Page:Konkani Vishwakosh - Volume 4 Released.pdf/913

From Wikisource
Jump to navigation Jump to search
This page has not been proofread.

घालतात. पूण लग्नाउपरांत मात त्यो फकत दाव्या हातांतच कांकणां घालतात. दर्याचेर काम करपी घोवाक कसल्याच संकटाची बाधा जावंची न्हय म्हणून उजव्याा हातांतलीं कांकणां आपणें समुद्रदेवतेक ओंपलीं अशें त्यो सांगतात. उजव्या हातांत त्यो रुप्याचो वाळो घालतात. तेभायर डोल्याचें वा ठशाचें कांकण घालतात. कानांत त्यो नुस्त्याच्या आकाराचे भांगराचे गोठ घालतात. भांगराचे तारेंत एक मोतीं, एक पोवळें आनी एक भांगराचो मणी गुथून त्यो नाकांत घालतात. गळ्यांत भांगराच्या मणयांच्यो आनी पोवळ्यांचो गाठी आनी डुलेंडी अशे हार घालतात. पूण आतां आधुनिक पद्दीचे अलंकार त्यो घालपाक लागल्यात. तशेंच लगनापयलीं चलयो कपलाचेर तिळो पाडून (गोंदोवन) घेतात.

शीत आनी नुस्तें (शीतकडीं) हें ह्या लोकांचें मुखेल अन्न. ताच्यावांगडा हे लोक मास, तांतयां, भाज्यो, दाळी आनी फळां खातात. सणा-परबेक हे लोक घाऱ्यो वा वडे, मोकल, मुंगवरी आनी हेर जिन्नस करतात.

चडशा सोनकोळ्यांची आपलीं मालकेचीं घरां आसतात. दर एका घरांत रांदचीकूड, देवाचीकूड आनी एक भौडपेगीकूड आसता. तशेंच जाळीं आनी नुस्त्याचे पांटले दवरपाखातीर एक ओटो आसता. घराक पोटमाळोय आसता. ताचेर सामान आसता, पूण जायते खेप ताचो उपेग न्हीदपाखातीर करतात. घराक दोन वा तीन ल्हानशीं जनेलां आसतात. तशेंच दारय सामकें ल्हान आसता. तांचीं घरां नितळ आसतात. हे लोक रांदन आनी देवाची कूड पवित्र मानतात.

खंडोबा आनी भवानी वा एकवीरा हीं ह्या लोकांचीं कुलदेवतां. तेभायर जायत्या ग्रामदेवतांकय ते भजतात. तशेंच वेताळदेव, हिंगलादेव, हरबादेव, मरूबाई, भावकादेवी, बायदेव सारकिल्ल्या आनीकय कांय देवांची पुजा ते करतात. मढ जुंव्यावयली हरबादेवी दर्यावयल्या कोळ्यांची राखण करता. वेताळ हो दर्याचो देव. ताचेरच कोळ्यांचें जिवीत आदारिल्लें आसता. थळ हांगाचो लखम्या होय दर्याचो देव. वर्सांतल्यान एक खेप तरी नाखव्यांचो प्रतिनिधी त्या जाग्यार वचून ताका तळी दिता आनी कौल घेता. तशेंच डहाणू ते अलिबाग ह्या सगळ्या दर्या देगेचेर जायतीं दर्या-देवतां रावतात अशी ह्या लोकांची समजूत आसा. तांच्या नांवान नांवान हे नाल्ल फोडटात आनी जेवण घालतात. दर्या होच तांचो देव. ताचीय ते मदीं पुजा करतात.

दर्याचेर अपघात जावन मेल्ल्या दादल्यांच्या नांवान ते वीर म्हणजे ल्हान खुंट्यो देवा कुडींत दवरतात आनी तांची पुजा करतात. तशेंच, सर्वपित्री उमाशेक ते पितरांचें श्राध्द करतात.

