वात जळोवपी पालक - god father) गोंयच्या किरिस्तांवाच्या नांवांनी आडनांव जर आसलें तर बापायचें नांव तातूंत आस्पावना, तशेंच लग्न जाल्ले बायलेच्या नांवात आपल्या घोवाचें नांव आसता.
आडनांव बदलपाची पध्दतः खबरेपत्राचेर भौशीक कळोवणी दिवन वा सरकारी राजपत्राचेर जायरात दिवन लोक आपलीं आडनांवां बदलूंक शकतात. अस्पृश्य मानिल्ल्या जातीनी आपलीं आदलीं आडनांवां बदलून नवीं वयल्या मानिल्ल्या जातीचीं आडनांवां घेतल्यात. कांय जातीनी आपली जात सांगपी आडनांवां सोडून नवीं बरीं दिसपी वा गांवचो उल्लेख करपी आडनांवां घेतल्यांत. कांय मंगळूरकार किरिस्तांवानी आपली मूळचीं मानिल्लीं हिंदू आडनांवां आपल्या किरिस्तांव आडनांवाक जोडल्यांत. कांय पाद्रींनी आनी गोंय, मंगळूरच्या किरिस्तांव लोकांनी आपलीं मुदलचीं हिन्दू आडनांवां वा नवीं घडयल्लीं आडनांवां घेतल्यांत. तमीळनाडूंत ‘ सौराष्ट्र ’ नांवाचे जातीन थंयच्या सगल्यांत ऊंच मानिल्ल्या ‘ अय्यर ’ आनी ‘ अय्यंगार ’ बामण जातीचीं आडनांवां आपले जातीखातीर आपणायल्यांत. उत्तरप्रदेश, पंजाब आनी हेर उत्तरेकडल्या राज्यांनी जात सांगपी नांव सोडून दिवपाची चाल आयल्या. आतां थंय फकत आपलें खाशेलें नांव आनी बापायचें वा घोवाचें नांव वापरतात. वयले तरेची चाल रशिया आनी हेर कांय देशांनी चलता.
आडनांवाच्यो देखीः विंगडविंगड कारणांक लागून पडिल्ल्या आडनांवाच्यो देखी फुडलेतरेन आसात.
वाठारांवेल्यानः कुडतरकार, सांवड्डेंकार, मडगांवकार, शेल्डेंकार.
वेवसाय-धंद्यावेल्यानः जोशी, देशमूख, भट, पुराणीक, परीट, शेट.
वर्ण रंगावेल्यानः काळे, गोरे.
झाडां-पेडांवेल्यानः पडवळ, आंबो, माड, भेंडो.
सावदां-प्राणीः वाघ, कावळे, राजहंस, मोरे, गायतोंडे.
पदार्थांवेल्यानः भोबो, सांबारी.
धातूंवेल्यानः तांबे, लोखंडे.
शरीरावेल्यानः डोळे, काणे.
नात्यांतल्यानः सातपुते, नातू, नवरे, काकुलो.
गुणांवेल्यानः धैर्यवान, अजिंक्य, सहस्त्रबुध्दे, बुध्दीसागर.
निंदाकरपीः आगलावे, बोंबले, जीवतोडे.
गुजरातांतलीं उपाध्याय, भट, देसाई, मेहता, पटेल, कापडिया हीं नांवां वेवसाय दाखयतात. बंगाली लोकांत मुखर्जी (मुखोपाध्याय), बॅनर्जी (बंधोपाध्याय), चतर्जी (चट्टोपाध्याय), बोस (बसु वा वसु), दत्त, मित्र, सेन, ठाकूर हीं नांवां वेवसाय वा जाती दाखयतात. उत्तर प्रदेशांतले दुबे, द्विवेदी, त्रिपाठी, चौबे, चतुर्वेदी, दीक्षित, पंत, पंडित, शर्मा, श्रीवास्तव आनी म्हैसूर मद्रासाकडले अय्यर - अय्यंगार, पिळ्ळे, नायडू तशेच केरळांतले नायर, नंबुद्रिपाद हीं नांवां जातीवाचक वा वेवसायवाचक आसात. पारशी लोकांभितर डॉक्टर, बाटलीवाला, दारुवाला, मोटारवाला आशी वेवसायवाचक नांवां मेळटात. महाराष्ट्रांत वा हेरकडेन आयिल्ल्या दक्षिणी लोकांभितर ‘ राव ’ ही पदवी लावपाची पध्दत आसा. उत्तर भारतांत राम, दास, लाल, चंद ह्या नांवाचो आडनांवावरी उपेग जाता. शीख आनी रजपूतांमदीं आडनांवां आसनात. मुसलमानांत शेख, सय्यद, शहा, काझी, फकीर, गुलाम, नदाफ, मुजावर अशीं पंथवाचक वा वेवसायदर्शक आडनांवां वापरतात. खरें म्हळ्यार तांचेभितर आडनांवांची चाल ना.
- ओलिव्हिन्यु गोमीश
आणीबाणी: झूज, अंतर्गत घुस्पट, हुंवार, भिरांकूळ रोग अर्थीक मंदी, बंडाळी, विदेशी संकश्टांसारके परिस्थितीक लागून दिसपट्टी जीण विस्कळीत जावंची न्हय, म्हणून शासन जो काळ मेरेन आपल्या खास अधिकाराचो वापर शासन करता त्या काळाक आणीबाणी अशें म्हणटात.
