शिमेचेर पयलीं छाड जुंव्याचेर आक्रमण केलें, तेन्ना शास्त्रीन प्रतिकाराची घोशणा केली आनी मॉस्कोक कोसिजिन आनी मिकोयान हांचे कडेन तेविशीं सविस्तर भासाभास केली. तेन्नाच ताणें जिनिव्हा कबलाती प्रमाण विएतनामी झूज अमेरिकेन रोखडेंच थांबोवंचें अशी नेटान मागणी केली. ताटे उपरांत कांय दिसांनी 14 ऑगस्ट 1965 दिसा पाकिस्तानान सियालकोटाक झुजबंदीरेशा हुंपून अतिक्रमण केलें. तेन्ना भारतानूय रिथवालाक बंदीरेशा हुंपून हाजीपीर जिखलें आनी 6 सप्टेंबर 1965 दिसा लाहोरांत भारतीय फौजो घुसल्यो. पाक अक्रमणाक प्रतिआक्रमकपणान उत्तर दिवन तांणी भारताच्या इतिहासांत पयलेच खेपे आक्रमक दुस्मानांच्या प्रदेशांत घुसून झुज करपाचो मान मेळयलो. झुज काळांत तांणी जनतेक सहकार्याचें आवाहन केलें.
सियालकोट जम्मू, आदमपूर, जोधपूर ह्या रणक्षेत्रांक ताणें प्रत्यक्ष भेट दिल्ली आनी तेन्ना चीनान झुजाची धमकी दिली तेन्ना दोनूय आघाडयाचेर झुजपाक भारत तयार आशिल्ल्याची घोशणा केली. संयुक्त राश्ट्र संघटनेन झूज सोंपोवपाची मागणी करिना फुडें एकतर्फी झूज थांबोवन वाटाघाटी करपाक तयारी दाखयली.
भारत-पाक हातूंत रशियाचे मध्यस्थीन वाटाघाटी जावन णव कलमी ताश्कंद कबलातीचेर अयुबखान आनी शास्त्रीची 10 जानेवारी 1966 दिसा निशाण्यो जाल्यो. तेच मध्यानरातीक काळजाचो आताक येवन शास्त्रीक मरण आयलें.
भारत-पाक झुजा वेळार राश्ट्रीय अस्मितायेचें आनी कणखर धोरणाचें दर्शन जगाक जालें. ताची ‘जय जवान, जय किसान’ ही घोशणा उपरांत अमर जाली. भारत सरकारान ‘भारतरत्न‘ हो पुरस्कार दिवन ताचो मरणा उपरांत भोवमान केलो. तमीळनाडू राज्यांत तैचे यादीक संस्कृत विद्यापिठाची(1991)स्थापणूक केल्या.
-कों.वि.सं.मं.
शाही राजघराणें: शाही घराण्याचें राज्य इ.स. च्या 9 व्या शेंकड्याच्या उत्तरार्धांत सुरू जालें. कुशाणांचें साम्राज्य नश्ट जातकूच लेगीत त्या वंशांतले कांय राजे काबूल आनी गंधार ह्या प्रदेशांचेर राज्य करताले. अल् बिरुनीन तांकां तुर्की शाही राजे मानल्यात. पूण युआन च्वांग तांकां क्षत्रिय म्हणटा. ह्या घराण्यांतल्या राजांनी इ.स. च्या 7 व्या शेंकड्यासावन 9व्या शेंकड्या मेरेन आक्रमणांक तोंड दिलें.
लगतूरमान हो तातुंतलो निमाणो राजा. ताचो ब्राम्हण मंत्री कल्लर हाणें राजाक हारोवन ताचें राज्य आपणें घेललें. ताच्या वंशाक अल् बिरुनीन हिंदू शाही म्हळां. राजतरंगिणींत ह्या कल्लराक लल्लिय हें नांव आसून, ताच्या वंशजांचीय म्हायती आसा.
शाही घराण्याचें राज्य सुरू जालें तेन्ना लल्लियाची सत्ता काबूल आनी अस्तंत बंगाल ह्या प्रदेशांचेर आशिल्ली. पूण इ.स.870 च्या अदमासाक अरबांनी काबूल जिखलें. तेन्ना लल्लियान पंजाबांतल्या उदभांडपूर हांगा आपली राजधानी स्थापली.उत्तर भारतांतल्या सगळ्या राजां भितर लल्लिया श्रेष्ठ आशिल्लो अशें कल्हण म्हणटा.
