Page:Konkani Vishwakosh - Volume 4 Released.pdf/849

From Wikisource
Jump to navigation Jump to search
This page has not been proofread.

देशांतले चडशें लोक शेतीच करता. खाजूर, काळींग, चिबड टमाट आनी गंव ही देशांतलीं मुखेल पिकां. 1987 त देशान शिंपणावळीच्यो नव्यो पद्दती आपणायल्ल्यान ८५४,००० हेक्टर जमीन लागवडीखाला हाडल्या. गोंरवा, मेंढरां, बोकडां आनी कुकडां पोसपाच्या वेवसाय नेटान चलता. नुस्तेंमारी कांय प्रमाणांत जाता.

गेशांत चड कारखाने नात. पूण १९६० त सरकारान खूब दुडू खर्च करून कांय कारखाने उबारल्यात. तातूंत मुखेलपणाम शिमीट, सारें, खाद्य पदार्थ, पेट्रोकॅमीकल्स आनी पोलाद हांचो आस्पाव जाता. रियाल ह्या देशांतलें अधिकृत चलन.

येरादारी आनी संचारण : १९६० उपरांत साउदी अरेबियांत येरादारी आनी संचारणाच्या मळार खूब उदरगत जाल्या. देशांतले म्हत्वाचे वाठार बऱ्या रस्त्यांनी जोडल्यात. रियीद, जिद्दा आनी दहरान शारांत आंतराश्ट्रीय विमानतळ आसात. हवाई येरादारी सरकारी नियंत्रणाखाला चलता.रास तनूरा हें परसियन आखांतान आशिल्लें देशांतलें मुखेल बंदर. देशांतलीं अद् दमाम, जिद्दा आनी यान्बू हीं बंदरांय म्हत्वाचीं. देशांत सुमार १३ दिसाळीं उजवाडा येतात. हातूंतली तीन इंग्लिशांतल्यान जाल्यार उरिल्ली अरेबीक भाशेंतल्यान उजवाडा येतात. देशांत टेलिफोनाचीय वेवस्था बरी आसा. देशांतल्या चडश्या लोकांकडे रेडिओ आनी टि. व्ही सेट आसात.

समाजजीण: ह्या देशांतले सुमार तीन चथुर्तींश लोक मुळचे साउदी. तांच्या पुर्वजांचो हजारांनी वर्सा आदी अरेबियन द्विपकल्पांत राबितो आशिल्लो. हेर साउदी लोक हजयात्रेच्या निमतान येवन थंयच राबितो करून राविल्ल्या मुसलमानांचे वंशज. सगळे साउदी इस्लाम धर्म आसून ते अरबी भास उलयता. कामाच्या निमतान कांय तेंपाखातीर थंय स्थलांतरीत जाल्ल्या लोकांचो आंकडोय व्हड आसा. ह्या लोकांक पाकिस्तानी, भारती, फिलिपीन्स, बांगलादेश, दक्षिण केरिया हांचो चड आस्पाव जाता. देशांतले तीन चथुर्तांश लोक शारांत रावता. सद्या शारांनी खूब गर्दी वाडल्या. अरबी ही देशाची राजभास. माध्यामिक शाळांनी इंग्लीश भास शिकयतात. शिक्षित लोक वेवसाय आनी हेर म्हत्वाच्या वावराखातीर इंग्लीश भाशेचो वापर करता.

देशांतले सुमार ९०% लोक सुन्नी पंथाचो आसात. शिया मुस्लिम चडकरून देशाच्या उदेंत प्रांतांनी रावता. साउदी अरेबिया लोकांचे एकामेकांभितल्ले संबंद, तांचें शिक्षण आनी हेर चालीरिती इस्लाम प्रभावाखाला चलतात. देशांतल्या गांवगिऱ्या वाठारांतले चडशे ओसा जमीन आशिल्ल्या (Oasis) सुवातींनी रावतात. थंय हेडपी जमातीय खूब आसा. हेडपी लोकांक बॅडोयन अशें म्हण्टात. ते आपल्या गोरवांक, उंटांक, मेंढरांक वा बोकडाक घेवन चरवाच्या मळ्यांच्या सोदांत हांगा थंय भोंवत आसतात. हालीं तेंपार हे जमातींतले खुबशे लोक नोकरच्या निमतान शारांत स्थायिक जाल्यात.