न्यायाधीशांच्या आंतरराश्ट्रीय आयोगान आणीबाणीसंबंदान फुडलीं तत्वां मांडल्यांत १. राश्ट्राच्या हिताखातीर आनी एकचाराखातीर गरज उप्रासली तर आणीबाणी घोशीत करपाक जाय. २. आणीबाणीचो काळ गरजे परस चड वेळ वाडोवचो न्हय. ३. मूळ अधिकार आनी हेर स्वतंत्रतायेचेर फाव तितलींच बंधनां आसचीं. ४. आणीबाणीच्या संदर्भांत केल्ले कायदे आनी दिल्ले आदेश हांच्या चवकशीचो अधिकार सादारणपणान न्यायालयाक आसचो.
आणीबाणीक लागून जावपी लुकसाणः १. पुराय देशाचें वा राज्याचें लक्ष परिस्थितीक तोंड दिवचेपासत केंद्रीत जाल्ल्यान समाजीक आनी अर्थीक उदरगतीक बाधा येता. २. मुळावे अधिकार आनी देशांतल्या राज्यांच्या स्वायत्ततेचेर बंधनां येतात. 3. न्यायालयाच्या अधिकारांचेर मर्यादा पडटात. ४. विधीमंडळाचो जर कार्यकारी सत्तेचेर शेक उरलोना जाल्यार महत्वाकांक्षी मनशाकडल्यान हुकूमशाय निर्मूपाचो भंय उरता.
भारतीय संविधानांत आणीबाणीचो आस्पाव जाल्लो आसा. राश्ट्रीय आणीबाणी (अनुच्छेद ३५२ ते ३५४, ३५८ ते ३५९), घटकराज्या संबंदी आणीबाणी (अनुच्छेद ३५५ ते ३५7 आनी ३६५), अर्थीक आणीबाणी (अनुच्छेद ३६५) ह्यो तीन तरेच्यो आणीबाणी भारतीय संविधानांत आस्पावल्यात. सन १९८८ त, भारतीय संविधानांत ५९ वी घटनादुरुस्ती केली. तातूंत अंतर्गत बंडाळेक लागून राश्ट्रीय एकचाराक बाधा निर्माण जाल्ल्यान पंजाब राज्यांत आणीबाणी लावपाची तजवीज आसली.
भारतीय संविधानाप्रमाण आणीबाणीची घोशणा करपाचो अधिकार राश्ट्रपतीक आसा. हो अधिकार राश्ट्रपतीक जाय जाल्यार वापरुं येता. ताची न्यायालयीन जवकशी जावंक शकना. हेरकडेन अशी परिस्थिती ना.
आणीबाणीची घोशणा जातकच घटक राज्याचे कायदे करपाचे अधिकार भारतीय संविधानप्रमाण बंद जातात. राज्यांची कार्यकारी सत्ता पुराय नियंत्रणाखाला येता. भारतीय संविधानांत मुळावे अधिकार स्थगीत करपाचो अधिकार वा तेसंबंदी न्यायलयांत जाप मागपासंबंदीची तजवीज स्थगीत करपाचो अधिकार राश्ट्रपतीक आसा. १९७५ त तेन्नाची भारताची पंतप्रधान इंदिरा गांधी हिच्या सुचोवणेवेल्यान राश्ट्रपतीन राश्ट्रीय आणीबाणी जाहीर केल्ली.
विदेशांतली आणीबाणी चडश्या देशांतल्या विधीमंडळाक आणीबाणीच्या काळांत खास अधिकार दिल्यात. इंग्लंडांत सन १९२० वर्साच्या कायद्यान राजाक आणीबाणी घोशीत करपाचो अधिकार आसा. पूण ताका आपले घोशणेक संसद आपोवन मान्यताय मेळोवची पडटा. फ्रांसांत सन १८७८ वर्साच्या कायद्याप्रमाण आणीबाणीची घोशणा विधीमंडळ करूंक शकता. विधीमंडळाचें अधिवेशन चालू नासल्यार अध्यक्ष मंत्रीमंडळाची मान्यताय घेवन अशी घोशणा करूंक शकता. तेखातीर विधीमंडळाची बसका दोन दिसांभितर आपोवची पडटा. विधीमंडळ बरखास्त जाल्ले जाल्यार अध्यक्षाक आणीबाणीची घोशणा करपाचो अधिकार उरना. लॅटीन अमेरिकेंतल्या बऱ्याच देशांनी आणीबाणी चलणूकेत हाडपाचो अधिकार विधीमंडळाक आसा. ऑस्ट्रेलियांत कार्यकारी सत्ता विधीमंडळाच्या तेंक्याबगर वा मर्जेआड कांयच करूंक शकना. अमेरिका आनी कॅनडा ह्या देशांच्या संविधानांत आणीबाणीविशीं तजवीज नां.
- कों. वि. सं. मं.
आताईद, आंतोनियु जुआंव: (जल्मः १७७०, सेरूला - साल्वादोर दु मुन्दु; मरणः १८४८).
क्रिस्ती धर्म फुडारी. धर्मीक शिक्षण घेतल्या उपरांत १८३९ वर्सा गोंयच्या आर्चडायोसिजीचो व्हिकार कापितुलार (Vicar Capitular) म्हूण वेंचून आयलो. १८४४ वर्सा मेरेन ताणें आर्चडायोसिजीचो कारभार चलयलो.
- कों. वि. सं. मं.
आताईद, फ्रांसिश्कु लुईश गाँझागा द: (जल्मः ११८२५; मरणः १८८१, सेरुला - साल्वादोर दु मुंद).
