नुस्तेंमारी व्हड प्रमाणांत चल्ला. पूण आधुनिक बोचींच्या उणावाक लागून देशाची गरज भागोवपा इतलेंच नुस्तें मारप जाता. सद्या तोड्या प्रमाणांत बऱ्या नुस्त्याची निर्यात जाता.
उद्देग-धंद्दांत देशांतल्या वट्ट कामगारांतलें सुमार १०% कामगार वावूरतात. देशाच्य वट्ट येणावळींत तांचे सुमार १५% इतलो वांटो आसता. सुदानी हे मुखेलपणान किरिस्तांव धर्मी आसत. देशाच्या उद्देगांत शिमीट, सारें, प्रक्रिया केल्लें अन्न, बूट, साकर, कपडो आनी खनीज तेलाचे वेगवेवेगळे पदार्थ हांटो आस्पाव जाता. देशांतलें चडशें कारखाने नायल देगणांतल्या खारटोम आनी एल् गेझीरा शाराभोंवतणीं आसता. देशांत मेळपी खनीजांक क्रोमीयम, भांगर आनी जिप्समाचो वांटो म्हत्वाचो आसा. देशांत तांबे, मँगनीज, खनाज तेल, रुपें, सल्फॅट, टंग्स्टेन आनी युरोनियमाचो सांठो आसा. पूण ङांडवालाच्या अभावी आनी यादवी झुजांक लागून तें फाव त्या प्रमाणांत काडप जायना.
देशांतल्या निर्यात जावपी म्हालांत शेतकी म्हालाचो ९५% वांटो आसा. कापूस, गम फळां, गोरवां, भिकणां, तिळयो आनी सोरघमाची चड निर्यात जाता. जाल्यातल खनीज तेल आनी अवजड मशिनांची आयता जाता. मुखेलपणांत चिन,फ्रांस, जर्मनी, ग्रेट ब्रिटल, इटली आनी साउदी अरेबीया ह्या देशांकडेन सुदानचे वेपारी संबंद आसत.
येरादारी आनी संचारण: देशांतल्या रेल्वेमार्गांचेर सरकाराचें नियंत्रण आसा. देशाच्या आंवाठा मानान रेल्वे मार्ग आनी रस्त्यांचें प्रमाण खूब उणें. परदेशी वेपार मुखेलपणान रेल्वे मार्गांतल्यानच जाता. दक्षिणेपरस उत्तर विभागांतले रस्ते बरे आसात. देशांतल्या १% परस उण्या लोकांकडेन मोटारी आसात. राश्ट्रीय हवाई मार्गावरवीं देशाभित्तली आनी परदेशी विमान येरादारी जाता. दक्षिणेक न्हंयेंतल्यान जावपी येरादारीक म्हत्व आसा. 'पोर्ट सुदान' हें तांबड्या दर्यादेगेर आशिल्ल्या सुदानाचें एकूच म्हत्वाचें बंदर, सबंद देशांत म्हत्वाचीं अशीं फकत पांच दिसांळी उजवाडा येतात. हेर नेमाळ्यांचोय आंकडो खूब उणो आसा. सरासरी देशांतल्या पंदरा लोकांक एक रेड्ओ संच पडटा जाल्यार १% परस उण्या लोकांकडे टि. व्ही. संच आसता.
लोक आनी समाज जीण:१९९१ चे दनगणने प्रमाण देशाची लोकसंख्या २८,९००,००० इतली आसली. सुमार पन्नास टक्के लोक आपल्याक अरबी समजतात. चडशें अरबी लोक देशाच्या उत्तर भागांत रावता. उत्तरेक रावपी सुदानच्या हेर वांसीक गटांत न्युबायन, बेजा, फर हांचो आस्पाव जाता.
