Page:Konkani Vishwakosh - Volume 4 Released.pdf/809

From Wikisource
Jump to navigation Jump to search
This page has not been proofread.

शकता. देखून फकत वेदांतच न्हय जाल्यार पुर्विल्ल्या सगळ्या दर्शनांचें संन्यास हें एक गरजेचें आंग थरलां.

-कों.वि.सं.मं.

संयुक्त राश्ट्रसंघटनाः दुसऱ्या म्हाझुजा उपरांत भक्षक झुजां पयस दवरून, आंतरराश्ट्रीय शांतताय आनी सुरशा बाळगूपाच्या हेतान अस्तित्वांत आयिल्ली एक जागतीक संघटना. 1919त पयल्या म्हाझुजा उपरांत संवसारीक शांतातय आनी सहकार्याचे उंचेले भावनेन प्रेरित जावन राश्ट्रसंघाची(Leage of Nations) स्थापना जाल्ली. म्हाझुजा उपरांतच्या काळांत परत म्हाझुजा सारकी संहारक आपत्ती संवसाराचेर येवची ना अशी राश्ट्रसंघाची अपेक्षा आशिल्ली. 1920 ते 1939 ह्या काळखंडांत राश्ट्रसंघान आपले मोखीप्रमाण कार्य करपाचो यत्न लेगीत केलो. पूण दुसऱ्या म्हाझुजावटेन व्हरपी युरोपाचें राजकारण थांबोवपाक तिका अपेश आयलें. अमेरिका राश्ट्र ह्या संघासावन पयलींच भायर रावली, तशेंच राश्ट्रसंघा लागीं लश्करी बळ नाशिल्ल्यान जपान, इटली, जर्मनी, रशिया हांकां तांच्या आक्रमक धोरणासावन आडावंक संघाक अपेश आयलें. दुसऱ्या म्हाझुजांत, इंग्लंड, अमेरिका आनी सोव्हिएत रशिया हीं तीन व्हड राश्ट्रां झुजकार्याखातीर एकठांय आयलीं. ह्या झूजसहकार्यांतल्यान परत एकदा आंतरराश्ट्रीय संघटनेच्या कल्पनांक चालना मेळ्ळी. 8 एप्रिल 1946 ह्या दिसा राश्ट्रसंघान आपलीम सगळीं सुत्रां संयुक्त राश्ट्रसंघटनेकडेन दिवपाचें थरयलें. उपरांत 19 एप्रिल 1946 ह्या दिसा राश्ट्रसंघटनेकडेन दिवपाचें थरयलें. उपरांत 19 एप्रिल 1946 ह्या दिसा राश्ट्रसंघाचें विसर्जन केलें.

दुसऱ्या म्हाझुजा वेळार जर्मन, इटली आनी जपान हांच्या आक्रमणांच्या निशेधांत अमेरिका, इंग्लंड, सोनिएत रशिया हीं राश्ट्रां एकठांय आयलीं. झूज चालू आसतनाच झुजा उपरांतच्या काळांत शांतताय प्रस्थापित करपाखातीर खंयची उपाय येवजण करची ह्या विशयाचेर एकवटीत राश्ट्रांभितर विचारविनिमय चालू आसलो. 1942 त पयले खेपो संयुक्त राश्ट्रां(United Nations) हो शब्दप्रयोग इश्टगटामदें अस्तित्वांत आयलो. झुजाच्या उपरांतच्या काळांत इश्टराश्ट्रांनी एकवटीत राश्ट्रसंघटना निर्मूपाखातीर यत्न सुरू केले. 1944 त उंबार्टन हांगा अमेरिका, इंग्लंड, सोविएत रशिया आनी चीन ह्या चार व्हड राश्ट्रांच्या मणयाऱ्यांनी नवे संवसारीक संघटनेचो मसुदो तयार केलो. ह्या मसुद्याचेर फेब्रुवारी 1945 त याल्टा शारांत स्टालीन, रुझवेल्ट, चर्चिल ह्या फुडाऱ्यांचे गुपीत बसकेंत विचारविनियम जावन, ताका मान्यताय दिवपांत आयली.

