Page:Konkani Vishwakosh - Volume 4 Released.pdf/773

From Wikisource
Jump to navigation Jump to search
This page has not been proofread.

ताचें तिसरें तेंगशे पर्व गाड त्रासदीची सया दाखयता. हें पर्व 1601 1608 अशें घरतात.

तिसरें पर्व(1601-1608): हें शेक्सपियराच्या कलात्मक उत्कर्षाचें अत्त्युच्च पर्व. ताच्यो हेम्लेट, मॅकबेथ, किंग लियर आनी ऑथेलो ह्यो चारय म्हा-त्रासदी ह्याच काळार माचयेर आयल्यो. ज्वलंत मानवी अणभव आनी जिणेच्या अनाकलनीय यथार्थाची घुस्पट ह्या कलाकृतींनी अप्रतिम तरेन उक्तायल्या. विशेश म्हळ्यार ह्या चारय शोकांतिकांनीचा न्हय जाल्यार मॅज्यर फॉर मॅज्यर, ऑल्स वेल दॅट एँण्डस् वेल ह्या सुखांतिकांनी लेगीत शोक आनी दुख्खाची सावळी पडल्या. देखून ह्या नाटकांक ह्याच तेंपावयल्या ट्रॉयलस अँड क्रेसीद हे इतिहासिके वांगडा ’प्रोब्लेम प्ले’(समस्यानाट्य) म्हणपाची प्रथा अभ्यासकांमदीं दिसून येता. टायमन ऑफ अथेन्स, पेरीक्लिस्, कोरियोलेनस आनी अँथनी अँड क्लिओपात्रा ह्यो इतिहासिक ग्रीक-रोमन त्रासदीय ह्या काळार बरोवन माचयेर आयल्यो. हांचोय मुळाधार नॉर्थाल्या प्लटार्कांतलीं जिवितां आसात. 1603 त शेक्सपियराच्या नाटक कंपनीक राया जेम्स पयलो हाचेवरवीं राजमान्यता आनी राजाश्रय लाबला आनी कंपनीचें नांव ’किंग्जमेन ’ अशें जालें. 1608 ब्लेकफ्रायर्स हें नाटकघर ताणें 21 वर्सांचे कबलातीचेर भाड्याक घेतलें. 1603 त प्लेगाक लागून नाटकघरां बंद उरलीं. पूण 1604 त जेम्स पयलो राजासनाचेर बसूंक लंडनाक भितर सरतना ’किंग्ज मेन’ ताचे वांगडा आसले.

निमाणें पर्व (1609-1613): हो काळ शेक्सपियरा खातीर सवस्तकाय आनी थिरायेचो आसलो. ह्या तेंपार ताणें चारच नाटकां बरयलीं. 3 कामदी आनी 1 इतिहासिका. सिंबेलीन, द विंटर्स टेल आनी द् टेंम्पेस्ट (1610) ह्यो रम्य-कामदी आनी फ्लेचर ह्या समकालीन लेखका वांगडा बरयिल्ली हेनरी द् एयथ (1613) ही इतिहासिका. उपरांतच्या काळार शेक्सपियरान नाटकां बरयल्ल्याची वा लंडनाच्या नाट्यक्षेत्रांत कसलेंय आगळें योगदान केल्ल्याची गवाय मेळना. चड करून तो निमाणीं तीन –चार वर्सां स्ट्रॅटफर्डाकच रावंक लागिल्लो जावंक जाय. 1616 त तीन म्हत्वाच्यो घडणुको ताचे जिणेंत घडिल्ल्याची नोंद मेळटा,त्यो म्हणजे-जुडिथ हे ताचे धाकटे चलयेचें लग्न; कांय म्हयन्यांनी शेक्सपियरान आपल्या मृत्यूपत्रांत केल्लो बदल आनी एप्रिलांत(चड करून 26 एप्रिलाक)ताचें मरण.

