भांडवल मेळना जालें. तेन्ना ताणें कण्णकीच्या पांयांतले नुपूर विकपाचें थारायलें. नुपूर घेवन शेटीकडे वतना वाटेर ताका राजाचो शेट मेळ्ळो. त्या शेटीन पयलीं राणयेचेच नुपूर चोरिल्ले आनी राजा त्या नुपूरांच्या सोदांत आशिल्लो. शेटीन कोवलनाकडले ते नुपूर पळेवन ताचेर चोरयेचो आळ घालो. त्या नुपूरांसकट कोवलनाक राजामुखार उबो करतकच राजान ताका जिवो मारपाची आज्ञा केली आनी कोवलन मेलो. ही खबर कण्णकीक कळ्ळी आनी तिणें रागान राजाक जाब विचारलो आनी आपले नुपूर पळोवपाक मागले.नुपूर मेळटकच कण्णकीन राणयेक, तिच्या नुपूरांनी कितें आशिल्लें तें विचारतकच राणयेन आपल्या नुपूरांनी मोतयां आशिल्ल्याचें सांगलें. कण्णकीन आपल्या नुपूरांतली माणकां दाखयतकच राजा-राणयेक खूब दुख्ख जालें. पूण कण्णकीन तांकां शाप दिलो. राजा मेलो आनी राणी ताचे वांगडा सती गेली. इतल्यान कण्णकीचो राग गेलोना. तिणें आपलो दावो स्तन हुमटावन अग्निनारायणा खातीर हवेंत शेंवटिलो. ते बरोबर उजो पेटलो आनी सगळी मदुरा नगरी जळून खाक जाली. उपरांत कण्णकी मदुरा सोडून चेर देशांत एका दोंगराचेर चडली. थंय एका विमानांत बसून कोवलन आयलो आनी ताचे वांगडा ती सर्गांत गेली. हें थंयच्या कुखर जमातीच्या लोकांनी पळयलें. तांणी कण्णकीक आपले जमातीची देवता मानली. ही खबर चेर राजाक समजली. ताणें हिमालयांतल्यान पाशाण हाडून त्या दोंगराचेर तिचें सुंदर देवूळ बांदलें.
शिलप्पधिकारम्‘ ह्या काव्याचेर बौध्द धर्माची छाप आसा.
-कों.वि.सं.मं.
शिलाहार राजवंश: महाराष्ट्र,गोंय धरून कोंकण आनी कर्नाटक प्रदेशांनी राज्य करपी एक वंशावळ. शिलाहारांचे जे वेगवेगळे लेख सांपडल्यात तांचे वयल्यान हे वंशावळिचीं वेगवेगळीं स घराणीं आशिल्ल्याचें कळटा. तातूंतलीं तीन घराणीं व्हड, जाल्यार तीन ल्हान. व्हड घराण्यांभितर उत्तर कोंकणाचें पुरी कोंकण(ठाणें), दुकरें घराणें कोल्हापूर, सातारा, सांगली आनी बेळगांव प्रदेशांचेर राज्य करपी आनी तिसरें घराणें हें दक्षिण कोंकणचें घराणें. हाका गोवा घराणें अशेंय म्हणटात.
