Page:Konkani Vishwakosh - Volume 4 Released.pdf/908

From Wikisource
Jump to navigation Jump to search
This page has not been proofread.

बंगालाचेर घुरी घाल्ली तेन्ना, तोय ताचेवांगडा गेल्ले. हे घुरयेंत सामंतसेनान ओरिसांत सुवर्णरेखा न्हंयचे देगेर काशीपुरी नांवाच्या वाठारांत एक राज्य स्थापन केलें. तरी थंय ताणें आनी ताच्या पूतान हेमंतसेनान सामंत म्हणूनच रीज्य केलें. पूण हेमंतसेनाचो पूत विजयसेन हो त्या वंशाचो पयलो स्वतंत्र राजा.

सामंतसेनाचें क्षत्रिय घराणें कर्नाटकांतले. ते स्वताक ब्रह्मक्षेत्रीय मानताले. ताचे आनी हेमंतसेनाचे राजवटीविशीं व्हडलिशीं म्हयती मेळना.

विजयसेनाः (इ.स. 1095-1158) हाणें रामपाल राजाक कैवार्तांचेर घुरी घालपाक आदार दिल्लो. हाचेवयल्यान तो ताचो सामंत आसुंये. फुडां ताचो पूत महीपाल हाका हारोवन विजयसेन स्वतंत्र राजा जालो. विक्रमपूर हांगा ताणें आपली राजधानी स्थापन केली. ताची पट्टराणी विलासदेवी ही राढ (मंदार) वाठारांतल्या लक्ष्मीसूर नांवाच्या राजाची चली.

विजयसेनी कौशांबी, कनौज, मिथिला ह्या नगरांचेर घुरयो घालून थंय आपली सत्ता स्थापन केली. इ.स. च्या. 12 व्या शतमानाच्या मध्यां गौड, वंग आनी राढ ह्या वाठारांचेर ताणी आपली आधिसत्ता स्थापन केल्ल्याचे उल्लेख मेळटा. दक्षिण देगेवयवो खदीमंडल होय वाठांर ताणें जिकून घेतलो. कलिंग देशार ताणें घुरी घाल्ली. अशें तरेन पुराय बंगालाचेर आपली सत्ता प्रस्थापीत करून आनी भोंवतणच्या वाठाराचेर अधिसत्ता स्थापन करून ' अरिराजवृषभशंकर ' ही पदवी धारण केली. ताणें बंगालांत वैदिक धर्माची स्थापना केली. ताणें जायतीं शिवाचीं देवळां बांदलीं. तातुंतले देवपारा हांगचें प्रद्युम्नेश्वराचें देवूळ उल्लेख करपा सारके. ताणें जायतीं तळीं बांदलीं. ताणें विजयपूर हे नवें नगर स्थापून थंय आपली दुसरी राजधानी केली. ताका इ.स. 1158त मरण आयलें.

बल्लाळसेनः (इ.स. 1158 ते 1178). विजयसेना उपरांत हो राजा जालो. ताणें आपल्या बापायच्या राजवटींतच मिथिलेचेर घुरी घालून ताचेर जैत जोडिल्लें. ताणें निःशंकशंकर आनी गौडेश्वर ह्यो पदव्यो घेतिल्ल्यो. वंग, वगादी, वरेंद्र राढ आनी मिथिला ह्या वाठाराचेर ताची सत्ता आशिल्ली. गौडपूर, विक्रमपूर आनी सुवर्णग्राम ह्या तीन वाठारांत ताच्यो तीन राजधानी आशिल्ल्यो.

तो स्वता विद्वान आशिल्लो. ताणें पुराण स्मृतीग्रंथाचो अभ्यास केल्लो. ताणें दान सागर आनी अद्भुतसागर हे दोन ग्रंथ रचलें. ताणें कौल मताची स्थापना केली आनी बंगालांत चातुर्वर्ण्याची पुनर्घटना केली अशें म्हणटात. ताची बायल रामदेवी (रण्णदेवी) चालुक्यसम्राट विक्रमादित्याची धूव ताच्या काळांतराजमाता विलास देवी हिणें राढ वाठारातं गंगेचे देगेर हेमस्वमहादान समारंभ केलो.

