भक्तीचो प्रचार करताले. ताकालागूज हे संघटजेचें जांव दासकूट पडळतें. त्नरहरीतीथाँसावल ह्या हरिदासांची परंपरा सुरू जाता. तो मध्वाचायचिो पट्टशिश्य आशिल्लो. मध्वाचायच्यिा निर्वाणाउपरांत तोच णादयेर बसलो. ताणे जायत्या हरिदासांक एकठांय हाडूज भक्तीचो प्रसार कश्पाएवातीर कज़टिकभए धाडले. ताच्या उपशांत श्रीपादशय आशिल्ले, त्या जाण्यार कब्जड भजत्वां गावपाची प्रथा सुरू केली. तेउपशांत व्यासशय हाणे श्रीपादशयांकडल्याज टीक्षा घेतली. ताणेच हरिँदास संप्रदाय लोकव्यापी केलो आनी संप्रदायांतलो उच्च नीच भेद जा करून सगळ्यांक एके मावयेए हाडहने. अशे तरेञ १३ व्या शतमानांत जल्माक आथिल्ली ही हरिदास परंपरा सातत्याज इ.स.च्या १८ व्या शतमाजामेरेज चालू आशिल्ली, ह्या काळात सुमार दोजशांवयर हरिदास कजटिकांत जावज जेले. ह्या हरिदाझांचे तीन वर्ण पडटात ते अशे - १) विजयदास, जणळ्जाथदास, वेंकटेशदास आदी. हांणी आपल्या साहित्यावरवीं मध्वाचायचेि तत्त्वगिळ्यान नोकांक सोपें करून दिले. २) व्यासशय, गोपालदास आली सुवष्णदास हॉणी भक्तीवांगडाच कर्म आजी णिव्यान हांचेर भर दिलो. ३) पुरंदरदास आजी कजकदास हॉणी जात - पाताचो भेद दवश्व्निासतना सगळ्या लोकांक भक्तीमाञाचिो उपदेश केलो. तशेच धर्म, जीती अानी सदाचार हांचीय शिकवण दिली. कर्जाटकांतल्या लोकांचेर ह्या दोणांयची सुमाराभायर प्रभाव पडिल्लो. ह्या हरिदासांजी भक्तीसाधळेत संकीर्तज पद्दतीक चड म्हत्व दिलें. ताकालाणून दऐक हरिदास हो उण्या -अदीक प्रमाणांत गायक जात्नी. तांणी जीं पदां श्चट्नीं तीं Gावपारवातीर २गातां - जातां ते आली प्रतिपालक असो श्रीहरी तांणी कल्पजेळ निर्माण केल्लो आजी घाल्लो तरी द्वणश्विम धमर्शक तांचो विशेघ कनाशिल्लो. आत्मोळ्जती आजी भणवतकृपा ही एवंयचे जातीची मिशशी व्हय जाल्याश् तो मजशाचो अधिकार असा अशी तांची घोशणा आशिल्ली. - कों. वि. सं. मं. हरियाणा : भारतीय संघराज्यांतलें एक घटक शज्य. हें राज्य उत्तर भारतांत वसला. क्षेत्रफळ ४४,२१२ चौ. किमी. लोकसंख्या 9६,३9७,७9५(१९९9); शजपाटण-चंदीगढ; शज्यमास-हिंदी. ह्या शज्याचे उत्तरेक पंजाब, आण्जेयेक-हिमाचल प्रदेश, उर्देतेक, उत्तर प्रदेश, जाल्या२ दक्षिणेक आजी अस्तंतेक राजस्ताञ शज्य अासा. - कोंकणी विश्वकोश : ४ इंडो जेजेंटीक मळ. शज्याची उत्तरेकडची भूय मात्शी ऊंच आसूज, दक्षिणेवटेज ती देंवत गेल्या. शज्याची ईशाळ्येकडचो भाण ऐंवटी अानी सुको. घाणर ही राज्यांतल्याज व्हॉवपी एकमेव व्हय. कांय इतिहासकारांच्या मताप्रमाण ही वेदीक काळांत प्रसिद्द जाशिल्ली द्विशावादिती व्हंय. राज्यांत पावसउणो पडटा. शज्यांतलो शीम खूब उश्ण जाल्यार शिंयाळी खूब कडक. राज्यांत स अभयारण्यां आसात. इतिहास : महाभारत ग्रंथाप्रमाण राज्यांतलें कुरुक्षेत्र हें वामज पुराणाप्रमाण कुरू राजाज महादेवाच्या जंदीक जोताक बांदूज धुरयो येवचे पयली ह्या प्रदेशांत लहाज - व्हड श्वूब स्वतंत्र राज्यां झुजां चालूच आशिल्ली, मोगल येवचे पयलीं थय हूण, तुर्की आत्नी तुघलकांच्यो घुश्यो येवज जेल्ल्यो. भारतांत मोगल आयल्या उपरांत तांणी १५२६ अजी १५५६ त पानिपताचीं दोन झुजा झुजोवज हरियाणांत आपल्तो शेक बसयलो.अॅोरंगजेबाच्या मरणTउपशांत मराठ्यांनी थंय आपलो शेक बसोवपाचो खूब यत्ज केली. पूण १७३१ त पाजिपताच्या तिझया झुजांत तांचो झाप्प पशभव जालो. मुसलमाज्ञांचे शजवटीत हरियाणा ही दिल्लीचीच एक वांटो आसलो. ब्रिटीश भारतांत आयल्या उपशंत तांणी ह्या प्रदेशाचेए आपली शेक बमयलो. १८५७ च्या उठावांत हेए भारतीयांवांगडा हरियाणांच्या ब्रिटीश हरियाणा शजांकडेज आजी लोकांकडेज खूब निर्दयपणाज वागले. झाज्जर आजी बाहदुर्ण जवाब तशेंच वल्लबर्ण आनी ऐवाटी शजांची राज्यां तांणी एवालसा केली. हरियाणाचे हेए प्रदेश पटियाळा, नाभी आनी जीळ्द शजांकडेज सोंपयलते. अशे श्तिीन हश्यिाणा हो पंजाब प्रांताचो भाण जालो, उपरांत भारताक स्वातंत्र्य मेळत मेरेज तो 한 E फेश्रवणूक करतजा १ नोव्हेंबर १९६६ दिसा हरियाणाक स्वतंत्र घटक राज्याची दजी दिली. राजाचें विधिमंडळ एकसदजी आसूज विधाजप्तभेंत ९0 वांगडी आसतात (१९९९), राज्यांत १७ जिल्हे आमात. आर्थिक स्थिती : शेतवड हो शज्याचो मुश्वेल वेवसाय. राज्यांतले सुमार ८0% लोक शेतकी वेवसायांत आशात. १९६६ त ह्या शज्याची स्थापणूक जायतमेरेन हांशाच्या शेतकी उत्पादजाची एकप्ताश्की राज्यांतलीं मुश्वेल पिकां. धाव्य विमो येवजण चालीक लावपी हश्यिाणा हें उत्तर भारतांतल्ने पयलें शज्य. १९९२-९३ वझाँ राज्यांतले धाव्य