फुडले पिळगेक झुजांच्या अरिश्टांकडल्यान वाटोवपाखातीर फावो तो वावर करून आंतरराश्ट्रीय शांतताय आनी सुरक्षा बाळगप हाकाच संघटनेन आपलो पयलो वयलो हेत मानला. राश्ट्रांराश्ट्रांमजगतीं इश्टागत घडोवन हाडप, अर्थीक, समाजीक, संस्कृतीक तशेंच मनीसहीत संबंदीत प्रस्न सुटावे करप आनी खंयचेय मतभेद वा झगडीं शांततायेन सोडवप हांचेर संघटनेन चड भर दिल्लो. दर एका वांगड्यान संघटनेच्या घटनेखाल घेतिल्ल्या खंयच्याय निर्णयाक आदार दिवपाक जाय अशें करारांत स्पश्ट केलां. खंयच्याय शांततामोगी राश्ट्रान संयुक्त राश्ट्रसंघनेचो वांगडी जावं येता, पूण ते खातीर ताका संघटनेच्या आमसभेची(General Assembly) आनी सुरक्षा मंडळाची (Security Council) मान्यताय मेळोवची पडटा.

संयुक्त संघटनेच्यो वावराप्रमाण स वेगवेगळ्यो विभागीय संस्था स्थापीत केल्यात त्यो अशो-

1)आमसभा(General Assembly):आमसभेंत संयुक्त राश्ट्रसंघटेनेच्या सगळ्या वांगड्यांक प्रतिनिधीत्व मेळटा. दर एक वांगडी राश्ट्राक चडांत चड पांच वांगडी धाडूं येतात, पूण दर एक राश्ट्राक एकूच मताचो अधिकार आसता. संघटनेचीं चडशीं आंतरराश्ट्रीय गजालींचेर भासाभास घडोवन हाडून प्रस्न सुटावे करता.

2)सुरक्षा मंडळ (Security Council):संघटनेचे कबलातींत आंतरराश्ट्रीय शांतता आनी सुरक्षतायेची मुळावी जापसालदारकी सुरक्षा मंडळाकडेन सोंपयल्या. ते संबंदींचे सगळे हक्क ह्याच मंडळाक दिल्यात. सुरवेक ह्या मंडळांत इकरा वांगडी आसले. तातूंतले पांच (अमेरिका, रशिया, फ्रांस, इंग्लंड आनी चीन) कायम स्वरुपाचे, जाल्यार स वांगडी दोन वर्सांच्या काळाखातीर आसतात. पूण 1965 त वांगडीपदाचो आंकडो 11 वयल्यान 15 केलो. पूण कायमचे पांच वांगडी तशेंच दवरले आनी उरिल्ले 10 वांगडी दोन वर्सांखातीर नेमपाचो निर्णय घेतलो. मंडळामुखार आयिल्ल्या खंयच्याय प्रस्नाचेर निर्णय थरायतना सात वांगड्यांचीं मतां निर्णयाचे वटेन आसप गरजेचें. जेन्ना निर्णयाखातीर आयिल्ले आसतात तेन्ना निर्णयावटेन आशिल्ल्या सात मतांतलीं पांच मतां कायम वांगड्यांचीं आसपाकच जाय (Veto Power). देखून ह्या पांच वांगड्याचें एकमत आसल्या शिवाय सुरक्षा मंडळ खंयचोच म्हत्वाचो निर्णय दिवंक शकना.

3)सचिवालय (Secretariat) : मुखेल सचिवाच्या फुडारपाणाखाल ह्या मंडळाचो पुराय कारभार चलता. सुरक्षा मंडळाचे शिफारसीवयल्यान आमसभा मुखेल सचिवाची नेमणूक करता. आंतरराश्ट्रीय संबंद हाताळपाचे बाबींत मुखेल सचिवाची भुमिका म्हत्वाची आसता.

4)आंतरराश्ट्रीय न्यायालय (International Court of Justice) :आंतरराश्ट्रीय मळावयले खटले सुटावे करपाक हें न्यायालय आदार करता. आमसभा आनी सुरक्षा मंडळ स्वतंत्रपणान मतदान करून 15 न्यायाधीशांक णव वर्सांखातीर वेंचून काडटात.

5)अर्थीक आनी समाजीक मंडळ(Economic And