Page:Konkani Vishwakosh - Volume 4 Released.pdf/954

From Wikisource
Jump to navigation Jump to search
This page has not been proofread.

क्षेश्ठ साहित्यकार. एकुणिसाव्या शेंकड्याच्या शेवटाक आनी विसाव्या शेंकड्याचे सुरवेक ताचीं नाटकां खूब गाजलीं. ताणें नाटक क्षेत्रांत क्रांती घडोवन हाडून, आधुनिक नाटकाची बुन्याद घाली. विसाव्या शेंकड्यांत साबार स्विडीश साहित्यकारांक नोबँल पुरसकार मेळ्ळ्यात. सेल्मा लागेरलोफ(1909), वर्नर वाँन हेडनस्टँम(1916), अरीक एक्सेल कार्लफेल्ड(1931), पार फाबिएन लँगर्कविस्ट(1951) एवीन जाँनसन आनी हँरी एडमण्ड मार्टीनसन(1974)). विसाव्या शेंकड्यान मध्याक माज सजोवाल आनी पँर बाहलू ह्या घोव-बायलेन बरयल्या कादंबऱ्यांक संसारीक नामाना मेळ्ळी.

लळीत कलेच्या मळार स्विडनान आपली खाशेली अशी शैली निर्माण करुंक ना. चित्रकला, संगीत, शिल्पकला, वास्तूशिल्प उबारतना तांणी युरोपी आनी हेर शैलीचें अनुकरण केलां. कार्ल मिलस हो स्विडनांतलो प्रसिदद शिल्पकार, जाल्यार एन्डर्स झोन हो प्रसिदद चित्रकार. जेनी लिंड ही एकुणिसाव्या शेंकड्यांतली एक नामनेची आँपेरा गायिका. तिचो आजूय स्विडीश नायटिंगेल म्हूण उल्लेख जाता. टेनोर जुसी, बँजोर्लिन आनी बर्जीत निलसोन हे विसाव्या शेंकड्यांतले प्रसिदद ओपेरा गायक. फिल्म इंड्स्ट्रीज हातुंतय भोव उदरगत जाल्ली आसा. विक्टर स्जोस्ट्रोम आनी माउरिटज स्टीलर हे फिल्म इंड्स्ट्रींतले प्रसिदद संचालक. तांचे चडशे सिनेमा स्कँन्डीवीयन साहित्याचेर आदारल्या. ग्रँटा गार्बो आनी इव्ग्रीड बर्गमँन ह्या सिनेतारकांनी अमेरिकेक नामना जोडचे पयलीं स्विडनाच्या सिनेमांनी काम केल्ले.

वाडट्या शारीकरणाक लागून लोकवेद, लोकनत्य, लोकगीत हांचो लागीं लागीं अस्त जाल्लो आसा. पूण अँडवेण्ट, लुसिआ, क्रिस्मस, इस्टर हे सण स्विडीश लोक व्हडा उमेदिन मनयतात. - कों. वि. सं. मं.

हंगेरी मध्य युरोपांतलो चारयवाटांनी जमनीन एक ल्हान देश. क्षेत्रफळ 93,032 चौ. किमी. लोकसंख्या 10,500,000 हंगेरीक हेर सात देशांनी रेवडिला. ताचे उतरेक झेकोस्लावाकिया, आगनेयेक युक्रन, उदेंतेक रोमानिया, दक्षिणेक युगोस्लाव्हीया आनी क्रोयेशिया आनी अस्तंतेक स्लोवेनिया तशेंच आँस्ट्रया हे देश आसात. बुडापेस्ट हें देशाचें राजपाटण.

भूंयवर्णन हंगेरिची चडशी भूंय सखल आनी सपाट आसा. देशाचो सुमार दोन – ततीयांश भाग दर्याथरासावन 198 मी. उणे उंचायेचो आसा. उतरेकडचो उणे उचायेचो पर्वतीय भाग सोडलो जाल्यार हंगेरिचो उदेंत भाग सपाट आसा. माऊंट केक्स हें देशांतलें सगळ्यांत उंचलें तेमूक. ताची उंचाय1,015 मी. आसून ताचो आस्पाव उतरेकडच्या पर्वतीय प्रदेशांत जाता. देशाचो अस्तंतेकडचो चडसो भाग दोंगरी आनी पर्वतीय आसा.

