Page:Konkani Vishwakosh - Volume 4 Released.pdf/917

From Wikisource
Jump to navigation Jump to search
This page has not been proofread.

मुक्त जाता आनी इच्छित फळ मेळोवन मरणाउपरांत स्वर्गांत वता. ज्यो ज्यो इत्सा मनांत बाळगून मनीस हाचें तीर्थ घेता त्यो सगळ्यो इत्सा फळादीक जातात हातूंत मातय दुबाव ना. प्रभास क्षेत्राची परिक्रमा करतकच मनशाक पृथ्वीप्रदक्षिणेचें पुण्य मेळटा. त्या पुण्यात्म्या मनशाक मरणोत्तर स्वर्ग मेळटा.

पुराणांत ह्या शिवलिंगाचें म्हत्त्व सांगलां तें अशें-पुर्विल्ल्या काळांत एक फावट ब्रह्मदेव फिरत फिरत ह्या थळार आयलो. ताणें हांगा एक भूखंड खोदून तातयां येदें स्वयंभू लिंग जमनीभायर काडलें आनी ताची षोडशोपचार पजा केली. उपरांत तें म्होंव हाणें धापून ताचेर ब्रह्मशिळा दवरली. उपरांत हे ब्रह्मशिळेर दुसरें एक शिवलिंग स्थापन केलें.

चंद्रान आपल्याक शापमुक्ती मेळटकच ह्या शिवलिंगाचेर भांगराचें देवूळ बांदलें. फुडें चें मोडटकच रावणान थंय रुप्याचें देवूळ बांदलें. हें देवूळ मोडल्या उपरांत कृष्णान थंय चंदनी लांकडाचें देवूळ बांगलें. तेंय देवूल जीर्ण जातकच थंय फातराचें देवूळ बांदपांत आयलें. ज्ञात इतिहासांतलें हें पयलें सोमदेवूळ. तें इ.स.च्या पयल्या शतमानांत बांदिल्लें आसूंक जाय. फुडें हें देवूळ मोडकळेक येतकच इ.स.६४९त मैत्रक वंशांतल्या राजा धरसेन हाचे कारकिर्दींत हांगा दुसरें फातराचें देवूळ बांदपांत आयलें. स्थापत्य आनी कलेचे नदरेन नदरेन हें देवूळ वैभवशाली आशिल्लें. इ.स.च्या आठव्या शतमानांत अरबांच्या आक्रमणांक लागून हें देवूळ मोडलें. ताचेउपरांत णव्या शतमानाचे सुरवेक हांगा तांबड्या पाशाणाचें व्हड देवूळ बांदपांत आयलें. फुडें चालुक्य वंशाचे कारकिर्दींत इ.स.१०२५त गझनीच्या मुहमदान हांगा घुरी घालून ह्या देवळाचो पुराय नाश केलो. ११६९ वर्सा अणहिलपाटणाच्या कुमारपाल राजान सोमनाथ देवूळ परत बांदलें. पूण १२९७त अलाउद्दीन रिवलजीन तें उद्ध्वस्त करून उडयलें. इ.स.१३२५ वर्सा जुनागडाचो चुडासमा राजा महीपाल हाणें ह्या देवळाचो जिर्णोध्दार केलो. फुडें १४६९ वर्सा महमद बेगडा नांवाच्या एका मुसलमान शासकान हें देवूळ मोडून थंय मशीद बांदली. उपरांत एका राजान तें परत बांदलें, पूण औरंगजेबान तें जमीनदोस्त केलें. फुडें बरीच वर्सां हें देवूळ भग्नावस्थेंत आशिल्लें. इ.स.१७८३ वर्सा अहिल्याबाई होळकर हिणें मूळ देवूळ थंयच सोडून लागसारच एका दुसऱ्या जाग्यार नवें देवूळ बांदलें. फुडल्या काळांत हेंय देवूळ मोडूंक आयलें तेेन्ना भारत स्वतंत्र जातकच गृहमंत्री सरदार वल्लभभाई पटेल हाणें ह्या देवळाचो जिर्णोध्दार केलो.