हेर लोक ल्हव ल्हव अरबी भास आनी संस्कृती आपणावंक लागल्यात. खाप्री लोक दक्षिणेकडेन रावतात. दिन्का, न्युएर, शिल्लूक आनी आझान्दे हे तांच्यांतले मुखेल पंगड. सुदानचे तीन चतुर्थांश लोक सुन्नी मुस्लिम आसून, देशाच्या उत्तर आनी मध्य भागांत तांचो राबितो आसा. दक्षिणेक रावपीसुदानी हे मुखेलपणान किरिस्तांव धर्मी आसत. कांय थळावे पंगड आजूय आपल्या पारंपारीक धर्माप्रमाण वावूरतात. गांवगिऱ्या वाठारांनी लोकांची दाटाय चड आसा. लोक पारंपारीक तशेंच आर्विल्लो भेसूय करतात. चडशीं बायलां जीं अस्तंती भेस करतात, तीं तीं वयर टाऊब हो पारंपारीक बुरखो घालतात. दादले लांब झगो घालतात. ताका जल्लाबिया म्हण्टात. माथ्याक घालता त्या धव्या कुर्पाणाक इमाम म्हण्टात. शिक्षणीक मळार हो देश खूब फाटसार आसा.शिक्षण फुकय आसून लेगीत थोडींच भुरगीं शाळेंत वतात. कुशळ शिक्षकांचीय उणीव आसा. पुराय देशांत फकत पाचूंच विद्यापिठां आसात.
सुदीर:एक जात. सुदीर लोकांक चडशी वसती कानडा जिल्ह्यांतल्या येल्लापूर, हल्ल्याळ आनी सुपा ह्या जाग्यांनी आसा. मुळांत आपूण कोल्हापूरचें आशिल्ल्याचें ते सांगतात. थंयच्यान तें गोंयांत येवन स्थायिक जाले. पूण पुर्तुगेजांनी सुरू केल्ल्या इक्विझीशनाच्या काळांत थंयच्यान तें कानडा जिल्ह्यांत गेले.
ह्या लोकांत अस्नोडकार, बांदोडकार, बेतकार, बोरकार अशें बावीस पोटभेद आसून तांच्या परस्पर लग्नसंबंद जायनात. एकाच आडनांवाच्या लोकांमदीं लग्नां जायनात.
हे लाक स्मार्त. ब्राह्मणांच्या सगळ्या देवदेवतांची आनी स्थानिक देवतांची ते पुदा करतात. म्हतारपणांत मेल्ल्या दादल्यांच्यो भांगराच्यो वा चांदीच्यो प्रतिमा करून देवळांत दवरतात. सण- परबांवेळार तांची खास अशी पुजा करतात. शृंगेरीचो शंकाराचार्य तांचो धार्मिक गुरू.
ह्या लोकांत चल्याचो बापूय चलयेक मागणी घालता.चलयेचो बापूय गरीब आसल्यार चल्याचो बापूय ताका आर्थीक आदार करता. तातूंतल्यान मागीर चलयेचो बापूय न्हवऱ्याखातीर मुंडाशें, मुदी बी वस्तू घेता. लग्नाचो म्हूर्त पुरोयत काडून दिता. व्हंकलेच्या आनी न्हवऱ्याच्या घरा माटव घालतात. न्हवरो- व्हंकलेक आपआपल्या घरा तेल- हळद लावन न्हाण घालता. लग्नाच्या दिसा न्हवरो व्हंकलेच्या घरा वता. म्हूर्ताच्या वेळार व्हंकल- न्हवरो एकामेकाच्या गळ्यांत बार घालतात. हो लग्नातलो म्हत्वाचो वीधी. ताचे उपरांत धारे विधी विवाहहोम जाता. मानीर जमिल्ल्या लोकांक जेवण घालतात.
विधवांक परत लग्न जावपाक मेळटा. अशीं ल्गनां फकत रातचींच जातात. ह्या वेळार पयल्या घोवान दिल्ल्यो भांगराच्या वस्ती, कपडे तिका परत करचे पडटात. मागीर मिराशी (देवळाचो अधिकारी) तिच्या गळ्यांत मंगळसूत्र बांदता. जमिल्ले लोक न्हवरो- व्हंकलेक तकलेर अक्षदा उडयतात आनी लग्न सुवाळो सोंपता.
