Page:Konkani Vishwakosh - Volume 4 Released.pdf/910

From Wikisource
Jump to navigation Jump to search
This page has not been proofread.

देशांनी मेळून सेनेगॅम्बिया हो राश्ट्रसंघ घडोवन हाडलो. दोनय देशांतले सैन्य एकठांय हाडप आनी आर्थीक सुधारणा हो ह्या संघाचो मुखेल हेत. सेनेगलान फ्रांसाकडेनय आपले संबंद बरे दवरल्यात. फ्रांस ताका आर्थीक आनी सैनिक मदत करता आनी फाव तो सल्लो दिता.

राज्यावेवस्थाः सेनेगल हे एक प्रजासत्ताक. राश्ट्रध्याक्ष हो राश्ट्राचो मुखेली. ताची वेंचणूक प्रैढ मतअधिकाऱ्याच्या तत्वां प्रमाण दर पांच वर्सानी जाता. तो प्रधानमंत्री आनी कॅबिनेट वांगड्यांची नेमणूक करता. मंत्रीमंडळाच्या धोरणाप्रमाण शासन चलता. नॅशनल अॅसेंब्ली देशांतले कायदे करपी संस्था म्हूण वावूरता. पूण अॅसेंब्लीन पास केल्लो कायदोआपणावपाचे काय भायरावपाचे अधिकार राश्ट्रध्यक्षाक आसा. नॅशनल अॅसेंब्लीच्या वांगड्याची वेंचणूकदर पांच वर्सांनी जाता. 21 वर्सा पुराय जाल्ल्या नागरीकाक मतदान करपाचो अधिकार आसा.सेनेगलांत वेगवेगळे खूब राजकीय पक्ष आसा. पूण 1960त स्वातंत्र मेळेत मेरेन सेनेगलाचो सोशलिश्ट पक्षच सत्तेर आसा. देशांतली न्याय वेवस्था सुप्रीम कोर्ट आनी तीन कनिश्ठ न्यायालयांत विभागल्या.

अर्थवेवस्थाः सेनेगल हो एक विकसनशील देश. दरिद्र्य शिमेखाला रावपी लोकांची संख्या खूब आसा. पूण स्वातंत्र मेळत मेरेन देशाची आर्थीक स्थिती नेटान सुदारत आसा. शेतवड हो देशांतलो म्हत्वाचो वेवसाय. देशांतले सुमार तीन चथंर्थांश लोक शेतवडींत वावुरतात. कड्डण, कसवा, भात आनी भाजीपालो देशांतली गरज भागोपाइतलोच पिकता. भूंयमूग (भीकणां) हें देशांतले मुखेल पीक. पोल्ट्री आनी कापूस हांचे सावन देशाक खूब येणावळ मेळटा.

भिकणांचेर प्रक्रिया करून तेल काडप आनी तेल आटोवप ताचीं कापां करप हो देशांतलो मुखेल उद्देग. तेलशुध्दीकरण, नुस्तेंमारी आनी नुस्तेंप्रक्रिया, ह्या सारकिल्ले उद्देगय थंय कांय प्रमामानी चलता. फॉस्फेट हें देशांतले मुखेल खनीज.

भूंयमूग, फॉस्फेट आनी नुस्तें हांचो निर्यात जावपी म्हालांत म्हत्वाचो वांटो आसा.आयात जावपी म्हालांत अन्नपदार्थ, मशिनां आनी विद्युत् अवजारांचो आस्पाव जाता.खनीज तेल आनी फांतरीकोळशाची व्हड प्रमाणांत निर्यात करची पडटा. एकुणिसाव्या शेंकड्यासावन सेनेगलाचो मुखेलपणान फ्रांसाकडेन वेपारी संबंद आसात. पूण हालीतेंपार ताणी आफ्रिका आनी आशीयेंतल्या हेर देशांकडेन आपलो वेपारी संबंद वाडयल्यात. डाकर हें देशांतले मुखेल वेपारी केंद्र.

