चड दीस तिगून उरनात. उत्तर प्रदेश, बिहार हांगा चड जाता.
६. तोतापुरीः ह्या फळाची गोडी आनी रुच तितलीशी बरी ना. फळां बेगीन तयार जातात. फळां घट आशिल्ल्यान चड तेंप उरतात. झाडाक दर वर्सा फळां लागतात. हाची चड लागवड आंध्र प्रदेशांत जाता.
हे भायर कावसजी पटेल, जमादार, गोपाळभोग, हशेरा, सफेदा, फझरी, चौसा, तौमुरिया, हेमसागर, कृष्णभोग, सिंदुराय, सुकाल, मुर्शिदाबादी, फझली माल्डा, रुमानी, बेनिशान, मलगोवा, गोवा बंदर, मडप्पा, पीटर, फर्नांदीन ह्यो जाती भारतांत महाराष्ट्र, गुजरात, उत्तर प्रदेश, बिहार, बंगाल, कर्नाटक ह्या राज्यांनी जातात.
गोंयांत जावपी म्हत्वाच्यो जाती अश्योः
१. गोवा मानकुरादः हे जातीचीं फळां खावपाक गोड आनी रुचीक आसतात. मार्च-एप्रिल म्हयन्यांत हे आंबे तयार जातात. पिकल्या उपरांत फळ चड काळ तिगून उरना. ह्या झाडाक एका वर्साआड फळां येतात.
२. मुसरादः हे जातीच्यो दोन पोटजाती आसात. बार्देस वाठारांत जावपी जातीक बार्देस मुसराद म्हणटात, जाल्यार साश्टीच्या वाठारांत जावपी जातीक सालसेत मुसराद अशें म्हणटात. हे जातीक नीखोलन, आल्फोस ह्या नांवानीय पाचारतात. हे जातीचे आंबे चडशे कॅनिंग कारखान्यांनी वेगवेगळे पदार्थ करचेखातीर वापरतात. हातूंत किसरां नासतात.
३. हिलारिओः मांग हिलार ह्या नांवानय ही जात वळखतात. हीं फळां गोडयेक एकदम बरीं. अखिल भारतीय प्रदर्शनांत हे जातीच्या फळाक बरींच इनामां मेळ्ळ्यांत. हे जातीचीं फळां उसरां तयार जातात.
४. मालगेशः हीं फळां दिसपाक ओडलायणी आसतात. फळांचो काथो बारीक. फळांत रोस भरपूर आसता. ह्या फळांत किसरां सांपडनात.
५. कुलासुः हीं फळां आकारान लांबट आसतात आनी तीं उसरां तयार जातात. हे जातीचें झाड दर वर्सा फळां दिता.
६. शाव्हियॅरः हांचो आकार ल्हान पूण रुचीक आनी गोडयेक हीं फळां बेस बरीं. हीं फळां उसरां तयार जातात.
७. फुर्तादुः फळां बेगीन तयार जातात. झाड दर वर्सा फळां दिता. फळां भरपूर प्रमाणांत जातात. फळांभितर किसरां नासतात.
८. साकरचीः फळां आकारान ल्हान पूण बरोच काळ तिगून उरतात.
९. उदगोः ह्या फळाक एक वेगळोच विचित्र वास येता. फळांत किसरां नासतात.
आंब्याच्या पिकाक उश्ण आनी दमट हवामान बरें मानवता. मध्यम प्रतीची, उदक सहजपणान व्हांवन वचपासारकी आनी कांय प्रमाणांत आम्ल स्वरुपाची जमीन पिकाक बऱ्याक पडटा. आंब्याची लागवड काथे लावन करूं येता. पूण हीं झाडां बऱ्या दर्जाचीं जायनात, ताका लागून लागवड चडशी कलमां लावन जाता. पयलीं कलम पध्दतींत थेट कलम, गुटी कलम, ह्या सारक्यो पध्दती आशिल्ल्यो पूण सद्या त्यो फाटीं पडल्यात. सद्या कोय कलम, मृदुकाश्ट कलम ह्यो पध्दती चडश्यो वापरतात.
आंब्याची लागवड करचेखातीर सोदिल्ली सुवात पयलीं थंयची झोंपां काडून निवळ करतात. १०Χ१० मी. आंतराचेर १Χ१ मी. लांबाये-रूंदायेचे फोंड १ मी. खोलमेरेन खणून ते भाजतात. उपरांत दर फोंडकुलांत 1 किग्रॅ. स्टेरामील, 1 किग्रॅ. मसुरी फॉस्फेट, चार कायली शेणसारें वा कंपोस्ट आनी उरिल्ली माती घालून फोंड भरून काडटात. वायटी आनी मुयेचो त्रास जावचो न्हय हाच्याखातीर फोंडकुलांत जंतुनाशक घालतात. ह्या फोंडकुलांत पावस पडल्या उपरांत कलम लायतात. वाऱ्यान तें मोडचें न्हय हाका लागून ताका बडी बांदून धिगी दितात. सुरवातीच्या तीन वर्सांखातीर गिमाच्या दिसांनी कलमाक उदक घालतात. पयल्या वर्सा शिंयाळ्यांत सप्तकांतल्यान एकदां जाल्यार फुडलीं दोन वर्सां पंद्रशींतल्यान एकदां उदक दितात. दर झाडाक एके खेपेक २०-२५ लीटर उदक घालतात.
