Page:Konkani Vishwakosh - Volume 4 Released.pdf/68

From Wikisource
Jump to navigation Jump to search
This page has not been proofread.

बदल ह्या रानवटी जमातींच्या युवाघरांचे बाबतींतूय दिसता. चलयांच्या घुमकुरियांची सुवात गुपीत दवरपाची परंपरा पयलीं आसली आनी रितीप्रमाण चल्यांक चलयांच्या युवाघरांत आनी चलयांक चल्यांच्या युवाघरांत वचपाक बंदी आसली. पूण हालींच्या तेंपार अशें जायना. तरी रानवटी जमातींचे जिणेंत ही संस्था म्हत्वाची भुमीका करता. आधुनीक काळाचो स्पर्श जाल्ल्यान घोटूल ही वेवस्था आतां विस्कळीत जावंक लागल्या.

युकावा, हीडेकीः (जल्मः २३ जानेवारी १९०७ टोकिओ; मरणः १० सप्टेंबर १९८१,क्योटो).

जपानी भौतिकीविज्ञ. मूलकण भौतिकींतल्या म्हत्वाच्या संशोधनाखातीर ताका १९४९ वर्साच्या भौतिकीचो नोबॉल पुरस्कार मेळ्ळो. क्योटो विद्यापिठांतल्यान ताणें १९२६ वर्सा भौतिकशास्त्रांत पदवी (ऑनर्स) घेतली आनी १९२९ वर्सा ताणें एम्.एससी. ही पदवी घेतली. ही पदवी घेतकच त्याच विद्यापिठांत १९३२ वर्सा तो भौतिक शास्त्राचो अध्यापक जालो. उपरांत ओसाका विद्यापिठांत १९३३ वर्सा तो भौतिकीचो सहाय्यक प्राध्यापक जालो आनी १९३६ वर्सा प्राध्यापक जालो. १९३८ वर्सा ओसाका विद्यापिठाची डी.एससी. पदवी घेतकच क्योटो विद्यापिठांत सैध्दांतिक भौतिकीच्या प्राध्यापक पदाचेर ताची नेमणूक जाली. दुसऱ्या म्हाझुजा उपरांत अमेरिकेंत प्रिन्स्टनच्या इन्स्टिटयूट ऑफ अॅडवान्सड स्टडी (१९४८-४९) आनी न्युयॉर्कांतल्या कोलंबिया विद्यापिठांत (१९४९-५१) अभ्यागत प्राध्यापक म्हणून काम करतकच यूकावा जपानाक परतलो आनी थंय क्योटोचे रिसर्च इन्स्टिटयूट फॉर फंडामँटल फिझिक्स हे संस्थेचो संचालक जालो (१९५३-७०). ओसाका विद्यापिठांत काम करतना ताणें अणुकेंद्रांतल्या न्यूट्रॉन आनी प्रोटोन हांकां बध्द करपी प्रबल पूण अत्यल्प कार्यकारी पल्लो आशिल्ले प्रेरणेविशीं संशोधन केलें. हातूंत ताणें विद्युत चुंबकीय प्रेरणेच्या साधमरयाचो उपेग केलो. हे बाबतींत दोन विद्युत भारीत कणांतल्या विद्युत चुंबकीय परस्परक्रिया ही ह्या कणांतल्या फोटॉनाच्या विनिमयाच्या रुपांत जाता. हाचे वयल्यान जे तरेन इलॅक्ट्रॉन आनी प्रोटॉन हांची परस्परक्रिया फोटॉनाच्या विनिमयाच्या स्वरुपांत जाता, तेच तरेन अणुकेंद्रांतल्या प्रोटॉन आनी न्यूट्रॉन हातुंतली परस्पर क्रिया योग्य कणाच्या विनियमावतीन जाता, अशें ताणें मानलें.

पूंज सिध्दांताप्रमाण कणाचें द्रव्यमान ताच्या कार्यकारी पल्ल्याच्या व्यस्त प्रमाणांत आशिल्ल्यान द्रव्यमानरहीत फोटॉनाचो कार्यकारी पल्लो अनंत आशिल्ल्याचें मानतात, हाचे वयल्यान प्रबळ प्रेरणेचे बाबतींत तिचो पल्लो १०-१२ सेंमी. परसूय उणो आशिल्ल्यान विनिमय जावपी संबंदीत कणाचें द्रव्यमान इलॅक्ट्रॉनाच्या २०० पटींनी आसचें अशें युकावा हाणें १९३५ वर्सा भाकीत केलें.