देशांतली येरादारी वेवस्था बरी आसा. रस्तो आनी रल्वे मार्गाचें जाळे देशभर पातळ्ळां डाकर शारांत आंतराश्ट्रीय विमानतळ आनी देशांतले मुखेल बंदर आसा. टपाल आनी टेलिफोन हांची बरी वेवस्था आसा. देशांत दोन रेडिओ आनी दूरचित्रवाणी केंद्रां आसात. ' ले सोलेयल ' हें देशांतले मुखेल दिसाळें.

लोक आनी समाजजीणः सेनेगलांतले सुमार 95% लोक खाप्री. पूण तांचे वेगवेगळें वांशीक गट आसात. वॉलोफ, फुलानी, सेरर, टॉक्युलेर, डाओला आनी मांडिन्णो हे तांच्यातले मुखेल. वेगवेगळ्या वंशींक गटांच्यो चालीरिती आनी भाशा वेगवेगळी आसा. आफ्रिकाखंडातल्यान आयिल्ले हेर लोक तशेंच फ्रेंच आनी लोबानी लोकय कांय प्रमाणांत थंय आसा. देशांतले सुमार 85% लोक मुसलमान. उरिल्लें किरिस्तांव वा पारंपारीक आफ्रिकी धर्माचे. देशातले चडशे मुसलमान लोक मौरायड भाविक (Brotherhood) वा तिद्जानिया भाविक धर्मीय पंगडाचो. माराबाउट हो ह्या भाविकांचो धार्मीक मुखेली. देशांतले 60% वयर लोक गांवगिऱ्या वाठारांनी रावता.

फ्रेंच ही सेनेगलाची राश्ट्रभास. पूण देशांतले चडशे लोक वॉलोफ भास उलयता.देशांतल्या निरक्षर लोकांचो आंकडो व्हड आसा. कायद्यान मुशावें शिक्षण सक्तीचें आनी फुकट आसा. डाकर विश्वविद्यालय हें देशांतले एकमेव विश्वविद्यालय.

सैंधव राजवंशः सौराश्ट्रांतलो एक राजवंश. जयद्रथवंश हे ह्या राजवंशाचे दुसरे नांव इ.स. 750 ते 1000 ह्या काळांत सौराष्ट्रात खूह ल्हान व्हाड राजवंश जावन गेले. सैंधव हो तातूंतलो पयलो राजवंश ह्या घराण्याचो अंमल सौराश्ट्राचे अस्तंतेवटेन चलतालो. भूतांबिलीको वा भुमिलीका ही ताची राजधानी (सध्याचें घुमली शार) पोरबंदरचे ईशान्येक बरदा दोंगुल्ल्यांनी ती वसल्या. ह्या सैंधव राजवंशात बारा राजा जावन गेले. ते मांडलिक म्हूण राज्या चलयताले. पूण ताच्या सम्राज्याविशीं कांयच उल्लेख मेलनां.

पुष्यदेवः सैंधव वंशातलो हो पयलो राजा. इ.स.च्या आठव्या शेंकड्याच्या पुर्वर्धांत हो जावन गेलो. हाचे कारकिर्दिंत इ.स. 739 च्या अदमासाक सिंध प्रांतांतल्या अरबांनी हाचेर घुरी घाली राष्ट्रकूट वंशातल्या दंतिदुर्ग राजानय पुष्पदेवाचेर घुरी घालून ताका हरायलो आसुंये. कृष्णराजा (पयलो): पुष्यदेव उपरांत ताचो पूत कृष्णराव हो गादयेर बसलो.

अग्गुक (पयलो): हो कृष्णराजाचो पूत इ.स.च्या. आठव्या शेंकड्याच्या उत्तरार्धांत हाचो शेक चलयतालो हया दोनय राज्यांच्या कारकिर्दींत अरबांनी सैराश्ट्राचेर दर्यावटेनच्यान घुरयो घातल्यो. इ.स. च्या 756 च्या अदमासान सिंध प्रांताचेर हिशाम नांवाच्या मनशाची राजमुखेल म्हूण नेमणूक जाली. ताणें आपल्या एका सरदारा वांगडा व्हड आरमार दिवन ताका बरदान किनाऱ्याचेर धाडलो. सैधव राजांकडेय