्सर्ड’ नाटकाकारालें ‘वेटिंग फॉर गोडो’ हें नाटक, ह्या शतमानांतलें असादारण, संवसारीक किर्तीचें नाटक मानतात.
गद्याच्या हेर प्रकारांमदीं चरित्रलेखन, निबंद, शास्त्रीय गद्य, रहस्यमय कादंबऱ्यो, खबरापत्रांतलें गद्य आनी तात्विक गद्य ह्या मळार जायत्या लेखकांनी नामना जोडल्या. तातूंत ब्रॅडली, रकेल, मूर, विटदेन्स्टीन, फ्रेझर, बेलॉक, च्स्टरटन, स्ट्रॅची हे मुखेल आसात. रिचर्डस्, एम्पसन, ह्यूम, एफ. आर. लिवीस आनी टी. एस. इलियट हांणी समीक्षेचे नवे सिद्धांत मांडले. विस्मयकारी साहित्यकांमदीं कॉनन, डॉइल, जेरोम के. जेरोम, पी. जी. वुडहाउस हांणी संवसारीक विक्रम केले.
आर्विल्ल्यावादाचो (आधुनिकवाद) नेट चड उण्या प्रमाणांत 1970 मेरेन तिगून उरलो. खूब उसरां उजवाडाक आयिल्ल्या जी. एम्. हॉपकिन्स ह्या व्हिक्टोरियन कवीच्या कवितांतल्यान, तशेंच डिलन टॉमस, डब्ल्यू एच.डन, सी. डे. लुईस आनी रॉय फुलर आनी हेर कांय कवींच्या कवितांतल्यान आर्विल्ल्यावादाचो नेट उणो उणो जायत गेलो. ब्रट ब्रिजिझ, जॉन मेसफील्ड, पयल्या म्हाझुजांत सोंपिल्ले ऑडवन आनी ब्रूक स्टिवन स्पेन्डर आनी हेर मार्क्सिस्ट कवी, आर्विल्ल्यावादाच्या नेटांतय पारंपरिक रचणूक करपी डे ल मेअर, ग्रेव्हज हांणी आपणाली शैली सांबाळ्ळी.
आयचें इंग्लीश साहित्य: आर्विल्ल्या काळाउपरांत आयिल्लो आयचो काळ इंग्लीश साहित्यांत व्हडलोसो म्हत्वाचो अशें मानीनात. कवितेंत चडांत चड सकयल्या मध्म वर्गीयांचीं आशयसुत्रां मांजपी आनी बोली आशेचो सोबीत उपेग करपी जायते कवी ह्या काळांत दिश्टी पडटात. टेड ह्यूज, फिलीप लार्कीन, गॅसकॉइन, बेटजमन, पॅटन, टॉमगन हे हातूंत मुखेल आसून ते आयजूय बरयतात.
कथा-कादंबरीच्या मळार जॉर्ज ऑर्वेल, साकी, इवलिन वॉ, ग्रॅहम ग्रीन, सी. पी. स्नो. इरिस मर्डीक, जॉइस कॅरी हांचो वावर म्हत्वाचो आऩी अप्रूप आसलो तरी आयज इंग्लिशींत एकय म्हत्वाचो कादंबरीकार दिश्टी पडनी. किंग्जली एमीस, जॉन वेन अँगस विल्सन, लॉरेन्स डरेल आनी गोल्डिंग ह्या आयच्या कादंबरीकारांचें गंभारपण नदर ओडून घेता. हालीं व्ही. एस्. नायपॉल आनी सालमान रशदी हे बिन-इंग्लीश साहित्यिकूय इंग्लंडांत खूब गाजल्यात. नाटकाच्या मळार ऑस्बॉर्न, पिंटर, आप्डेन, वेस्कर आऩी शेपर्ड हे नाटककार आर्विल्ल्यावादा उपरांतची साहित्याक शैली चलणुमकेंत हाडटात.
-डॉ. भालचंद्र नेमाडे
(अमेरिकन इंग्लीश साहित्याखातीर पळेयात: अमेरिकेचीं संयुक्त संस्थानां).
इंजिनियर, एअर मार्शल एस्पी मेरवान : (जल्म: 15 डिसेंबर 1912).