धार्मिक वागणुकेचे नदरेन ह्या लोकांचे देवकर आनी इरकर अशे दोन भेद आसात. देवकर मंडळीचे वांगडी आसतात. कांय कुटुंबा एकठांय येवन धार्मिक उत्सव मनयतात. त्या कुटुंबांच्या गटाक मंडळी अशें नांव आसा. देवकर लोक भवानीक मांस आनी तांतयां हांचो वर्सांतल्यान एक फावट निवेद्य दाखयतात. तेन्नाच एक फावट हे जिन्नस खातात. इरकरांची मंडळी नासता. ते केन्नाय मांस आनी तांतयां खातात. भगत हो मंडळीचो मुखेली आसता. वर्स दोन वर्सांनी तो मंडळीची खंडोबाक वा एकवीराक यात्रा काडटा.

सोनकोळी लोकांत चल्यांचीं लग्नां सादारणपणान वीस ते पंचवीस आनी चलयांचीं सोळा ते वीस ह्या वयांत जातात. आवय-बापूय लग्न थारायतात. पयलीं. चल्या-चलयेची पत्रिका जुळटा काय पळयतात. ती जुळ्ळी जाल्यार जाल्यार मध्यस्थाचे वतीन चलयेक मागणी घालतात. चलयेखातीर हुंडो दिवंचो पडटा. लग्न थारल्याउपरांत साकरपुडो करतात. तो रातचो जाता. तेखातीर न्हवऱ्यावटेचे लोक कंदील, हालवो, शेवगाठी आनी सोरो ह्यो वस्तू घेवन दबाज्यान व्हंकलेच्या घरा वतात. थंय एके कुडींत मदेगाक एक बांक दवरिल्लो आसतात आनी ताच्या दोनय तोकांनी दोन दिवल्ल्यो दवरिल्ल्यो आसतात. त्या बांकाचेर न्हवऱ्यावटेनच्यान हाडिल्ल्यो वस्तू दवरतात. मागीर दोनय पक्ष लग्न केन्ना करप तें थारायतात. मागीर सगळ्यांक शेवगाठी, हालवो, च्या वा सोरो दितात.

साखरपुडा उपरांत चडकरून पयल्याच म्हुर्ताचेर लग्न जाता. हो म्हूर्त भट काडून दिता. माघ, फाल्गुन, वैशाख वा ज्येश्ठ ह्या म्हयन्यांत लग्नां जातात. पयलीं लग्नां पांच दीस चलतालीं. पूण आतां तीनच दीस चलता. हळद लावप हो पयलो विधी आसता. चलयेक हळद लावपाच्या आदल्या दिसा तिका भगताच्या घरा व्हरतात. थंय तिच्या केसांचे बटेक एक ल्हानशी गाठ मारतात. भगताकडच्यान देवाक पांच आनी कुलदेवाक पंचवीस नाल्ल ओंपतात. देवामुखार हळद दवरतात आनी मागीर ती व्हंकलेक लायतात.

व्हंकलेची भावजय दोन कणे काडटा. तांचेर पाट आनी दांतें दवरतात. पाटाचेर कपड्याची घडी आसता. ताचेर व्हंकल बसता. मागीर तिका हळद लायतात. दांत्याची पुजा करून पांच सवाशिणी तातूंत इल्ले तांदूळ आनी उडीद दळटात.

माटवाच्या दारांत दोन केळी उब्यो करतात. तातूंतल्या एके केळीची व्हंकल पुजा करता. तशेंच पाट्याचेर एक केळीचें पान दवरतात आनी ताचेर दिवे आनी कांय खावपाचे जिन्नस दवरतात. धवळारीण पदां म्हणत आसता. व्हंकल त्या पाट्याक पांयां पडटा. ताचेवयले खावपाचे जिन्नस धवळारणीक मेळटात आनी दिवे, उंबर बी देवक म्हणून दवरतात. केळीचें पान लग्न लागमेरेन चुलीच्या फाटल्यान दवरतात.

साजेच्या वेळार कांय सवाशिणीं बायलो लागींच्या देवळांनी वचून देवाफुडें मिठाय दवरतात. उपरांत व्हंकलेच्यो इश्टीणी आनी भयणी न्हवऱ्यागेर वचून चौकाखातीर कांय पैशे मागतात.

उपरांत न्हवऱ्यावटेनचे कांय लोक दबाज्यान व्हंकलेच्या घरा येतात. येतना ते आपल्या वांगडा मिठाय, शेवगाठी, साकर,