आर्विल्ले तेलुगू रंगभूमिचेर गुरजाड अप्पाराव हाचें कन्या शुल्क हें नाटक खूब लोकप्रिय जालें. वेदम् व्यंकट आर्यशास्त्री हाच्या प्रताप रुद्रीयम् ह्या नाटकांत रंगभूमिविशींच्या तंत्राचो तर्कशुध्द वापर केल्ल्यान ते लक्षवेधी थारलें. बऱ्याचशा संस्कृत नाटकांचे अणकार तेलुगूंत जाले. इतिहासीक नाटकांय रंगभूमिचेर आयलीं. तातूंत उत्तम इतिहासीक नाटक म्हणून कोलचलम् श्रीनिवासराव हाचें विजयनगर साम्राज्य पतनम् ह्या नाटकाचो उल्लेख जाता. भाशांतराच्या काळांत आत्रेय हाच्या ए नाडू आनी गुमास्ता ह्या सारक्या स्वतंत्र, समाजीक नाटकांक खूब यश मेळ्ळें. इंग्लीश नाटक आनी रंगभूमिचो प्रभाव ह्या काळांतल्या तेलुगू नाटकांचेर व्हड प्रमाणांत आशिल्लो. नाटकांचे वट्ट संख्येंत एकांकिका हो नाटयप्रकार चड प्रमाणांत आसा. नाटकांपरस कांय एकांकी नाटकां तेलुगू रंगभूमिचेर चड लोकप्रिय जाल्यांत. तांतूंत व्यंकटेश्र्वर राव हाचीं प्रारब्धम् आनी भंगपटु हीं एकांकी नाटकां प्रसिदद आसात. तेलुगू रंगभूमिचेर के.रामनाथ शास्त्री हाका सगळ्यांत चड मानाची सुवात आसा.
वेवसायीक तेलुगू नाटक कंपन्यांची परंपरा सुरभि नाटक कंपनीपसून सुरू जाली. १९१९ ते १९३० ह्या काळांत, मोते नारायणराव हाची सीतारामांजनेय समाजम्, बेझवाडयाची मैलवरम् कंपनी, तेनालीची रामविलास सभा, चिंतामणी नाटक समाज आनी जगन्मित्र नाटक समाज ह्या नाटक कंपन्यांनी, आपल्या नाटयकर्तुत्वान तेलुगू रंगभूमिचेर इतिहास निर्माण केलो. सुरवेच्या काळांत बायलांच्यो भूमिका दादले करताले. पूण सुरभि नाटक कंपनीन बायलांच्यो भूमिका बायलांनीच करपाचो नवो पांवडो घालो. परप्रांतीय, परदेशी नाटक कंपन्याचो तेचभाशेन मराठी रंगभूमिवयल्या कांय नाटकांच्या विशयांचो प्रभाव तेलुगू रंगभुमिचेर पडिल्लो दिसता. देखीक - वोक्का पेग हें एकच प्याला नाटकाचो तेलुगू अणकार आसा. यडवल्ली सूर्यनारायण, उप्पुदुरी संजीवराव, स्थानम् नरसिंह राव, डी.बी.सुब्बराव, दैता गोपालम्, कपिलाबाई रामनाथ शास्त्री, गोविंद राजुलु सुब्बराव हे नवे-पोरने कलाकार खूब लोकप्रिय आसात.
