Page:Konkani Vishwakosh - Volume 4 Released.pdf/689

From Wikisource
Jump to navigation Jump to search
This page has not been proofread.

आंबिले,जाधव,शिंदे,फुलकार,खारवी,मडवळ अशीं तांचीं आडनांवां आसतात.एकाच आडनांवाच्या घराण्यांत वा देव एकूच आसल्यार ह्या लोकांमदीं लग्नसंबंद जुळून येनात वा लग्न करिनात.तांच्या दर एका पंगडाचो एक मुखेली आसता.तो जाती वेवस्थेचें नियंत्रण करता.

पयलीं कुणबी,धनगर ह्या जातींतल्या लोकांक तांचे जातींत प्रवेश मेळटालो.त्या वेळार प्रवेश घेवपी मनशाक एक झोळी दिताले.ताणें ते झोळयेची पुजा केल्या उपरांत ताका वखदांचें आनी दुयेसांचें गिन्यान दिताले.

तेउपरांत ताणें सगळ्या जातींतल्या भावांक जेवण दिल्या उपरांत हो सुवाळो सोंपतालो.

चलो-चली वयांत आयल्या उपरांत तांचीं लग्नां करतात.लग्नाखातीर न्हव-याचो बापूय व्हंकलेक मागणी घालता आनी तिचे खातीर ताका हुंडोय दिवंचो पडटा.गांवचो जोशी म्हूर्त सांगता.सादारणपणान ते जातींतलो जाण्टो मनीस आनी म्हालो मेळून लग्नसुवाळो करतात.मराठा वैदू मात तेखातीर पुरोयत ब्राह्मणाक आपयता.धनगर वैदू गांवच्या मडवळाकडल्यान लग्नाचो विधी करतात.

पयलीं व्हंकलेक आनी मागीर न्हव-याक तेल हळद लायतात.न्हव-याक वाजयत-गाजयत व्हंकलेच्या घरा व्हरतात.थंय जमनीचेर कपडो घालून ताचेर गंवाचो चौकोन करतात.ताचेर न्हव-याक बसयतात आनी व्हंकलेक ताचे दावेवटेन बसयतात.पांच सवायशिणी बायलो तांच्या कपलाक गायच्या शेणाचें भस्म लायतात आनी जेवण वाडटात.दुस-या दिसा व्हंकलेच्या गळ्यांत गळसरी बांदतात आनी दोगांयच्या हातांत कांकणां घालून दोगांयच्या वस्त्राची गांठ मारतात.उपरांत न्हवरो-व्हंकल एकामेकांची नांवां घेतात.मागीर सगळींजाणां न्हव-याच्या घरा वतात.कांकणां घालप होच लग्नांतलो मुखेल विधी आसता.जांचीं देवकां आसात,तीं आपलीं देवकां घेवन मारुतीच्या देवळांत वचून मारूती मुखार दवरून थिम परतीं घरा हाडटात.पयलीं ह्या लोकांमदीं खूब बायलो करपाची,विधवांनी परत लग्न जावपाची आनी घटस्फोटाची चाल रूढ आशिल्ली.

हे लोक मेल्ल्या मनशाचें मडें जाळटात ना जाल्यार पुरतात.दाढीवाले वैदू मडें पुरतात.मेल्लो मनीस लग्न जाल्लो आसल्यार ताचें मडें बशिल्ले अवस्थेंत पुरतात.जें मडें पुरपाचें आसता तें एके झोळयेंत दवरून ती झोळी कोंड्याक बांदून दोन मनशां ती घेवन मसंडेंत वतात.जें मडें जाळपाचें आसता,तें तिरडेवयल्यान व्हरतात.मडें जाळ्ळ्या उपरांत तिस-या दिसा गोबर न्हयेंत व्हरून उडयतात आनी जंय मडें लासलां वा पुरलां थंय अन्न उदक दवरतात.इकराव्या दिसा जंगमासयत सगळेजाण न्हंयेचेर वचून मेल्ल्या मनशाच्या भुरग्याक न्हंयेंत उबो दवरतात आनी सुपांत तीन पींड घेवन ते फाटले वटेन उडयतात.मागीर तो आपूण जावन उदकांत पडटा.मागीर जंगम शंख वाजोवन घोशणाब करता,मेल्ल्याचो आत्मो कैलासाक गेला.हे लोक श्राध्द करीनात.आधुनिक काळांत तांच्या चाली रितींनी बदल घडिल्ले दिसतात.

