उपाट आसा. साथीचे रोग ना जावंक पावल्यात. कामगारांखातीर आनी मध्यमवर्गीयांखातीर कल्याण येवजण आसात.
अस्तंतेकडल्या संगीतांत ह्या देशाचो वांटो म्हत्वाचो आसा. अठराव्या शेंकड्यासावन व्हिएन्ना हें युरोपांतल्या संगीताचें केंद्र म्हूण वळखतात. ह्या ल्हानशा देशांत सुमार 5,200 वयर संगीत मंडळां आसात. सॉल्झबर्ग आनी व्हिएन्ना हांगा व्हडलीं संगीत केंद्रां आसात. ल्झबर्गांत तर रस्त्यार कोनशाकोनशानी संगीत आयकूंक मेळटा. हांगाची नाट्यकलाय बरींच फुडें पावल्या. बर्फाचेर निसरपाचे खेळ (स्कीईंग), फुटल हे हांगाचे आवडीचे खेळ. ऑलिंपिकाच्या शिंयाळ्या खेळांत ऑस्ट्रिया सदांच बरो पांवडो दाखयता.
चित्रकला, शिल्पकला हातूंतय हेर युरोपीय देशावांगडा हांगाच्या कलाकारांनी नामना मेळयल्या. सेगीतांत जॉजफ हेडन, मोझार्ट, सूब्रट, बीथोवन, ब्रालस हांणी तर चित्रकला आनी शिल्पकलेंत ऑस्कर कॉकोश्का, आल्फ्रेड क्यूबिन, फ्रिट्झ वॉटूबा हांणी जगभर नामना मेळयल्या.
येरादारी आनी संचारण:हांगाचे रस्ते दुसऱ्या म्हाझुजावेळार सामकेच नश्ट जाल्ले. पूण खर कश्ट करून हांगाच्या लोकांनी पर्थून रस्त्यांचें जाळें देशभर पातळायलें. हांगा सुमार 66,000 मैल लांबायेचे रस्ते आसात. 1950 त, रस्त्यांचेर धांवपी मोटार गाड्यांची संख्या फकत 2,85,000 आशिल्ली ती 1980 मेरेन 34,00,000 जाली. हांगाचे सुमार 40% रेल्वेमार्गय म्हाझुजांत काबार जाले.पूण ते सारके करून तांचें आधुनिकीकरण केलें. सुमार 65% येरादारीचो वांटो उखलपी रेल्वे मार्ग चडशे विजेचेर चलतात. डॅन्यूब ह्या न्हंयतल्यान उदकांतली येरादारी जाता. ‘ऑस्ट्रियन एअरलायन्स’ 1958 त अस्तित्वांत आयली. ते संस्थेवरवीं युरोपांतल्या 25 परस चड देशांकडेन हवाई मार्गांतल्यान येरादारी चलता. व्हिएन्नाच्या आग्नेयेवटेन आसिल्लो विन श्वेचाट हो हांगाचो सगळ्यांत व्हडलो विमानतळ जावन आसा.
खबरापत्रांच्या मळार हांगाय युरोपांतल्या हेर फुडारिल्ल्या देशांवरवी बरींच दिसाळीं आनी नेमाळीं आसात. ‘कुरिअर’ आनी ‘एक्सप्रेस’ हीं हांदाचीं मुखेल दिसाळीं जावन आसा. देशांतल्या 90% परस चड लोकांमेरेन रेडिओ आनी दूगदर्शनाच्यो कार्यावळी पावतात. रंगीत दूरदर्शन हांगा 1969 सावन सुरू जालें.
येरादारी आनी संचारणाच्या मळार ऑस्ट्रियाची हेर खंयच्याय फुडारिल्ल्या युरोपीय देशांकडेन तुळा करूं येता.