लक्ष्मणसेनाः (इ.स. 1178- 1205). बल्लाळसेना उपरांत ताचो पूत लक्ष्मणसेन राजा. ताणें ' अरिराज- मदन- शंकर ' ही पदवी घेतली. सुरवेक ताची विक्रमपूर ही राजधानी आशिल्ली उपरांत ताणें धार्यग्राम हांगां दुसरी राजधानी स्थापन केली. तो एक बरो सेनापती आशिल्लो. बापूय आनी आजो हांचेवांगडा रणाचेर वचून ताणें जायतेपावट पराक्रम गाजयल्लो. ताणें काशींच्या तशेंच कामरूपाच्या राजांचेर जैत जोडिल्ले. पुरी, वाराणासी आनी प्रयाग हांगां जयस्तंभ उबारिल्लो उल्लेख मेळटा.

इ.स. 12 व्या शतमानाच्या निमाण्या दशकांत बरिव्तयार खिलजीन बंगालाचेर घुरी घालून लक्ष्मणसेनाक हारयलो. तेन्ना लक्ष्मणसेन थंयच्यान पळून गेलो. बंगालोचो अस्थंत वाठार जरी खिलजीन हाताशिल्लो तरी उदेंत आनी दक्षिण वाठारांचेर मात सोनांची सत्ता चालू उरली. लक्ष्मणसेन हो हुशार झुजारी आनी बरो कवी. अद्भूतसागर हो अपूरो ग्रंथ ताणें पुराय केलो. ताच्या दरबारांत गीत गोविंदाचो कर्तो जयदेव आनी पवनदुताचो कर्तो धोयिक हे कवी आशिल्ले. ताणें जायत्या विद्वानांक आलाशिरो दिल्लो. ताणें लक्ष्मणावती (लखनौती) हांगा दुसरी राजधानी स्थापन केली.ताका जायत्यो राणयों तशेंच विश्वरूपसेन आनी केशवसेन अशें दोन पूत आशिल्ले.

केशवसेनः (इ.स. 1218- 1285). हो विश्वरूपाचो भाव ताचे गादयेर बसलो. ताणें ' असाहायशंकर ' ही पदवी धारण केली. इ.स. 1232 च्या सुमाराक मुसलमानानी वंग देशार घुरी घाल्ली. पूण केशवसेनान ताका हारायलो. इ.स. 1245 मेरेन वंग देशाचेर सेनांची सत्ता आशिल्ली. उपरांत इ.स. 1250 च्या सुमाराक देव घराणातल्या दनुजमाधव दशरथदेव नांवाच्या राजाकडसून सत्तानश्ट जाल्ली.

सेनेगलः आफ्रिका खंडांतलो एक वयव्येकडचो देश. हो आफ्रिका खंडातलो साप्प अस्तंतेक आशिल्लो देश. क्षेत्रफळ-196, 192 चौ. किमी. विस्तार 12- 17 उत्तर अक्षांश आनी 11- 17 अस्तंत रेखांश. देशाचे अस्तंतेक अॅटलांटीक महासागर, उत्तरे मॉरिटेनीया आनी सेनेगल न्हंय, उदेंतेक फालगे न्हंय आनी माली देश, जाल्यार दक्षिणेक गिनी आनी पुर्तुगेज गिनी देश आसात. गॅम्बिया ह्या धाकटुल्या देशान सेलेगनचो दक्षिणेकडचो कॅसामान्स हो भाग उत्तरेकडच्या व्हड भागासावन वेगळो केलो. डाकर हें सेनेगलचें राजपाटण. तशेंच तें