शिलाहारांनी सगळीं घराणीं आपल्या क्षत्रिय मानतात आनी आपलो वंश विद्याधर नृपती जीमूतकेत हाचो पूत जीमूतवाहन हाचे सावन सुरू जालो असो अभिमानान आपल्या लेखांत उल्लेख करतात. जीमूतकेतून एक व्हड दिव्य कृत्य केल्लें. उपरांत ह्या कृत्यावयल्यान ताका शिलाहार हें नांव पडलें. हेंच नांव उपरांत ताचे वंशावळीक कशें मेळ्ळें हे सांगपी एक कथा आसा ती अशी-
गरूड हो सोरपांक खावपी. दर दिसा सोरोप सोदून काडपाक तो उबगल्लो. देखून ताणें वासुकी राजाक ताच्या राज्यांतलो एक एक सोरोप दर दिसा आपल्याक वासुकीची तांक नाशिल्ली, म्हूण ताणें गरुडाचें मागणें मान्य केलें. ताणें आपल्या राज्यांतल्या एका एका सोरपाक एके खाशेले शिळेचेर वचून गरुडाची वाट पळोवपाक सांगलें. हो क्रम खूब दीस चालूच आशिल्लो. एक दीसशंखचूड नांवाच्या सोरपाची पाळी आशिल्ली. तो शिवदर्शना खातीर गोकर्णाक गेल्लो. ताका उशीर जालो तें पळोवन जीमूतवाहन शिळेचेर वचून गरुडाची वाट पळयत बसलो. एका दिसान तरी शंखचूडाचें मरण पयस दररपाचें पुण्य आपल्याक मेळटलें अशें ताका दिसलें. कांय वेळान गरूड येवन तो जीमूतवाहनाक खावपाक लागलो. अर्दोमुर्दो खाल्या उपरांत गरूडाक आपली चूक कळली. उपरांत जीमूतवाहनाचे बायलेचे प्रार्थनेवयल्यान पार्वतीन जीमूतवाहनाक जिवो केलो. तेन्नासावन गरूडान सोरपाक खावपाचें सोडून दिवन पयलीं खाल्ल्या सगळ्या सोरपांक जिवे केले. गरूडाखातीर शिळेचेर अन्न म्हूण बसून रावपी जीमूतवाहनासावन सुरू जाल्ले वंशावळीक उपरांत शिला+आहार, शिळेवयलो आहार म्हळ्यार शिलाहार हें नांव मेळ्ळें आसुंये. पूण शिलाहारांचे जे साठ लेख उजवाडा आयल्यात, तातूंत साबारकडेन त्या राजवंशाच्या सीलार, शीलार, सियलार, शैलाहार अशेंय म्हळां. ह्या राजवंशाच्या सगळ्या घराण्यांच्या राजांक (गोंय सोडून) तगरपुरपरमेश्र्वर, तगरपुरवरेश्र्वर अशीं बिरुदां लायिल्लीं आसात. हाचे वयल्यान हे सगळे राजवंश मूळ तगरपूर नगरांतल्या एकाच घराण्यांतल्यान फुटून हेर कडेन पातळ्ळे आसू येतात.
उत्तर कोंकणाचें शिलाहार, हें घराणें राष्ट्रकूटांचें मांडलीक म्हूण आयलें. तांणी त्या प्रदेशाचेर सुमार साडे चारशीं वर्सा (इ.स. 800 ते 1265) आपलो शेक गाजयलो. ह्या घराण्यांतले राजा विद्या आनी कलेचे मोगी आशिल्ले. तांणी श्रेश्ठ पंडितांक आनी कलाकारांक आलाशिरो दिल्लो. अंबरनाथ, पेलार आनी वाळकेश्र्वर हांगा उबारिल्लीं देवळां आनी शिल्पां खूब प्रसिद्द आसात. सोडढलाचे उदयसुंदरी कथेंत शिलाहारांच्या दरबारांतले चंदनाचार्य, विजयसिंहाचार्य, म्हाकिर्ती, इंद्र हांचे सारकिल्ले साबार जैन आनी हिंदू कवी आनी पंडितांचो उल्लेख मेळटा.
कोल्हापूरचे शिलाहार ह्या घराण्यान त्या प्रदेशाचेर सुमार तिनशें वर्सां आपलो शेक गाजयलो (इ.स. 950-1213). तेय राष्ट्रकुटांचेच मांडलीक. ह्या घराण्याचो मूळ पुरूस जतिग. हें घराणें सुरवेक कर्नाटकांत राज्य करतालें. उपरांत ह्या घराण्यांतल्या कांय राजांनी कऱ्हाड लागिल्लो प्रदेश हातासून थंय आपलें राज्य उबारलें.
शिलाहारांचें तिसरें घराणें दक्षिण कोंकणाचेर राज्य करपी. हाका गोंय घराणें अशेंय म्हणटात. हाचें राजपाटण सुरवेक चंद्रपुर (चांदर) आनी उपरांत वलिपत्तन हांगा आशिल्लें अशें सांगतात. तांच्या
