Page:Konkani Vishwakosh - Volume 4 Released.pdf/696

From Wikisource
Jump to navigation Jump to search
This page has not been proofread.

भर घाली.कृष्णराज १७९९ वर्सा अल्पवयांत राजा जालो.इ.स.१८१० ते १८३१ मेरेन तो राजा आशिल्लो उपरांत १८३१ ते १८६७ मेरेन ताचें राज्यपद गेलें.परतून १८६७ ते १८६८ ह्या काळांत ताणें राज्य केलें.इ.स.१८६८ च्या मार्च म्हयन्यांत ताका मरण आयलें.ह्या काळांत ताणें खूब लोकोपयोगी कामां केलीं.ताणें ब-याचशा विद्वानांक आलाशिरो दिलो.ताचे कारकिर्दींत खूबशे शास्त्रीय,धर्मीक आनी वाङ्मयीन ग्रंथ बरोवप जाले.म्हैसुरांत ताणें इंग्लीश शाळा सुरू करून तिची वेवस्था इंग्रज विद्वानांकडे दिली.अशे रितीन काम करून ताणें खूब नामना जोडली.

चामराजेंद्र वोडेयर(इ.स.१८६८-१८९४)हो कृष्णराजाचो पोसको पूत आशिल्लो.गादयेर बसलो तेन्ना तो ल्हान आशिल्लो.फूडें अठरा वर्सांचो जातकच १८८१ वर्सासावन तो राज्यकारभार पळोवंक लागलो.इंग्रज सरकारान ताका वारस म्हणून मान्यताय दितना ताचेर खूब अटी घाल्यो.तेप्रमाण इंग्लिशांनी चडशी सगळी सत्ता आपल्या ताब्यांत दवरली.हो मात नांवापुरतो राजा उरलो.इंग्लीश सरकाराच्या अटींक अणसरून चामराजान प्रजेक उद्देशून एक जाहिरनामो काडलो आनी आपल्या कांय विश्वासू अधिका-यांक घेवन एक काउंन्सिल केलें.ताणें बारिकसाणेन लक्ष घालून राजवाड्यांतलो गैरकारभार बंद केलो आनी गुन्यांवकारांक खर ख्यास्त दिली.तशेंच ताणें युरोपियन अधिका-यांक काडून उडोवन तांच्या जाग्यार कमी पगाराचेर हिंदू अधिकारी नेमले.राज्यांत ताणें खूब सुदारणा केल्यो.शैक्षणिक सुविधा,उदका-पुरवणेची वेवस्था केली.राज्यांत दवाखाने सुरू केले.ह्या काळांत राज्याचें महसुली उत्पन्न वाडलें.

कृष्णराज वोडेयर(४ थो इ.स.१९०२-१९४०)बापूय मेलो तेन्ना कृष्णराज खूब ल्हान आशिल्लो म्हूण ताचे आवयन आठ वर्सां राज्यकारभार पळयलो.उपरांत इ.स.१९०२ वर्सासावन तो स्वता कारभार पळोवंक लागलो.ताणें शेतकी वेवसायाची सुदारणा करून शिक्षणाचोय प्रसार केलो.कावेरी वीज प्रकल्प सुरू केलो.तो स्वता दयाळू,धार्मिक आनी कर्तव्यतत्पर राजा आशिल्लो.ताणें हिंदू,किरिस्तांव,मुसलमान ह्या सगळ्यांच्या देवस्थानांक मदत केली.ताणें स्वता भारतभर तीर्थयात्रा केली.बरे तरेन राज्यकारभार करून ताका १९४० वर्सा मरण आयलें.

