म्हत्वाचें साम्राज्य सातव्या शेंकड्यांतल्या इस्लाम धर्मांक जल्म दिवपी महंमद पैगंबर आनी ताच्या खलीफानी उबारलें. स्पेन सावन भारतमेरेन पातळिल्लें हें साम्राज्य तेराव्या शेंकड्यांत काबार जालें, पूण इस्लाम धर्म ह्या वाठारांत थीर जालो. तेराव्या शेंकड्याउपरांत तुर्कांनी ऑटोमन साम्राज्याची थापणूक केली. तांतल्या सुलेमान राजाचें (१५२०-६६) साम्राज्य युरोपांतल्या हंगेरीसावन उदेंतेक पातळिल्लें. १५ व्या आनी १६ व्या शेंकड्यांत युरोपियांनी आशिया आनी आफ्रिका खंडात वसाहतींची थापणूक करून ह्या साम्राज्याचेर हाडलो. उद्देगीक क्रांती आनी बदलत वचपी तंत्राच्या संदर्भात युरोपीय देशांचें बळगें वाडलें आनी ऑटोमन साम्राज्य काबार जावंक लागले. ईजिप्तचो गव्हर्नर महंमद अली (१८०५-४९)स्वतंत्रतायेच्या मार्गार आयलो. १९ व्या शेंकड्यांत लश्करी बळगें वाडोवपाखातीर फ्रेंच आनी जर्मन तंत्रगिन्यानाची मदत जाली. अस्तंतेकडल्यान शिक्षण घेवन आयिल्लो नवो वर्ग सुलेमानाच्या अधिकारांचेर बंदी घालपाची मागणी करूंक लागलो. १९०६ वर्सा तरनाट्या तुर्कांच्या बंडाक लागून नवें संविधान तयार जालें. १९११-१२ चे लडायेंत तुर्कस्थानान आपलो युरोपांतलो वाठार वगडायलो. पयल्या म्हाझुजांत जर्मनीवांगडा तुर्कस्थानाकय हार खावची पडली.
तरनाट्या तुर्कांच्या बंडाउपरांत राश्ट्रवादी विचारांक लागून शिक्षणांत तुर्की भाशेचो वापर जावंक लागलो. सरकारी नोक-यांनी आनी लश्करांत तुर्की मनशांक पयली सुवात मेळूंक लागली. मुस्तफा केमाल आतातुर्क ह्या लश्करी अधिका-याच्या फुडारपणाखाल तुर्कांनी उठाव केल्याउपरांत ऑटोमन सत्ता सोंपली आनी १९२२ त तुर्की लोकसत्ताक राज्य तयार जालें. ह्या बंडाक लागून सेव्हर कबलात (१९२०) तुर्कस्थानावांगडा करून म्हाझुजांत जिखिल्लीं राश्ट्रां तुर्कस्थानाचे कुडके करूंक सोदतालीं, तांका हात चोळीत बसचें पडलें.
पयल्या म्हाझुजाउपरांत सिरिया फ्रेंचांच्या हाताखाला आशिल्लो. ताणीं ह्या देशाचे दोन कुडके केले. थंयच्या किरिस्तांवांचो वाठार कुशीक काडून त्रिपोली, बैरूत आनी सायडन बंदर ह्या वाठाराक लेबनान हें नांव दिलें.