१९३७ वर्सा कार्ल अँडरसन हाका विश्वकिर्णांच्या नोंदयल्ल्या मार्गांत असो कण मेळिल्ल्यान भौतिकीविज्ञांनी यूकावा हाच्या गृहतकाचो हो पुरावो मानून ह्या कणाक म्यू मेसॉन अशें नांव दिलें. हाकाच आता ‘म्युऑन’ अशें म्हण्टात. ह्या कणाचें द्रव्यमान योग्य आसलें तरी ताची अणुकेंद्रीय कणांकडेन केन्नाय चुकून परस्परक्रिया जाता अशें उपरांत दिशील्ल्यान हो कण यूकावा हाणें भाकीत केल्लो आनी अणुकेंद्रीय ‘गोंद’ म्हणून कार्य करपी कण नासुंये अशें अनुमान काडप जालें. हे त्रुटीचें स्पश्टीकरण करपाखातीर वाय्. टानिकावा आनी एस्. साकाटा हांणी सुचयलें, की प्रत्यक्षांत दोन वेगवेगळे पूण परस्पर संबंद आशिल्ले दोन मेसॉन कण आसुंये. १९४७ वर्सा सी.एफ्.पॉवेल आनी हेर शास्त्रज्ञांक विश्वकिर्णांत दुसऱ्या तरांचो मेसॉन मेळ्ळा. ह्या कणाचें द्रव्यमान इलॅक्ट्रॉनाच्या २६४ पटींनी आसून ताच्या क्षयांतल्यान म्यूऑन तयार जाता, अशें दिसलें. ह्या कणाक पयलीं पाय् मेसॉन आनी उपरांत पायॉन अशेंनांव पडलें आनी ह्या कणाची अणुकेंद्रीय कणांकडेन प्रबळ परस्परक्रिया जाता अशेंय दिसलें. प्रत्यक्षांत यूकावा हाणें भाकीत केल्लेप्रमाण तीन विंगड विंगड पायॉन म्हळ्यार धन भारीत, ऋण भारीत आनी विद्युत भाररहीत हे आसून तांचें उपरांत १९४९ म्हळ्यार प्रायोगीक रितीन अस्तित्वूय सिध्द जालें.

नोबॅल पुरस्कारा भायर ताका जपान अकादेमीचें इंपीरिअल इनाम (१९४०), रशियन अॅकॅडेमी ऑफ सायन्सीसचें लमनॉसॉव्ह भांगरा पदक (१९६४) हे भोवमान मेळ्ळे. तो जपान अकादमी, रशियाची अॅकॅडमी ऑफ सायन्सीस, अमेरिकेची नॅशनल अॅकॅडेमी ऑफ सायन्सीस, लंडनची रॉयल सोसायटी, इंडियन अॅकॅडेमी ऑफ सायन्सीस ह्या मानादीक विज्ञानीक संस्थांचो वांगडी आशिल्लो.

ताचे बरेचशे संशोधनाचेर निबंद, तशेंच पुंजयामिकी आनी मूलकण सिध्दांत ह्या विशयांचेर अनुक्रमान १९४७ आनी १९४८ वर्सा जपानी भाशेंतले दोन ग्रंथ उजवाडा आयले. १९४६ वर्सा सावन तो प्रोग्रॅस ऑफ थिऑरेटिकल फिझिक्स ह्या इंग्लीश नेमाळ्याचो संपादक आशिल्लो.

यूपः यज्ञांत बळी दितात त्या जनावराक बांदपाचो खांबो. पळस, खैर, बेल वा रोहितक ह्या झाडांचो यूप करतात. यूप करपाखातीर इत्सेप्रमाण झाडां वेंचतात. युपाची लांबाय तीन हातांपसून मुखार कितलीय आसल्यार जाता. एका हाताचोय यूप करचो अशें कात्यान श्रौतसूत्रांत म्हळां.

सकयले वटेन यूप रूंद आसता आनी वयले वटेन तो बारीक जायत वता. तशेंच तो चवकोनी वा आठ कोनांचोय आसता. युपाचेर चषाल बसयतात. ज्या झाडाचो यूप करतात त्याच झाडाचो चषालूय करतात. फोंडकुलांत पुरिल्ल्या युपाचो जितलो भाग मातयेंत