संतान, आल्तिनो रिबैरो द :( जल्म : सुकूर, बार्देस ; मरण : १९७३).

बैरा- मोझेंबीक हांगच्या गोंयच्या धर्मगुरू. ताणें धार्मीक शिक्षण राशोल सेमीनारींत घेतलें. १९३८ वर्सा तो पाद्री जालो. १९५५ वर्सा आंगोलाच्या सा द बांदेरा हांगचो पयलो धर्मगुरू म्हूण ताची नेममूक जाली. थंयच्या १९७१ वर्सा बैरा हांगा ताची बदली जाली.

सांतेर: गोंयांतल्या चडशा गांवांनी सांतेर (सांतेरी) हें मातृदैवत रोयणीच्या प्रतिकांत आसता. सादारणपणान सुमार आठ धा फूट उंचायेची आनी तितल्याच रुंदायेची (परीघाची) ही रोयण आसा. सांतेरीकच कांयकडे भूमका (भूमिका- भूमिदेवता) वा, माया अशींय नांवां आसात. रोयण हें प्रतिक आशिल्लयान सांतरा हाचो अपभ्रंश जाव सांतेर हें उतर आयलें काय सांतेर हें बोली भाशेंतलें उत्तर आसा हें सारकें सांगपाक जायना.

कांयकडेनच्यो रोयणी आसा नाच जाल्ल्यो आसल्यो तरी तांच्यो कुरवो दिसून येता. जायत्या तेपा उपरांत ह्यो रोयणी जेन्ना झडपाक लागल्यो तेन्ना तांचो आका ल्हान जावपाक लागलो. तेन्ना गांवकारांनी थंय देवीचें म्होवाळें वा प्रतीमा (मूर्ती) पुजेक लायिल्ल्यो दिसून येतात. कांयकडेन रोयणीच्या माथ्यार पाखीं येवन, तांची फुडारावक देवळांय जाल्ल्याच्यो देखी मेळटा. कांय कडेन देवीचें शांतादुर्गा अशेंय जाल्लें दिसून येता. भटाकडल्यान हांगा पुजा अर्चा, निवेद्य जाता. कांयकडे जात्रा, काले आदी उत्सवय जातात.

कांयकडेन सांतेरीचे रोयणींत वा देवळांत ' नाग ' वसती करून आसता. तो बऱ्याच जाणांक दिसता, पूण ताका मारीनात कारण हो नाग कोणाकच चावना अशी लोकांक भावना आनी धारणा आसा.

पूरक नोंद : रोयण, रेणूका

सांबार: सांबार म्हळ्यार एक तरेचो रोस, पातळ, सरसरीत दाळिचो, शाक भाजी घालून केल्लो रोस. दक्षिण भारतांतलो मुखेल जिन्नस. तो शीतार घेतात आनी इडली, वांगडा खातात. हो पदार्थ मूळ मद्रास- तामिळनाडू, कर्नाटक दक्षिण भारतीय लोकांचो, जेवणांतलो मुखेल जिन्नस. पूण आयज तो भारतभर पातळ्ळा. भारता भायर भारती जेवण पद्दतींत तो एक खाशेलो पदार्थ जाला.

साहित्य :१ कप तांबडी दाळ (मसूरदाळ) वा तूरदाळ; ३ कप उदक; २ लवंगां; ७-८ लसणी बीयो (चिरिल्ल्यो); २ कप मिक्स भाजयो ( बटाट, वायंगी, सांगो, गाजर, वालपापडी, कांदो ) कुडके करून; २ हरव्यो मिरसांगो; १ कप आंबटाणीचें उदक; २ व्हडले