युरोपीय ज्यू जमातींचे म्हळ्यार झीओनिस्ट राश्ट्रीय चळवळीचो परिणाम म्हूण इझ्राएल राश्ट्राची निर्मणी जाली. तुर्कांनी पॅलेस्टायन जिखून घेतल्या उपरांत निर्वासीत जाल्ले ज्यू लोक युरोपांत सगळेकडेन पातळिल्ले. पूण राश्ट्रीयत्वाची जाणविकाय तिगोवन दवरून तेओडोर हेर्तसल (१८६०-१९०४) च्या फुडारपणाखाला झीओनिस्ट लोकांची चळवळ सुरू जाली. तांका पॅलेस्टायनांत समेस्त ज्यूंखातीर स्वतंत्र राज्य जाय आशिल्ले. १९१७ वर्सा ब्रिटीशांनी ह्या स्वतंत्र राज्याच्या अस्तित्वा मान्कयताय दिली आनी चंडात चड ज्यू लोक हांगा येवंक लागले. १९१९ ते १९४७ हीं वर्सां म्हल्यार ब्रिटीश, ज्यू आनी परब हांच्यामदीं जाल्ल्या हिंसक झगड्यांचीं वर्सां. अरबांच्या विरेधाआड ज्यू लोकांक खर झूज दिवचें पडलें. १९४७ वर्सा पॅलेस्टायनचे कुंडके करून ज्यू लोकांक तांचें राज्य दिवंचें अशी सुचोवणी संयुक्त राश्ट्रांनी केली; पूण अरबांक ती मान्य जाली ना. १४ मे १९४८ दिसा ब्रिटीशांनी पॅलेस्टायलनांतल्यान भायर सरपाचें थारायलें आनी दुस-याच दिसा इझ्राएलान आपल्या स्वतंत्र देशाची घोशणा केली. तेन्ना शेजारच्या अरब देशांतलें सैन्य धुजामळार देंवलें पूण इझ्राएलान तांकां हारयले. इझ्राएल आनी अरब राश्ट्रांमदलें झूज आयजमेरेन चालूच आसा. अमेरिकेच्या पालवान इज्राएल एक बळीश्ट देश जाला आनी एकलोच सगळ्यांलागीं झूज करता.
अफगाणिस्तान आनी साउदी अरेबिया ह्या देशांतली परिस्थिती मात्शी वेगळी आसा. हेर राश्ट्रंनी नश्ट जाल्ल्यो हेडग्यो जमाती, मागाशिल्लो समाज आनी राजेशायेच्यो परंपरा ह्या देशांनी हेरांपरस चड काळ तिगून उरल्यो.
अस्तंत आशियांतले देश एका नव्या मोडणाचेर आसात. पोरनी समाजवेवस्था आनी संस्था मोडत चल्ल्यात. पूण तांचो जागो अजून नवे समाजवेवस्थेन घेवंक ना. राजेशाय काबार जाल्या, पूण पक्षपध्दतीचेर आदारिल्ली लोकशाय आनी सरकार अजून थीर जावंक ना.
आंतरराश्ट्रीय थराचेर इराण-इराक झुजाक बरेंच म्हत्व आयलें. ह्या झुजाचो परिणाम तेलाच्या वेपाराचेर जालो. इझ्राएल, लेबनान, जॉर्डन, साउदी अरेबिया हांचें धोरण अमेरिकेक सादारण बरें आसा, पूण काळाप्रमाण आनी परिस्थितीप्रमाण तें बदलता. तातूंतल्या तातूंत इझ्राएल अमेरिकेक सगळ्यांत चड लागींचो देश. इराणांत खोमेनी सत्तेर आयल्या उपरांत अमेरिकेकडेन दुस्मानकाय केल्ली. सिरिया, इराक हाचीं धोरणा रशियेक बरीं आसात. यास्सर अराफताची पॅलेस्टायन मुक्ती संघटना वांशिक प्रस्नांचेर अरबांचो एकचार करूंक वावुरता, जाल्यार गदाफी सारक्या मनशाचेर जगांतलीं बरींचशीं खबरांपत्रां आंतरराश्ट्रीय धोरण देशांभितरल्या परिस्थितीसारकेंच चंचल आनी अंदाधुंदीचें आसा. १९९० त इराकान कुवेताचेर घुरी घाली आनी तो देश आपल्या शेकातळा हाडलो. इराकाचो राश्ट्राध्यक्ष सद्दाम हुसेन हाणें आपल्या देशाचें सैन्य थंयसावन काडूंक न्हयकार दिल्ल्यान आंतरराश्ट्रीय मळार ह्या वाठारांतल्या देशांच्या परराश्ट्रीय धोरणांचेर सगळ्या संवसाराचेर दोळे लागून आसात.