लल्लियाक तोरमाण नांवाचो पूत आशिल्लो. पूण लल्लियाच्या मरणा उपरांत त्याच घराण्यांतल्या सामंत नांवाच्या मनशान ताचें सिंहासन बळकायलें. इ.स. 900 च्या अदमासाक काश्मीराचो मंत्री प्रभाकर हाणें उदभांडपुराचेर स्वारी करून सामंताक हारयलो. आनी तोरमाणाक कमलुक ह्या नांवान सिंहासनाचेर बसयलो. एका कोरांतिल्ल्या लेखांत ताका कमलवर्मा अशें म्हळां. अल् बिरुनीन ताचो कमलू असो उल्लेख केला. कमलूच्या काळांत, काबुलिस्तानचो प्रशासक फर्दघान हाणें शाही राज्यांतलें रुकावंड ह्या तीर्थक्षेत्राचेर स्वारी करून तें लुटलें. अफघानिस्तानांत श्री सामंत ह्या अक्षरांचीं कांय नाणीं मेळ्ळ्यांत, तीं सामंताचींच आसुंये.
कमलूच्या मरणा उपरांत, ताचो पूत भीम हो राजा जालो. ताची नात म्हळ्यार भीमाचे धुवेची धूव दिद्दा ही काश्मीरचो राजा क्षेमगुप्त(इ.स.950) हाची राणी आशिल्ली.ताका लागून काश्मीरच्या दरबारांत भीमदेवाक खूब मान आशिल्लो. ताणें विष्णुचें एक देवूळ बांदून ताका भीमकेशवाचें देवूळ अशें नांव दिल्लें.
भीम देवा उपरांत जयपाल हो राजा जालो अशें मुस्लिम इतिहासकार म्हणटात. पूण तो भीमाचो पूत आशिल्लो काय वेगळ्या घराण्यांतलो आशिल्लो तें समजना. फिरिश्तान जयपाल हो इश्टपालाचो पूत आशिल्लो अशें म्हळां. राजतरंगिणींत जयपालाचो उल्लेख ना. पूण त्या काळांतल्या थक्कन नांवाच्या शाही राजाचो उल्लेख आसा. जयपाल इ.स.च्या 10 व्या शेंकड्याच्या उत्तरार्धांत सिंहासनाचेर बसलो.
उत्तर स्वातांत एक शिलालेख मेळ्ळा. तातूंत परमभट्टारक महाराजधिराज श्रीजयपालदेव हाचो उल्लेख आसा. अस्तंत पंजाबाच्या सरहिंद सावन अफगाणिस्तानांतल्या लमघान मेरेन आनी काश्मीरचे शिमे सावन मुलतान मेरेन ताची सत्ता आशिल्ली. त्याच वेळार सुबुक्तिगीन नांवाचो पराक्रमी मनीस गझनीचो सुलतान जालो. सुरवेक ताणें भोंवतणचीं सगळीं ल्हान राज्यां जिकून आपलो राज्य विस्तार आनी बळ वाडयलें. उपरांत ताणें शाही राज्याचेर आक्रमण सुरू केलें. तेन्ना जयपालान गझनीचेर स्वारी केली. जेलालाबादा लागीं दोगांयची गांठ पडटनाच, झूज सुरू जावंचे पयलीं भयानक वादळ सुरू जालें. ताका लागून जयपालाक सबुक्तिगीनाकडे कबलात करून हार घेवंची पडली. पूण तो कबलातीच्यो अटी पाळीना अशें कळटकूच सबुक्तिगीनान व्हड सैन्य घेवन परतून भारताचेर घुरी घालपाची तयारी केली. हें संकट वळखून जयपालान भारतांतल्या हेर राजांक आदारा खातीर आव्हान केलें. कनौजच्या प्रतिहारांचें बळगें त्या काळांत उणें जाल्लें आसलें तरी राजान चाहमान आनी चंदेल राजां सयत जयपालाक आदार केलो. त्या सगळ्यांची व्हड सेनादळां मुसलमानांकडे झुजलीं.