शिक्षण: 6 ते 15 वर्सांमेरेन सगळ्यांखातीर सक्तीचें आनी फुकट शिक्षण आसा. साक्षरतेचें प्रमाण 98% वयर आसा. हांगा सगळे तरचें शिक्षण दिवपाची तजवीज आसा. सगळ्यांक एकसारकें शिक्षण दिवपाचें धोरण मुळाव्या पांवड्यासावन 1970 वर्सा चालू केलें. माध्यमिक शाळांनी विद्यार्थ्यांक विश्वविद्यालयांतलें शिक्षण आपणावपाखातीर तयार करतात. शिक्षकां खातीर खासा प्रशिक्षण संस्था आसात. हांगाचें व्हिएन्ना विश्वविद्यालय 1365 त सुरू जाल्लें. ग्रात्स, इन्साब्रूक आनी सॉल्झबर्ग हीं विश्वविद्यालयां बरींच पोरनीं आसात. सगळीं मेळून हांगा 15 विश्वविद्यालयां आसात. नृत्य, नाट्य, तंत्रगिन्यान, मानव्यशास्त्र असा विंगड विंगड मळांचेर शिक्षण दिवपी विश्वविद्यालयां हांगा आसात. शिक्षणाचें माध्यम जर्मन भाशा.
भाशा आनी साहित्य: ऑस्ट्रियाचे 99% लोक जर्मन भाशा उलयतात. पूण हें भाशेंत जर्मन बोलीभाशांचें खआशेलेपण आसा. उदेंत आनी आग्नेय शीमे वाठारांतले लोक मग्यार आनी स्लोव्हिनिक भाशा उलयतात. ऑस्ट्रियन साहित्य जरी हेर जर्मन भाशेंतल्या साहित्याक लागींचे आसलें तरी ताणें आपलें खाशेलपण तिगोवन दवरलां. रोमन कॅथलिक पंथाचो प्रभाव पोरन्या साहित्याचेर बरोच दिसता, तेभायर इटालियन आनी स्पॅनीश साहित्याचोय प्रभाव हांगाच्या साहित्याचेर जाला. साहित्याचेर सोबीतकाय, सैम हांचे परिणाम आसात. मध्यमयुगांतलें साहित्य चडशें धर्म, वीरकथा हांचे भोवतणी केंद्रीत जाल्लें. 1365 सावन व्हिएन्न विश्वविद्यालयाचे थापणुके उपकांत मानवतावादी साहित्याक बरोच नेट आयलो. आर्विल्लें साहित्य युरोपांतल्या साहित्यांत आयिल्ले वास्तववाद, अस्तित्ववाद हांच्या प्रभावाखाला गेलें. काव्य, कादंबरी, कथा, नाट्य, विनोद ह्या सगळ्या मळांवेलें साहित्य हांगा बरेतरेन फुललां. नामनेचो अस्तित्ववादी लेखक फ्रान्झ काफ्का हो ह्याच देशांत जावन गेलो.
म्हत्वाचीं थळां: अस्तंतेवटेनचे फॉरॉर्लबेख आऩी टायरोल हांगाचे दोंगर भोव सोबीत आसात. उदेंतेवटेन कॅरिथिया आनी सॉल्झबर्ग ह्या प्रांतांतलीं तळीं आऩी पयसुल्ल्या दोंगरांक सागून बरेच पर्टक हांगा येतात. आग्नेयेवटेनचो स्टिरिवा प्रांत रपखांक लागून म्हत्वाचो थारला. डॅन्यूब न्हंयचे अस्तंतेवटेनचे देगेर इतिहासीक म्हत्व आसिल्ले व्हिएन्नाशार आसा. हांगाची सांत स्टीव्हनची इगर्ज नांवाजिल्ली आसा. ते भायर ग्रात्स, लिंट्स, सॉल्झबर्ग आनी इन्सब्रूक हीं शारां नांवाजिल्लीं आसात.
