Page:Konkani Vishwakosh - Volume 4 Released.pdf/723

From Wikisource
Jump to navigation Jump to search
This page has not been proofread.

श्री रवळनाथ, श्री महालक्ष्मी, श्री रुपेभगत,श्री गडव्हंस आनी श्री भूतनाथ.तशेंच श्री महादेव आनी श्री नारायणदेव ह्या नांवांचीं दैवतांय थंय आसात.हीं सगळीं दैवता थंय कोंणें आनी केन्ना स्थापन केलीं हाची स्पश्ट म्हायती मेळना. तरी सुरवेक हो आमोणें गांव जाणें बसयलो आनी जांणी ग्रामसंस्था स्थापन केली तांणीच हीं दैवतां हांगा स्थापन केलीं अशें मानतात. कारण ह्या देवस्थानाचे घटना नेमावळींतल्यान आमोणें ग्रामसंस्थचे जे सभासद संस्थापक तेच ह्या देवस्थानाचे म्हाजनांत नैधृव्य गौत्री गौड सारस्वत ब्राम्हण जातीचे आमोणेकार आडनांवाचे आसात. तेचपरी हेर जातीचे फडते, गांवस, पोरोब, सिनारी ह्या उपनांवांचेय आसात. ह्या देवस्थानांतलें श्री शांतादुर्गा हें मुखेल दैवत दोंगरार आसा तशेंच, हांगाच्या श्री बेताळ, श्री रवळनाथ, श्री महालक्ष्मी आनी श्री रुपेभगत ह्या तीन दैवतांच्या साक्षात्काराच्यो आख्यायिका प्रसिद्द आसात.

आमोणें गांवांतल्या श्री रवळनाथ आनी श्री महालक्ष्मी देवळांत नवरात्र आनी दसरो उत्सव मनयतात. पूण थंयच्यान बेताळ देवळांत कार्तिक म्हयन्यांत वद्य पंचमीसावन नवरात्रांक सुरवात जाता आनी धाव्या दिसा म्हळ्यार वद्य चतुर्दशी दिसा दसऱ्याचो कार्यक्रम दनपरां सुरू जावन सांजवेळचो ५ ते ६ वरां मेरेन ताची सांगता जाता. ह्या दसऱ्याची खुबच नामना आसा आनी ताका आमोणेंचो दसरो म्हूण वळखतात. तशेंच खंयच्याय मनशाक सुण्यान वा हेर जनावरान घांस मारल्यार तशेंच, सोरोप वा हेर जिवाणें चाबल्यार हांगाच्या श्री लक्ष्मीदेवीचें गंधतीर्थ लायल्यार ताचेर रोखडोच गूण पडटा अशीय आख्यायिका आसा. हें गंधतीर्थ लावपाच्या काळांत कांदो, नुस्तें वर्ज्य करून शिवराक जेवण घेवंक जाय अशेंय म्हणटात.

हांगाचो रूप्याभगत हो देव श्री रवळनाथ-महालक्ष्मीच्या देवळा लागसारचे देवळेंत आसा. ह्या देवाक खंयचेंय संकश्ट पयस करपाची तशेंच खंयचीय शेणिल्ली वस्त परत मेळोवन दिवपा खातीर प्रार्थना करतात आनी ते बदला एक पैचें गोड दिवपाचो नवस करतात. हो देव नवसाक पावता अशी आख्यायिका आसा.

श्री शांतादुर्गा हें हांगाचें मुखेल दैवत आसून तिचें देवूळ दोंगरार आशिल्ल्यान श्री म्हादेवाच्या देवळांत तिचो कलश दवरिल्लो आसा. दर वर्सा कार्तिक वद्य त्रयोदशी दिसा मिरवणुकींत हो कलश श्री महादेवाच्या देवळांतल्यान श्री शांतादुर्गा देवीच्या देवळांत दोंगरार व्हरून दवरतात.थंयच दुसऱ्या दिसा सवायशिणी १० ते १२ वरांचेर वर्सुकी दिवजां पेटयतात आनी उपरांत तो कलश वाजयत गाजयत परत श्री महादेवाच्या देवळांत दनपरां एक वरां मेरेन हाडून पावयतात. श्री म्हादेवाचो पालखी उत्सव दर वर्सा मार्गशीर्ष शुक्ल सप्तमी दिसा जाता. श्री महालक्ष्मी देवीचे प्रतिशठापनेनिमतान दर वर्सा माघ म्हयन्यांत तीन दीस उत्सव मनयतात.

ह्या देवस्थानांत श्री शांतादुर्गा, श्री ग्रामपुरूस, श्री महादेव, श्री नारायणदेव, श्री दुर्गादेवी हांची पुजा अर्चा सऱ्हाडे ब्राम्हण भट करतात, जाल्यार श्री रवळनाथ,श्री महालक्ष्मी, श्री रूपेभगत हाची पुजा अर्चा भगत, श्रीवेताळ आनी भूतनाथाची पुजा सांवत आमी श्री गाडव्हंस देवाची पुजा जल्मी अशें वेगवेगळे पुजारी आसात.

श्री शांतादुर्गा देवस्थान- कवळें:फोंडें तालुक्यांतल्या श्री क्षेत्र कैवल्यपूर (कवळें) थळांत आशिल्लें नामनेचें देवस्थान. हें देवस्थान मुळचें साश्टींतल्या कर्दळीपूर म्हळ्यार केळशी गांवांतलें. थंय ताची मूळ स्थाचना जाल्ली आनी इ.स.च्या सोळाव्या शतमानाच्या मध्यामेरेन तें थंय आशिल्लें. उपरांत पुर्तुगेजांचे बाटाबाटीक लागून ताचें स्थलांतर जालें.

त्रिहोत्रपुरासावन परशुरामान जे दशगोत्रांचे ब्राम्हण हाडिल्ले तांणी आपले वांगडा आपलीं आराध्य दैवतांय (कुलदेव)हाडिल्लीं. ह्या ब्राम्हणांक ६६ कुळां आशिल्लीं तातूंतल्यान ब्राम्हणांक जे गांव अग्रहार मेळ्ळे थंय तांणी आपल्या कुलदैवतांची स्थापना केली. तातूंतल्या कौशिक गोत्री ब्राम्हणांक कर्दलीपूर (केळशी) दो गांव अग्रहार मेळ्ळो आनी थंय तांणी आपली कुलदेवी श्री शांतादुर्गा हिची स्थापना केली. हो कौशिक गोत्री ब्राम्हण म्हळ्यार मूळ पुरूस लोमशर्मा तोच ह्या नांवान पुजताले.

१५१० वर्सा पुर्तुगेजांनी आदिलखानाकडल्यान गोंय जुंवो जिंकून घेतलो. तेन्ना गोंयांत हिंदुंचीम जायतीं देवळां आशिल्लीं. पूण जांचें राज्य तांचो धर्म हें तत्तव नदरेमुखार दवरून पुर्तुगेजांनी २८ जून १५४१ वर्सा हांगाचीं चडशी देवळां नश्ट केलीं.ह्या धर्मसंकटाक भियेवन श्री शांतादुर्गेचे कुळावी केळशीकर हांणी १५६६ वर्सा केळशीच्यान कवळें हांगा श्री शांतादुर्गेचें स्थलांतर केलें

ह्या कुळाव्यांनी केळशीच्यान आपले सगळे आस्पतीचो त्याग करून श्री शांतादुर्गेक घेवन फोंडें म्हालांतल्या कवळें गांवांत

Shri Shantadurga Devasthan,Kavle.png