भारताचो आदलो हवाई दल प्रमुख. ताणें उंचेलें शिकप कराची हांगासरल्या दयाराम जेठमल सिंध महाविद्यालयांत घेतलें. ताणें विमान उड्डाणाचें प्रशिक्षण इंग्लंडांतल्या क्रॅनवेल आनी ब्रॅकनेल हांगासरल्या शाही विमानदलाच्या महाविद्यालयांत घेतलें. तेंभायर लंडनच्या शाही संरक्षण महाविद्यालयाचो तो पदवीधर आसा.
इंग्लंडसानव हिंदुस्थानमेरेन एका म्हयन्यांत विमान-उड्डाण करपी पयलो भारतीय म्हूण ताका 1930 वर्सा आगाका इनाम मेळ्ळें. 1933 वर्सा वैमानिकी कामगिरीखातीर क्रॅननवेल हांगा ग्रोव्हूज हनाम दिलें. 1958 मेरेन तो भारतीय हवाई दलाचो उपमुखेली आशिल्लो. पूण फुंडें 1959 वप्सा ताची एअर मारशल म्हूण नेमणूक जाली. मे 1958 ते नोव्हेंबर 1960 ह्या काळांत तो हिंदुस्थान एअरकक्रॅफ्ट लिमिटेड हे संस्थेचो व्यवस्थापकीय संचालक आशिल्लो. डिसेंबर 1960 ते एप्रिल 1964 मेरेन तो भारताचो प्रमुख आशिल्लो. 1964 ते 1968 ह्या काळांत तो इराणांतलो भारती. राजदूत आशिल्लो. दुसऱ्या म्हाझुजाच्या वेळार बरो वावर केल्ल्या बद्दल ताका खासा सेवा पदक (डिस्टिंग्विश्ड फ्लाइंग क्रॉस) फव जाल्लें. ह्या झुजांत हिंदी विमानदलाच्या ब्रह्मदेश आनी ताच्या लागसल्ल्या वाठारांतल्या कारवायेंत तो आशिल्लो. -काें.वि.सं.मं.
इंटक (इंडियन नॅशनल ट्रेड युनियन काँग्रेस-INTUC): भारतांतली पयल्या क्रमांकाची मध्यवर्ती कामगार संघटना. 3 मे 1947 दिसा इंटकाची थापणूक जाली. हे संघटनेचे थापणुके फाटल्यान भारतीय राश्ट्रीय काँग्रेसीच्या खूबशा मानादीक फुडाऱ्यांचो तेंको आशिल्लो. अखिल भारतीय ट्रेड युनियन काँग्रेसीचेर दिसानदीस साम्यवादी फुडाऱ्यांचेर चड प्रभाव पडटालो, हें पळोवन काँग्रेस कार्यकर्त्यांक, संघटनेंत रावन आपल्याक जाय तशें कामगारांचें हित सादप कठीण अशें दिसलें. देखून तांणी नवी कामगार संघटना स्थापपाचो निर्णय घेतलो. हि खातरी महात्मा गांधीच्या फुडारपणाखाला अहमदाबाद हांगा 1920 वर्सा स्थापन जाल्ल्या ‘मजूर महाजन’ हे संस्थेन तांकां आदार दिलो. ही संस्था अहमदाबाद शारांतल्या कापड गिरण्यांतल्या कामगारांच्यो अडचणी सोडोवप आनी तांच्यो न्याय्य मागण्यो तांकां मेळोवन दिवप असलो वावर करताली. मालक आनी कामगार हांचेमदीं भासाभास घडोवन मध्यस्तीवरवीं तांचे मदले वाद सोडोवप हो ‘मजूर महाजन’ संस्थेच्या वावराचो मुखेल हेत आशिल्लो. ह्याच हेताचेर इंटक संघटनेन आपल्या वावराची सुरवात केली.
इंटकची ध्येयां सर्वोदयवादाच्या विचारसरणीन प्रभावित जाल्यांत आनी वर्गसहकार्याचेर तिचो विश्वास आसा. शासनाचे आनी संघटनेचे संबंद एकामेकांच्या हिताच्या तत्वांचेर आदारून आसात. संपासारके उपाय आपणावपाचें कार्य ही संस्था चडशी करीना. निवारण करूंक येना