वैध्दकशास्त्र: आयुर्वेदाच्या आदारान रोगचिकित्त्सा आनी दुयेंसाचेर उपाय करपाचें शास्त्र.भरद्वाजाचे शिश्य धन्वंतरी आनी आत्रेय हे ह्या शास्त्राचे आदले प्रवर्तक म्हूण मानतात.धन्वणतरीन शल्यतंत्राचो आनी आत्रेयान,भिषग्विद्देचो प्रसार केल्लो.धन्वंतरीचो शिश्य सुश्रुत हाणें आपले संहितेंत शल्यतंत्राचें ज्ञान एकठांय केलें.आत्रेयाचो शिश्य अग्निवेश हाचो शिश्य चरक हाणें आपले संहितेंत कायचिकित्सेचें गिन्यान एकठांय केलें.चरक संहिता आनी सुश्रुत संहिता हे दोन ग्रंथ वैद्दकशास्त्राचे ग्रंथ म्हूण मनतात.

हिंदूचे शस्त्रक्रियेचें गिन्यान आनी कुशळताय पुर्विल्ल्या काळांत खूब उदरगतीक पाविल्लें.नाक,कान आनी कुडीचे हेर अवयव कापून त्या जाग्ार नवे बसोवपाचें काम त्या काळांत करताले.तेखातीर लागपी शस्त्रां खूब तीक्ष्ण आनी नाजूक आसतालीं अशें समजप जाता.

वैद्दकाची परंपरा वेदाइतंलि पुर्विल्ली आसा.वैदिक युगांत ह्या धंद्याक मान आशिल्लो.त्या काळांतले प्रसिध्द वैद्य अश्र्विनीकुमार खाशेल्या वखदांचो उपयोग करून वायटकारांक पिडामुक्ती दिताले.लुळे,पांगळे,कुड्डे हांचेर लेगीत उपाय करताले.अथर्ववेदांत वखदां आनी मंत्र ह्या दोनांचोय उपेग रोग ना करपाक सांगला.धर्मसुत्रकारांनी मात वैद्यांच्या धंद्याक उणो मानला.यजुर्वेदांतय तशेंच मत सांपडटा.पूण कालांतरान वैद्याकाक परत नामना मेळ्ळी.रोग निवारून मनशाक सुखशांती मेळोवन दिवपी भिषग्वर्याक समाजांत मानसन्मान मेळपाक लागलो.

वेगवेगळ्या झाडांचेर आनि जिनसांचेर संशोधन करून त्या वखदांचो गुणधर्म जाणून घेवन पिडा नश्ट करपाची पद्दत शेंकड्यांनी वर्सां सावन चालू आशिल्ली.वैजकशास्त्राचें समग्र तात्विक आनी वेव्हारीक शिक्षण,तक्षशिला,नालंदा ह्या विद्यापिठांतल्यान दिताले.तशेंच खोलायेन अभ्यास केल्ले वैद्य समाजाच्या सगळ्या थरांतल्यान वायटकारांक बरे तरेन वखद विरसद करताले.राजा,सरदार हांचे मात खाशेले वैद्य आसताले.वैद्य वायटकारांकडच्यान प्राप्तीची अपेक्षा बाळगिनाशिल्ले.बपूण वायटकारांक आपल्याक तांकता तेप्रमाण तांकां दक्षणां दिताले.


ह्या वैजकशास्त्राचो विकास पयलीं भारतांत जालो आनी उपरांत तें गिन्यान अरबस्तान,युरोप ह्या देशांनी पावलें अशें उतिहास सांगता.इ.स.८ व्या शेंकड्यासावन अरबस्तांनांतले कांय जाणकार पंडित हांगा येवन संस्कृत ग्रंथांचीं भाशांतरां करूंक लागले.तांणी