मलयाळम् रंगभूमिः मलयाळम् ही केरळ राज्याची भास आशिल्ल्यान, हांगा खूब पयलींसावन लोकनाच आनी लोकनाटयां प्रचलित आसात. थंय आजुनूय संस्कृत रंगभूमि तिगून आसा. हांगाचे रंगभूमीचेर नृत्यमय अभिनयाचेर चड भर दितात. पोरन्यी मलयाळम् रंगभूमिवयल्या मनोरंजनाचे विशयाचे नदरेन तीन भाग पडटात (१)धर्मीक (२)अर्दधर्मीक (३)धर्मनिरपेक्ष वा ऐहिक. धर्मीक प्रकारांत भगवती पुट्ट, तियाट्ट, पण, पट्टू, कणियाड कळी आनी मुडियेट्ट हे नृत्यनाटयप्रकार येतात. धर्मीक नृत्यप्रकार हे चडकरून भगवती पुजेचेच प्रकार आसात. देवीक प्रसन्न करपाच्या हेतान कुमारम् स्वताच भगवतीचें सवंग घेवन भगवतीमय जाता. ह्या नाटकांत काली देवी क्रूर राक्षसाचो वध करता,अशा आशयाचें कथानक आसता. अर्दधर्मीक नाटयप्रकारांत संघकळी, कुतू, कृष्ण नाट्टम हांचो आस्पाव जाता. संघकळीचीं स्वस्तिकळी, शास्त्रकळी आनी यागाकळी अशीं आनीकूय नांवां आसात. ह्या नाटयप्रकारांत कांय संघ वाटो घेतात तेखातीर ह्या प्रकाराक संघकळी अशें म्हणटात. ह्या नाटयप्रकाराची सुरवात इसवी सनाच्या पयल्या शेंकडयांत जाली आसुये अशें मानतात. कृष्ण नाट्टम हें गीतगोविंद ह्या काव्याचेर आदारिल्लें आसा. कुतू हो नाटयप्रकार संस्कृत नाटकाचोच एक प्रकार. ह्या नाटयप्रकारांत विशिश्ट जातींतल्या दादले-बायलांनी भूमिका करच्यो असो दंडक आसतालो. हाचे प्रयोग तीन ढंगांनी करताले. फकत वर्णनात्मक प्रयोगाक प्रबंधम् कुतू, फक्त अभिनयात्मक प्रयोगाक नांग्यड आनी नाटयकलापूर्ण प्रयोगाक कूटिया्टम् म्हण्टाले. ह्या नाटयप्रकारांतले अभिनेते परंपरागत अभिनयाचें शिक्षण घेवन, आपल्याक योग्य दिसत ते पद्दतीन अभिनय करतात. कोचीन बी सारकिल्ल्या भागांनी ही रंगभूमि अजुनूय अस्तित्वांत आसा.
धर्मनिरपेक्ष वा ऐहिक प्रकारांत एलामुट्टी पुरापट्टु, तुळ्ळल, कोरटीयाटम्, मोहिनीआट्टम, कयुकोटिकळी, पथकम् आनी कथकळी हे प्रकार आसात. ह्या नृत्यनाटयांतूय संगीत, नृत्य आनी खाशेली वेशभूशा करून अभिनय करतात. उक्ते रंगभूमिचेर हाचो प्रयोग जाता. सद्या केरळांत अस्तित्वांत आशिल्लें नृत्यनाटय म्हळ्यार कथकळि नृत्य. कोट्टारवकरा राजान महाभारतांतली कथा घेवन पद्यरचना करपाक सुरवात केली तेन्ना ह्या नाटयप्रकाराक कथकळी अशें नांव पडलें. (पळेयात-कथकळी नृत्य)
हाचेभायर मलयाळम् रंगभूमिचेर गद्यपद्ययुक्त आधुनीक पद्दतीचीं नाटकां जातात. सी.व्ही.रामन् पिळ्ळा, ई.व्ही.कृष्ण पिळ्ळा हांचीं बरीचशीं गद्य नाटकां रंगभूमिचेर आयलीं. चेऊ काड, उरूब, पडशेरी, तोपील मास्त्री हे नवे नाटककार उदयाक आयले.
गुजराती रंगभूमिः दलपतराम डाह्याभाई कवीश्र्वर हाणें बरयलें ‘लक्ष्मी’ हें पयलें गुजराती नाटक मानतात. परकीय नाटकाचेर आदारिल्लें हें नाटक गुजरात व्हर्नाक्युलर सोसायटीन सादर केल्लें. उपरांतचीं बरीचशीं नाटकां संस्कृतांतल्यान प्रेरणा घेवन गुजरातींत आयलीं. देखीक-मिथ्याभिमान, वेणीसंहार, रूढी दिग्विजय, भ्रांतिसंहार आनी हेर. १८६१ वर्सा रणछोडभाई उदयराम हाणें जयकुमारी विजय हें नाटक बरोवन गुजराती रंगभूमिक ऊर्बा हाडली. मराठी-हिंदी-पारशी नाटकमंडळांनी केल्ल्या नाटयप्रयोगांचो परिणामूय हे रंगभूमिचेर जालो. पारशी रंगभूमिचो परिणाम अजुनूय तसोच आसा. नवलराम पंडया हाणें बरयल्ल्या वीरमती ह्या इतिहासीक नाटकाचें म्हत्व चड मानतात. प्रताप हें गणपतराम राजाराम हाचेंय नाटक लक्षवेधी थरलें. चंद्रवदन मेहता, कनैयालाल मुनशी, रमणलाल देसाई, धनसुखलाल हांच्या नाटकांनी गुजराती रंगभूमिचें सातत्य तिगोवन दवरलें. तेचभाशेन काठियावाडी नाटक मंडळी, रिपन थिएट्रिकल
