Page:Konkani Vishwakosh - Volume 4 Released.pdf/717

From Wikisource
Jump to navigation Jump to search
This page has not been proofread.

पुण्यभाजन.

चडशा पुराणांनी शक्तिपिठांची संख्या एकावन्न मानल्य. पूण कांय तंत्रग्रंथांनी आनी पुराणांनी ही संख्या चार, सात, धा, अठरा, बेचाळीस अशी वेगवेगळी सांगल्या. तशेंच थंयच्या देवतांचीं नांवांय एकसारकीं नात. देवीभागवतांत एकशें आठ पिठांचो उल्लेख आसा आनी थंय फकत पीठस्थानां आनी तांच्यो अधिदेवता हांचोच उल्लेख आसा. हीं सगळीं शक्तिपिठां पूज्य मानल्यांत. भाविक लोक तांची यात्रा करतात आनी थंयच्या देवांचें दर्शन घेतात.

-कों.वि.सं.मं.

शणै, कृष्ण:पुर्तुगेज काळांतली एक नामनती व्यक्ती. पुर्तुगेजांनी गोंय शार घेतलें त्यावेळार त्या शारांत रावपी एक गिरेस्त मनीस. गोंयांत ताचो घोडयांचो वेपार आसलो.

हिंदू धर्माचो ताका अभिमान आसलो. गोंय पुर्तुगेजांनी घेतलें उपरांत दुसऱ्या दिसा आल्बुकेर्कान मेळून नवे राजवटींत हिंदू धर्माक राखण मेळची अशी मागणी केली.

आल्बुकेर्कान ती मान्य केली. त्या दिसा सावन कृष्ण शणै पुर्तुगेजांचो हितचिंतक, सहाय्यक आनी इश्ट जालो.

हे इश्टागतीक लागून तो पुर्तुगेजांच्या हिंदी सैन्यांत गेलो. थंय ताका कॅप्टनाचो हुद्दो दिलो.

१५४२ वर्सा कांय राजकीय वाटाघाटीं खातीर गव्हर्नरान ताका विजापूराक धाडलो. थंय आदिलशहाक ताका कादयेंत घालो. स वर्सां बंदखणीची ख्यास्त भोगून २२ ऑगस्ट १५४८ वर्सा ताची सुटका जाली.

आल्बुकेर्काचे विनंती वयल्यान १५२० वर्सा तो पुर्तुगालाक गेलो. थंय पुर्तुगालच्या राजदरबारांत ताका वस्त्रां आनी अधिकारपदां दिवन आनी इ.स. १५३६ तल्या विजयापूरा वांगडा जाल्ल्या झुजांत केल्ल्या पराक्रमा खातीर ताका काव्हालेयर म्हळ्यार सरदार ही पदवी दिवन ताचो भौमान केलो.

कृष्ण शणैचो पूत दादाजी शणै होय पुर्तुगेजांच्या शासनांत दुभाशाचें काम करतालो.

-कों.वि.सं.मं.

शणै गोंयबाब‍ (वामन रघुनाथ शणै वर्दे वालावलीकार):(जल्मः २३ जून १८७७ दिवचल; मरणः ९ एप्रिल १९४६ मुंबय).

Sheneo Goebab.png

आधुनीक कोंकणी साहित्याचो जनक आनी कोंकणी भास, कोंकणी समाज, कोंकणी अस्मिताय अशा कोंकणीच्या सर्वांगाचो साक्षेपी संशोधक. कोंकणी भाशेक तिचें सभावीक अशें हक्काचें स्थान प्राप्त करपाक निर्माण जाल्ले आधुनीक चळवळीचो आद्य प्रवर्तक.

ताच्या भुरगेपणाच्या काळांत ताच्या जल्म गांवांत, दिवचले शिक्षणाची बरी सोय नाशिल्ल्यान बार्देसांत ताणें 'सेगुंदग्राव' मेरेन पुर्तुगेज शिक्षण घेतलें. उपरांत घरच्या घरा इंग्लीश आनी संस्कृत भाशेचो अभ्यास केलो. श्री चिंतामण राव वालावलीकार हाणें ताका फुडल्या शिक्षणा खातीर मुंबय व्हेलो. थंय गिर गांवांतल्या मराठा हायस्कुलांतल्यान ताणें १८९८ वर्सा मॅट्रीक परिक्षा दिली.

मुंबय सावन गोंयांत परत येतकूच ताणें आसगांव (गोंय), कराची, मुंबय अशा सुवातींनी नोकरी केली. मुंबयच्या मेसर्स ब्रुनींग कंपनींत आसतनां ताच्या मानी सभावाक लागून कंपनीच्या चालकां कडेन ताचे मतभेद निर्माण जाले. ताका लागून ताणें व्हड पगारी अशे आपले नोकरेचो राजीनामो दिलो.

नोकरी सोडले उपरांत ताणें आपली पुराय शक्त आनी वेळ कोंकणीच्या पुनुरुत्थानाच्या वावराक लायलो. ताचो हो इतिहासीक वावर उपरांतचे कोंकणी चळवळीक एक व्हड आदार कसो जालो. उपरांतचे कोंकणी पिळगेक आनी कोंकणी चळवळीच्या जाळवणदारांक हो वावर म्हणजे एक आदर्श आनी दिश्टावो थारलो.

कोंकणीची तांक दाखोवपा खातीर ताणें विंगड विंगड विशयां वयलें आनी विंगड विंगड मोडींचे साहित्य रचलें. ताची 'कोंकणीची व्याकरणी बांदावळ' म्हळ्यार कितल्याशाच भाशांच्या आनी त्या भाशांच्या नेमांच्या अभ्यासाची गवाय, 'कोंकणी नादशास्त्र' म्हळ्यार कोंकणी वांगडाच दुसऱ्या भारतीय भाशांच्या नादाचो सुक्षीम अभ्यास. 'गोमंतोपनिषत्' म्हळ्यार कोंकणींत कठीण विशय लेगीत कशे सोपे भाशेन सांगू येतात, हाची उत्तम देख. श्रीमदभगवदगीता ताणें 'श्रीभगवंतालें गीत' केली आनी दुसऱ्या भाशांचो अणकार कोंकणींत कितले बरे तरेन करूं येता हाची देख घालून दिली. वट्ट एकवीस पुस्तकां ताणें बरयली आनी तातुंतलीं चडशीं गोमंतक छापखान्या त्या छापखान्याचे धनी भौ.काशिनाथ श्रीधर नायक हाणें छापून घेवन उजवाडायलीं.

शणै गोंयबाबान बरयल्लीं देवनागरी लिपयेंतलीं वट्ट २१ पुस्तकां अशीं-

१.गोंयकाराचो मुंबयकार(१९१०) (फार्स काव्य)

२.गोंयकारांची गोंयाभायली वसणूक(१९२८) (इतिहास)

३.गोमंतोपनिषत्(पयलो खंड-१९२८) (कथा)

४.कोंकणी भाशेचें जैत(१९३०) (भाशाशास्त्र)

५.गोमंतोपनिषत्(दुसरो खंड-१९३३) (तत्वगिन्यान)

६.भुरग्यांलो इश्ट(१९३५) (निबंद)

७.मोगाचें लग्न(१९१३,१९३८) (नाटक)आदारीत