जयचामराज वोडेयर (इ.स.१९४०)चवथो कृष्णराज हाका पूत नाशिल्ल्यान,ताचो पुतणयो जयचामराज हो म्हैसूरचे गादयेर बसलो.हाचो जल्म १९१९ वर्सा जालो आनी शिक्षण रॉयल स्कूल,महाराजा कॉलेज हांगा जालें.हो गादयेर आयलो तेन्ना सर मिर्झा इस्माइल हो दिवाण आशिल्लो.उपरांत तीन म्हयन्यांनी तो निवृत्त जालो आनी एन्.माधवराव हो दिवाण जालो.हाचे कारकीर्दींत १९३९ ते १९४५ ह्या काळांत दुसरें महायुध्द चालू आशिल्लें.तेन्ना इंग्लीश सरकाराक हाणें खूब अर्थीक आनी सैनिकी आदार केलो.इ.स.१९४५ ते १९४९ ह्या काळांत सर समस्वामी मुदलियार हो दिवाण आशिल्लो.हाच्या काळांतूय म्हैसूर राज्यांत शैक्षणिक,उद्देगीक उदरगत चालू आशिल्ली.

१९४७ वर्सा भारताक स्वातंत्र्य मेळटकच भारतांतली सगळीं संस्थानां खालसा करपांत आयलीं.तेप्रमाण म्हैसूर स्वतंत्र राज्य स्थापन जालें.राजा जयपामराज हाची २६ जानेवारी १९५० दिसा राजमुखेल म्हणून नेमणूक जाली.उपरांत ताका राज्यपाल नेमलो.

विश्र्व हिंदू परिशदेचो तो पयलो अध्यक्ष आशिल्लो.१९७४ वर्सा ताका मरण आयलें.अशे तरेन म्हैसूराचेर राज्य करपी वोडेयर राजघराण्याचो अंमल सोंपलो.

व्याकरण:भाशेची स्थिती आनी प्रवृत्ती लक्षांत घेवन स्वभावसिध्द अशा शब्दांचो सुयोग्य वापर करूंक शिकोवपी शास्त्र.खंयचीय भास ही तिच्या वापराचे नदरेन स्वयंसिध्द आसता आनी तिच्या अंतर्गत शब्द प्रयोगांची प्रेरणा आसता.व्याकरण हे प्रेरणेचें निदर्शन करता.व्याकरणाचो व्युत्पत्तीअर्थ असो-व्याक्रियन्ते शब्दा अनेन इति व्याकरणम म्हळ्यार जाचे वतीन अपशब्दांपसून सुशब्द वेगळे काडप जातात वा जाच्यापसून साधूशब्दांचें गिन्यान मेळटा,तें व्याकरण.

जगांत उपलब्द आशिल्ल्या साहित्यांत ऋग्वेद हो आद्यग्रंथ आसा.हो वेद अभ्यासकांक सुगम आनी अर्थबोधक जावचो हेखातीर व्याकरणाची गरज निर्माण जाली.हे विशीं पतंजलीन एक जनश्रुती सांगल्या ती अशी-एकदां प्रबुध्द देवान प्रार्थना करून इंद्राक सांगलें,वेद ही आमची भास आसा पूण ती अव्याकृत आसा.तिचें व्याकरण कर.असे तरेन भारतांत सगळ्यांत पयलीं व्याकरण विद्देचो जल्म जालो.

पाणिनीय शिक्षेंत वेदाचीं स आंगां सांगल्यांत.तेचप्रमाण वररूचीन व्याकरणशास्त्राच्या अद्ययनाचीं पांच प्रयोजनां सांगल्यांत तीं अशीं आसात- (१)रक्षा : वेदांची राखण करप हें व्याकरणाच्या अध्ययनाचें मुखेल उदिश्ट आसा.वेदरक्षणाचो मुखेल भार व्याकरणाचेर आसा. (२)ऊह: नव्या पदांची कल्पना. (३)आगम:श्रुती(वेद,आगम)हीच व्याकरणाच्या अध्ययनाखातीर प्रमाणभूत आसा.श्रुतिप्रामाण्य आपणावन व्याकरणाचें अद्ययन करप,हें दर एका द्विजाचें कर्तव्य आसा. (४)लघू:संस्कृत भासेच्या दर एका शुध्द शब्दांचें अध्ययन करप शक्य नाशिल्ल्यान व्याकरण होच एक लघू उपाय आसा. (५)असंदेह:वैदिक विशयांच्या संदर्भांत उत्पन्न जावपी संदेहाचें निराकरण व्याकरणच करूंक शकता.