तिस्झा ही देशांतली सगळ्यांत व्हडली न्हंय. तिची लांबाय 579 किमी. आसून ती उदेंत हंगेरींत उतरेकडच्या दक्षिणेकडेन व्हांवता.डेन्यूब हे मूखेल न्हंयेचो तो फांटो. उतरेकडची कांय शिम डँन्यूब न्हंयेन तयार केल्या. तशेंच देशाच्या मध्य भागांतल्यान ती उतरेकडच्यान दक्षिणेकडेन व्हांवता. उदका येरादारीखातीर तिचो खूब उपेग जाता. देशांतले अस्तंतेक आशिल्लें बँलाटोन हें मध्य युरोपांतलें सगळ्यांत व्हडलें तळें. ताणें देशाचो 596 चौ. किमी. भाग रेवडिला.

भूंयरचणूकेचे नदरेन देशाचे चार भाग केल्यात ते अशे- 1) ग्रेटर फ्लँन 2)ट्रांस्डेन्यूबिया 3)लिटल प्लँन आनी 4) उतरेकडचो ऊंच प्रदेश.

उतरेकडचो पर्वतीय भाग सोडल्यार डेन्यूब न्हंयेच्या उदेंतेकडच्या भागाचो ग्रेटर प्लँन ह्या भागांत आस्पाव जाता. रेंवेच्यो राशी आनी न्हंयांचीं कांय अशीर देगणां सोडल्यार हो प्रदेश सपाटच आसा. देशाचो वायव्येकडचो कोनसो सोडलो जाल्यार डेन्यूब न्हंयेचे अस्तंतेक अशिल्लो सगळो प्रदेश ट्रान्सडेन्युबिया भागांत आस्पावता. ट्रान्सडेन्युबिया हो दोंगुल्ल्यांचो आनी पर्वतीय भाग. बाँटोन तळ्याचे उतरेक वांटकुळ्या आनी मोटव्या दोंगुल्ल्यांची सांखळी तयार जाल्या. वायव्येकडचो कोनसो लिटल प्लँनांत मोडटा. तो मुखेलपणांन सपाटच आसा. डेन्यूब न्हंयेचो आग्नेयेकडचो आनी ग्रेटर प्लँनाचे उतरेकडचो भाग म्हळ्यारच उतरेकडचो ऊंच प्रदेश. हो ग्रेट कार्पथियन पर्वत प्रणालिचोच एक भाग आसा.

सादारणपणान हंगेरिंतलो शिंययाळो चड थंड आनी गीम चड उश्ण आसा. जानेवारी म्हयन्यांत देशांतलें सरासरी तापमान -2 सँ.आनी जुलय म्हयन्यांत तें 21 सँ. मेरेन चडटा. पावस आनी हिम हांच्या रुपान हंगेरींत सादारपणान पर्सुकी उदकाचो शिंवर 60 सेंमी. पडटा.

उद्देगीक क्रांती उपरांत, आधुनिकीकरणाच्या हावेसान हंगेरीन चडशीं मुळावीं रानां मारुन उडयलीं. पूण फाटल्या कांय वर्सासावन पायन रुखांची रान क्षेत्र वाडोवपाचे सरकारी यत्न च्ल्यात. पूण हंगेरीची चडशी भूंय सपाट आनी उणे उचायेची रानांनी हरणां आनी रानदुकर चड आसात. सखल भागांतल्या तणाच्या वाठारांनी सोंशे, हुंदराचे कांय प्रकार, चानयो,तितर आनी हेर मनजात सांपडटा.

इतिहास भागियार लोकांनी णवव्या शेंकड्यांत डेन्यूब न्हंयेच्या मध्य पाणट्यांत आपलो शेक बसयल्या उपरांत हंगेरी राज्य अस्तित्वांत आयलें. हें घडणुकेच्या हजारपर्सा आदी हांगा लोकांचो राबितो आशिल्लो अशें म्हणटात. पूण ताची म्हायती स्पशटपणान मेळना. मागियार लोक हांगा पावले तेन्ना हंगेरिचो कांय (पन्नोनिया.