शेक्सपियराचो काळ हो इंग्लिश साहित्याच्या सुवर्णयुगाचो काळ. नवजागृताय आनी प्रबोधन हांचें युग अशें ह्या इंग्लीश बरपाक्षराच्या समृध्द काळाक साहित्य इतिहासकार मानतात. अशा काळार आपलो खासा छाप घालपी लेखक म्हूण तर शेक्सपियराचो उगडास उरतलोच. खेरीज संवसारीक साहित्यपटार आनी चड करून नाटकाच्या विशाल मळार संदाकाळाखातीर आपली कुरू दवरपी प्रतिभावंत म्हूण शेक्सपियराक फुडार संदाच याद दवरतलो. आयचो पुराय संवसार विल्यम शेक्सपियराक एक असामान्य लेखक पूण सामान्य असो तत्कालीन मध्यमवर्गी मनीस मानता. ताचे प्रतिभेचे सांवळेंत अस्तंती साहित्यविश्र्वच न्हय तर पुराय विश्र्वीक साहित्य वावुरता. कलेचें दायज गिरेस्त करून जिणेचो दिश्टावो दिवपी कल्पक सृजनशाली लेखक म्हूण ताचें स्थान अज्रंवर जालां.

-डॉ.किरण बुडकुले

शेख: एक मुसलमान जात. भारतभर ह्या लोकांचो वसती आसा. शेख म्हळ्यार व्हड विद्वान. अरबस्तानांतल्यान आयिल्ल्या अबुबकर, ओमर आनी अब्बास हांच्या वंशजांक हो शब्द सुरवातेक वापरताले. पूण हालीं मानान पाचारपा खातीर मुसलमानांक हो शब्द वापरतात.

तांच्यो खूब पोटजाती आसात. क्युरेशी, फरुकी, अनसारी, महाजारीन, क्युरेशी सादिकी, क्युरेशी हश्मी अशो तांच्यो कांय पोटजाती आसात. गुजरातांतल्या शेखांच्यो चालीरिती हिंदूभशेनच आसात. हे लोक सुतां करिनात. तशेंच हेर मुसलमानांच्या हातचें अन्न खायनात. चडशे शेख स्वामी नारायण पंथाचे अनुयायी आसात तर कांय शेख बाळा महमद शहा ह्या पिराचे भक्त आसात.

शेखांच्या लग्नांत पुरयत आनी फकीर आसतात. फकीर निकाह लायता आनी पुरयत चौरीविधी करता.

-कों.वि.सं.मं.

शेख,महंमद: (जल्मः इ.स.चो 16 वो शेंकडो-धारूर, जि. बीड; मरणःइ.स. 1660).

एक मुसलमान संतकवी. ताच्या बापायचें नांव राजे महंमद आनी आवयचें नांव फुलाई आशिल्लें. चांद बोधले हो राजे महंमद हाचो शिश्य आनी शेख महंमदाचो गुरू. हाच्या मार्गदर्शनाखाल शेख महंमदाचेर भुरगेपणासावनच परमार्थाचे शुध्द संस्कार जाले. श्री. दासगूण हाच्या मताप्रमाण चांद बोधले हाणें शेख महंमदाक गोदातीरी ज्ञानेश्र्वरीची प्रत दिवन अध्यात्माचें मार्गदर्शन केलें. गुरू चांद बोधले हो सूफींच्या कादिरी परंपरेंतलो. ताच्या सांगातान शेख महंमदान परमार्थवाङ्मयाचें चिंतन-मनन करून आनी ताणें दाखयल्ले वाटेन परमार्थसाधना करून परमानुभवपद मेळयलें. चांद बोधलेन समाधी घेतकच शेख महंमदाक लोक साधू म्हूण वळखूंक लागले.

त्या काळांत शिवाजी महाराजाचो आजो मालोजीराजे, दौलताबादा लागीं आशिल्ल्या वेरूळ गांवाचो पाटील आशिल्लो. तो शेख महंमदाकडे प्रभावित जालो. ताणें शेख महंमदाचो गुरूपदेश घेवन ताका मकरंदपूर नांवाच्या गांवांत मठ बांदून दिलो. हो गांव आनी मठ उपरांत शेख महंमदाच्या फुडल्या जिवितांतल्या