चलता. सगळ्या आळवारांनी श्रीरंगनाथाचीं स्तोत्रां रचल्यांत. केरळाधिपती कुलशेखर आळवार हाणें मुकुंदमाला नांवाचें जें स्तोत्र रचलां तातूंतलो एक श्र्लोक असो आसा-
भवजलधिगतानां द्वन्द्ववाताहतानां
सुतदुहितृकलत्रत्राणभारार्दितानाम् ।
विषम विषयतोये मज्जतामप्लवानां
भवति शरणमेको विष्णुपोतो नराणाम् ।।
अर्थ-भवसागराच्या उदकांत पडिल्ल्या एकमेकाविरुध्द विचारांच्या ल्हारांच्या आघातांनी जर्जर जाल्ल्या, पूत, धूव, बायल हांच्या चिंतनांनी घुसपल्ल्या आनी विपरीत अशा विशयोपभोगाच्या उदकांत बुडपी लोकांक विष्णुरुपी व्हडें होच एक आदार आसा.
द.भारतांतल्या पल्लव, चोल, पांड्य, होयसळ, विजयनगरच्या सम्राट आनी तांचे सामंन आदी सगळ्या राजवंशांनी श्रीरंगनाथाच्या देवळाचो विस्तार केलो आनी ते खातीर दानां दिलीं. इ.स. 1326 त श्रीरंगमाचेर मुसलमानांचें आक्रमण जालें. तेन्ना थंयच्या वेवस्थापकांनी श्रीरंगनाथाची मूर्त तिरुपतीक व्हेली. फुडाराक विजयनगराचें वेगळें राज्य स्थापन जाल्या उपरांत ती मूर्त श्रीरंगमाक परत हाडली.
ह्या देवळांत वर्सभर विंगड विंगड उत्सव चालू आसतात. मात धनुर्मासांत(डिसेंबर) अमाशेसावन वीस दीस वैकुंठ एकादशीचो व्हड उत्सव आसता. ते वेळार थंय भाविकांची खूब गर्दी जाता. देवळाच्या भायल्यान सव्या प्राकाराक वैकुंठद्वार आसा तें त्या वेळार उगडटात. ह्या उत्सवांत आळवारांच्या दिव्य प्रबंधांतलीं पदां गायतात.
हांगा श्राध्द करप्यांक व्हड पुण्य लागता, अशें मत्स्यपुराणान सांगलां. हांगा रामानुजाचार्याचो राबितो आशिल्लो आनी ताका हांगाच मरण आयलें.
-कों.वि.सं.मं.
श्रीलंकाः हिंद म्हासागरांतलो एक जुंव्याच्या रुपान आशिल्लो देश. भारताचे आग्नेय दर्यादेगे सावन तो सुमार 32 किमी. पयस आसा. डॅमोक्रेटीक सोशलीस्ट रिपब्लीक ऑफ श्रीलंका हें ताचें राजकीय नांव. देशाचो आकार पिएर(Pear) ह्या फळासारको आसा. 1972 मेरेन ह्या देशाक सिलोन ह्या नांवान वळखताले. क्षेत्रफळ 65,610 चौ. किमी. उत्तर-दक्षिम चडांत चड लांबाय 435 किमी. आनी अस्तंत-उदेंत चडांत चड रुदांय 225 किमी. पाल्क स्ट्रेट ह्या उथळ दर्यान श्रीलंकेक भारता सावन वेगळो केला. कोलोंबो हें देशाचें राजपाटण.
भूंयवर्णनः भूंयतज्ञांच्या मता प्रमाण श्रीलंका हो भारतीय द्विपकल्पाचोच एक भाग. त्या भागाक तांणी गोंण्डवानालँड अशें नांव दिलां. देशाचो दक्षिण-मध्य भाग पर्वतीय आसा. ह्या पर्वतीय भागा भोंवतणी(नैऋत्ये खेरीज) उणे उंचायेचो भाग आसा. हो भाग पर्वतीय प्रदेशा सावन खोल देगणांनी वेगळो केला. हो उणे उंचायेचो भाग सपाट प्रदेशांनी रेवाडला. नैऋत्य दर्यादेगेर ऊंच सुळको आसा. हेर दिकांच्या दर्यादेगांनी खूब खाजनां, रेंवे पटे, रेंवे राशी आनी ल्हान ल्हान द्विपकल्प आसात.