भारत, पाकिस्तान, बांगलादेश, श्रीलंका, नेपाळ, भूतान हे सगळे देश दक्षिण आशियांत येतात. लोकसंख्या आनी विस्ताराचे नदरेन हाका उपखंड म्हणटात. आपल्या खाशेलपणाक लागून भारताचो प्रभाव ह्या सगळ्या वाठारांत चड आसा. उत्तर दिकेंतल्या हिमालयाक आनी दक्षिणेच्या दर्याक लागून हो वाठार आशिया कंडाकडल्यान मात्सो वेगळो जाला.
विंगड विंगड स्वरुपाची समाज रचणूक हें दक्षिण आशियाचें एक खाशेलपण जावन आसा. कितलेशेच धर्म, भाशा, वंस आनी जातीजमाती हांगा आसात. भारतांत संविधानान १४ भाशांक मान्यताय दिल्या आनी त्यापरस चड कितल्योशोच भासा हांगाचे लोक उलयतात आनी बरयतात. पाकिस्तानांत पुश्तू, पंजाबी, उर्दू, सिंधी आनी बलुचीह्यो मुखेल भाशा. श्रीलंकेंत सिंहली आनी तामीळ भाशा उलोवपी लोक आसात. भारतांत आनी नेपाळांत हिंदू, पाकिस्तान आनी बांगला देशांत मुसलमान आनी श्रीलंकेंत हिंदू आनी किरिस्तांव अल्पसंख्य आसात. श्रीलंकेंत मुसलमान अल्पसंख्य आसात. तेभायर दरेक धर्मांत कितलेशेच पंथ, सांप्रदाय आनी जाती आसात. ऑस्ट्रीलॉयड, द्रविड, आर्य, मंगोल ह्या वंशाचे लोक हांगा आसात.
भारताच्या कांय वाठारांनी पयलीं गणराज्यां आशिल्लीं. पूण चडशा वाठारांनी राजेशाय चलताली. राजाच्या अधिकाराचेर मात सभा, समिती, जातीवेवस्था, ब्राह्मणवर्ग, मंत्रिमंडळ, राजधर्म ह्या सारक्या गजालींनी मर्यादा घाली. पुर्विल्ल्या काळांत हांगा धर्मसंस्था आनी राज्यसंस्था एकमेकांसावन वेगळ्यो आशिल्ल्यो.
इस्लाम धर्म भारतांत सगळ्यांत पयलीं अरब वेपा-यांनी हाडलो. ताचे पयलीं हिंदू, बौध्द, जैन हे धर्म हांगा आशिल्ले. पूण इस्लाम धर्माचो प्रसार चडसो मुसलमानी सत्तेची थापणूक जाल्या उपरांत जालो. मुसलमान राजांनी सुमार ७०० वर्सां भारतांतल्या ल्हान व्हड वाठारांचेर शेक गाजयलो. त्या काळांत सत्तेची जबरदस्ती, पयशे आनी प्रतिश्ठा हाका लागून ब-याचशा लोकांनी धर्मांतरां केलीं. हिंदू-मुसलमान हांच्या मदल्या संबंदांक औरंगजेब सारक्या धर्मनिश्ठ आनी पोरन्या मतांचो प्रसार करपी राजाक लागून बादा आयली. भारतीय वास्तूकला, शिल्प, संगीत, चित्रकला, भाशा आनी साहित्य हांचेर मुसलमानी राजवटींचो बरोच प्रभाव दिसून येता.
श्रीलंकेतले सिंहली लोक ३,००० वर्सांपयलीं बंगालच्या वाठारांतल्यान थंय आयले आसुंये. ताचे उपरांक ११ ते १३ व्या शेंकड्यांत दक्षिण