ऑस्ट्रेलिया: जगांतलोसगळ्यांत ल्हान आनी लोकसंख्येची दाटीसगळ्यां परस उणी आशिल्लो खंड. ब्रिटीश कॉमनवेल्यांतलो एक स्वतंत्र देश. क्षेत्रफळ 76,95,100 चौ. किमी. लोकसंख्या 1,59,12,000 (1986). उदेंत-अस्तंत विस्तार 3,859 किमी. दक्षिण-उत्तर विस्तार सुमार 3,170 किमी. दर्यादेग 19,664 किमी. अक्षवृत्तीय विस्तार 10O41’ दक्षिण ते 43O39’ दक्षिण आनी 113O9’ 153O39’ उदेंत. ऑस्ट्रेलिया म्हळ्यार दक्षिणेवटेनची भंय. ऑस्ट्रेलियाचे उत्तर दिकेक तिमोर आनी आराफूरा दर्या, इशान्येक कोरल दर्या, उदेंतेक पॅसिफिक महासागर आनी टास्मान दर्या आनी दक्षिणेक आनी अस्तंतेक हिंदी महासागर आसा. दक्षिणेवटेन टास्मानिया जुंवोय आसा. उत्तर दर्यादेगेर कापेंटेरियाचें आखात आनी दक्षिणेवटेन ग्रेट ऑस्ट्रेलियन बायट आनी स्पेन्सर आखात आसा. इशान्य दर्यादेगेर ग्रेट ब्रॅपिअर रीफ ही प्रवाळवणत (coral reef) सुमार 2,009 किमी. च्या वाठारांत पातळिल्ली आसा. दर्यापलतडी ऑस्ट्रेलियाचे उत्तरेक न्यू गिनी, आग्नेय दिकेक न्यूझीलंड आनी वायव्येक इंडोनेशिया हे देश आसात. न्यू सावथ वेल्स, व्हिक्टोरिया, साव्थ ऑस्ट्रेलिया, क्वीन्सलँड, वेस्टर्न ऑस्ट्रेलिया आनी टास्मानिया हीं ऑस्ट्रेलियांतलीं राज्यां आनी नॉर्दन टेरिटरी आनी ऑस्ट्रेलियन कॅपिटल टेरिटरी हे केंद्रशासित प्रदेश आसात. उदेंत न्यू गिनीच्या वाठाराचेर ऑस्ट्रेलियाचेंच प्रशासन चलता. एशमोर आनी किर्तीए जुंवे, क्रिसमस, कोको, हर्ड आनी मॅकडोनेल जुंवे हांचेर ऑस्ट्रेलियाचीच मालकी आसा. पापुआ-न्यूगिनीक 1975 वर्सा स्वतंत्रताय मेळ्ळी.
भूंयवर्णन: ऑस्ट्रेलिया खंडांत 3 ते 6 अब्ज वर्सां पयलींच्या (कँब्रियन युगा पयलींच्या) फातरांची धाल (shield) मदल्या आनी अस्तंत वाठारांत पातळ्ळ्या. कांय जाग्यांचेर हाचे फुडल्या काळावेल्या फातरांचे थर आसात. पर्मियन काळांत ऑस्ट्रेलिया खंड परत एकदां दुसरे फावट हिमान भरलो आनी ताका लागून खणींतलो कोळसो व्हडा प्रमाणांत तयार जालो, भांगर, तांबें, चांदी हांचीय सांठवण हांगा जावंक पावली.
कांय शास्त्रज्ञांच्या मतान पुर्विल्ल्या काळांत ऑस्ट्रेलिया खंड गोंडवनभंयेचोच कुडको आशिल्लो आनी दक्षिण अमेरिका, भारत आनी आफ्रिका हे एकेकडेन जोडिल्ले आशिल्ले. उपरांत ते एकामेकासावन वेगळे जाले. जगांतल्या हेर खंडांभशेन हांगा आल्प्स पर्वतां भशेन दिसपी आनी तशी रचणूक आनी उंचाय आशिल्ली एकूय दोंगरावळ ना. उदेंतेकडल्यान 480 किमी. लांबायेच्या वाठारांत मुखेल दोंगरा भूंय आसा. तातूंत मावंट कॉझिस्को ह्या दोंगराचें तेमक सगळ्यांक ऊंच आसा (2,233.5 मी.). हेर दोंगरांमदले फकत थोडेच 1,830 मी. परस उंचायेचे आसात. दोंगरांनी वाकडीं तिकडीं पठारां आसात आऩी न्हंयेच्या झोताक लागून बरेच दोंगर मदल्यामदीं कातरल्यात. उदेंतेकडली दोंगराची ऊंय उत्तरेवटेन 280 मी. आनी दक्षिणेवटेन 600 मी. ऊंच आसा. न्यू सावथ वेल्स आनी उदेंत व्हिक्टोरियांत ती 600 मी. ते 1,830 मी. मेरेन ऊंच गेल्या. ही घुस्पागोंदळाची दोंगरावळ ऑस्ट्रेलियाचे उदेंत