चड उत्पादनाखातीर झाडाक सारेंय घालतात. धा वर्सां आनी ताच्या वयल्या पिरायेच्या झाडाक १५०० ग्रॅ. नत्र, ५०० ग्रॅ. स्फुरद आनी ५०० ग्रॅ. पलाश ऑगस्ट म्हयन्यांत दितात. हाच्या वांगडा कंपोस्ट आनी शेणसारेंय घालतात. १० वर्सां सकयल्या पिरायेच्या झाडाक सारें उण्या प्रमाणांत घालतात. झाडाभोंवतणी आळें काडून तातूंत सावळ घालून उपरांत सारें घालतात. सारें घाल्या उपरांत आळें बंद करतात. झाडाभोंवतणी नेमान नडणी करची पडटा. आंब्याच्या रुखाक किडीचो आनी रोगाचो बरोच त्रास जाता.
१. तुडतुडेः ही कीड चंवरांतल्यान आनी पानांतल्यान पातळून तांचो रोस पिता. हाकालागून चंवर करपता आनी फळां जायनात. हे किडीच्या आंगांतल्यान भायर सरपी चिकट आनी गोड पदार्थाक लागून झाडाचेर चितो पातळटा आनी झाडाक भुरी हो रोग जाता. ही कीड आळाबंदा हाडचेखातीर १५ मिली. एन्डोसल्फन तशेंच १० ग्रॅ. बावीस्टीन हें जंतूनाशक १० ली. उदकांत भरसून ताचो झाडाचेर फवारो मारतात.
२. कोंबरी खावपी कीडः ही कीड झाडाक आयिल्ली नवी कोंबरी खाता, ताकालागून कलमाची वाड जायना. ही कीड चंवरांचेय लुकसाण करता. हाचेर उपाय म्हूण नुवाक्रोनचो फवारो झाडाचेर मारतात.
३. फळमूसः ही कीड फळाचे सालीक ल्हान बुराक करता आनी तातूंत तांतयां घालता. ह्या तांतयांतल्यान किडी भायर सरून त्यो फळांतलो गर खातात. हाकालागून फळ कुसता. हे किडीचो प्रसार जांवचो न्हय हे खातीर पडिल्लीं फळां पुंजावन तीं नश्ट करतात. ह्या भायर टार्टरएमीटीक, गोड आनी उदक हांच्या मिश्रणाचो झाडाचेर फवारो मारतात.
४. खांदयो आनी झाडां पोखरपी कीडः ही कीड झाडाचे सालींत वा खांदयांमदल्या खांचींत तांतयां घालता. तांतयांतल्यान आयिल्ल्यो किडी पुराय झाड पोखरून ताचो गाभो खातात. व्हडा प्रमाणांत लागण जाल्ली आसल्यार झाड रोखडेंच मरता. हाचेर बी. एच्. सी. ५०% हें जंतुनाशक उदकांत भरसून झाडाचेर सारयतात. पूण कीडीचो प्रभाव चड आसल्यार ह्या वखदाचो कांयच परिणाम जायना.
५. काथो पोखरपी कीडः ही कीड फळ तरनें आसतना ताचेर तांतयां घालता. तांतयांतल्यान भायर येवपी कीड फळांतल्यान भितर सरून तरन्या काथ्यांत घुसता. हे किडीची पुराय वाड काथ्यांत जाता. वाडल्याउपरांत ती भायर येता आनी फळांतलो सगळो गर इबाडटा. हे किडीचेर उपाय म्हूण लॅबासीड हें जंतुनाशक आंब्यांक बारीक कण जाल्या उपरांत तांचेर फवारतात.
भुरी हो रोग आंब्याचें व्हड प्रमाणांत लुकसाण करता. आंब्याक चंवरां येतात तेन्ना ह्या रोगाची लागण जाता. चंवरांचेर धवो पिठो निर्माण जावन फुलां गळून पडटात. ह्या रोगाचो परिणाम जाता तेन्ना तुडतुडे ह्या किडीचीय वाड जाता आनी तुडतुडे काबार करचे खातीर वापरपाचो उपाय ह्या रोगाचेरुय लागू जाता. करपो होय रोग आंब्याक जाता. ह्या रोगाची लागण जाल्या उपरांत पानांचेर तांबश्या कोराचे थिपके दिसतात. उपरांत हे थिपके व्हड जावन एकामेकामदीं भरसतात आनी परत पान करपून गळून पडटा. ह्या रोगाचेरय जंतूनाशक फवारतात.
आंब्याच्या झाडाचेर वाडपी बेनुल्ल ही परोपजीवी वनस्पत झाडाच्या खांद्यानीं आपलीं मुळां घुसोवन झाडाचो रोस ओडून घेता. हाकालागून झाड सुकता, देखून ही बेनुल्ल दिसल्या बरोबर काडून उडोवची पडटा.
आंब्याचें कलमी झाड एका वर्सांत फुलता, पूण पयलीं तीन वर्सां फुलां काडून उडयतात. कलम ल्हान आसतना फळां आयल्यार झाडाचे वाडीचेर परिणाम जाता.
आंबे पिकून तयार जाले वा जून जावन पिकूंक पावले म्हणटकच ते झाडावयल्यान काडटात. आंबे काडटना देंठ मात्शे लांब दवरून काडटात नाजाल्यार आंबे कुसपाची शक्यताय आसता. आंबे काडचेखातीर ‘ कोबलें ’ वापरतात. ताका लागून तांकां कसलीच दूख जायनासतना ते बरे उरतात. आंब्याच्यो कांय जाती दर वर्सा फळां दितात जाल्यार कांय