भूंयरचणूकेचे नदरेन देशाचे वांटे केल्यात ते अशे-1)मध्यवर्ती उंचेलो प्रदेश 2) ईशान्ये कडचो पर्वतीय प्रदेश 3) उदेंते कडचो भाग आनी 4) उत्तरे कडचो सखल भाग. पिदुरुतालागला हें मध्यवर्ती पर्वतीय प्रदेशांतलें सगळ्यांत उंचेलें तेमूक आसून ताची उंचाय 2,524 मी.जाल्यार अॅडम तेमकाची उंचाय 2,243 मी., आसा. हें तेमूक म्हळ्यार बौध्द, हिंदू, मुसलमान तशेंच किरिस्तांव लोकांचें पवित्र स्थान. ईशान्येकडचो प्रदेशय पर्वतीय आसून तातूंत रक्वाना पर्वताचो आस्पाव जाता. थंय ल्हान ल्हान दोंगुल्यांच्योय वळी आनी समान्तर गेल्लीं देगणांय खूब आसात.
उदेंतेकडचो प्रदेश हो खडबडीत मैदानी भाग आसून थंय एकामेकांक पयस अशो कांय दोंगुल्ल्योय आसात. उत्तरेकडच्या सखल भागांत खूब न्हंयो आनी कांय ल्हान ल्हान दोंगुल्ल्योय आसात.
हवामानः श्रीलंकेचें हवामान विषुववृत्त प्रकारचें. पूण चारयवटेन दर्यान रेवाडिल्ल्यान तातूंत थोडोसो बदल जाणवता. देशांतलें वर्सुकी सरासरी तापमान 27°सॅ. पूण पर्वतीय भागांतलें सरासरी तापमान 16°सॅ. आसा. श्रीलंका हो ल्हान देश आसलो तरी थंयच्या वेगवेगळ्या भागांतलें पावसाचें प्रमाण वेगवेगळें आसा. देशाचे आग्नेयेकडच्या प्रदेशांनी सरासरी पावसाचें वर्सुकी प्रमाण 130 सेंमी. जाल्यार ईशान्येकडच्या भागांत तें 510 सेंमी. इतलें आसता.
वनस्पत आनी मोनजातः च्याचे मळे तयार करपा खातीर खूब प्रमाणांत वनस्पत कातरप जाल्या. पूण आयज लेगीत देशाचो 70% भाग रानांखाला आसा. सद्या फुलपी आनी नाफुलपी वनस्पतीच्यो 3,000 उपजाती आसात. रानां मारप आनी शिकार हांकां लागून मोनजातीचेंय प्रमाण उणें जालां. हांगाच्या रानांनी हत्ती, हरणां, बिबळो, वांस्वेल, कोलो, माकड, रानदुकर, चितो, मानगें आनी गव्या रेड्यांचो तड आस्पाव जाता. हांगा तरेकवार सुकण्यांच्योय जाती आसात.
इतिहासः श्रीलंका ह्या जुंव्याक 1972 मेरेन सिलोन अशें म्हणटाले. ह्या जुंव्याचेर सगळ्यांत आदीं यक्ष आनी नागा लोकांचो राबितो आशिल्लो अशें जाणकारांचें मत आसा. वेद्दा हे ह्याच लोकांचे वंशज. सिंहाली लोकांचें आगमन ही श्रीलंका इतिहासांतली मुखेल घडणूक. इ.स.प. 550 त विजया ह्या उत्तर भारतीय राजकुंवरान श्रीलंकेंत सिंहली संस्कृतायेची स्थापणूक केली अशी आख्यायिका प्रचलित आसा. सुरवेक सिंहली लोकांनी जुंव्याच्या उत्तर प्रदेशांत आपलो राबितो केल्लो. तांकां शिंपणावळ पद्दतिचें बरें गिन्याय आशिल्लें. इं.स.प. 200 ते इ.स. 993 मेरेन अनुराधापुरा हें सिंहली
