सांबाळ्ळो.
विवेकानंदाचें मूळ नांव नरेंद्रनाथ.नरेंद्रनाथाचो बापूय विश्वनाथ
दत्त हो कलकत्त्यांतलो एक नामनेचो वकील आशिल्लो.तो स्वभावान सदाचारी आशिल्लो.नरेंद्रनाथाची आवय भुवनेश्वरीदेवी ही समाधानी आनी धार्मिक आशिल्ली.काशीच्या विश्र्वनाथाचेर तिचो खूब भावार्थ.तिणें पयल्यो दोन चलयो जातकच चलो जावचो म्हणून खूब व्रतां,आंगवणि केल्यो आनी विश्र्वनाथाचे कृपेन तिका चलो जालो.ताचें मुखामळ जुस्त ताचो आजो दुर्गाचरणाभशेन दिसतालें.म्हणून ताचें नांव दुर्गाचरण दवरपाचें थारायलें.पूण ताच्या जल्मापयलीं भुवनेश्र्वरीक शिवदर्शन जाल्ल्यान ताका वीरेश्र्वर अशें नांव दवरलें.अपुरबायेन ताका बिले ह्या नांवान पाचारताले.उश्टावणावेळार ह्या बिलेचें आनीक एक फावट नामकरण जावन ताका नरेंद्रनाथ हें नांव मेळ्ळें.
भुरगेपणांत नरेंद्रनाथाचो स्वभाव खूब हट्टी आनी रागीट आशिल्लो.ह्याच काळांत आवयन ताका रामायण,महाभारत,भागवत ह्या ग्रंथांतल्यो काणयो सांगल्यो.तेन्नासावन तो देवांच्यो ल्हान ल्हान मूर्ती हाडून तांची पूजा करूंक लागलो.ताका देवाक प्रत्यक्ष पळोवपाची उमळशीक लागली.भुरगेपणांतूच ताच्यांत योग्याचीं लक्षणां दिसूंक लागलीं.
पिरायेच्या पाचव्या वर्सा नरेंद्राक शाळेंत घातलो.ताचे एकपाठी वृत्तीक लागून फकत आठ दिसांभितर तो शालेय शिक्षणावांगडा खूब गाळी आनी वायट शब्द शिकलो.तेखातीर विश्र्वनाथबाबून ताची शाळा बंद केली आनी घराकडे शिकवणी सुरू केली.बंगाली आनी इंवग्लीश भास ताका आवयन शिकयली.मुळावें शिक्षण घराच करतकच इ.स. १८७० वर्सा ताका ईश्र्वरचंद्र विद्यासागर हाचे नवे शाळेंत धाडलो.पिरायेच्या चवदाव्या वर्सा ताका पोटांत दुखपाचो त्रास सुरू जालो.तेन्नाच विश्र्वनाथबाबू आपल्या धंद्याच्या निमतान रायपूर हांगा स्थायिक जाल्लो.तेखातीर सगळें कुटुंब ताणें रायपुराक व्हेंलें.दुयेंसाक लागून नरेंद्राची शाळा बंद पडिल्ली.पूण विश्र्वनाथबाबू ताका घरच्या घराच तरातरांचे विशय शिकयतालो.सुमार दोन वर्सा रायपूराक रावन प्रकृती सुदारतकच नरेंद्र परतून कलकत्याक आयलो आनी ताणें दोन वर्साचो शालेय अभ्यास कांय म्हयन्यांनी पुराय करून मेट्रिकच्या वर्गांत प्रवेश घेतलो.मेट्रिकचे परिक्षेंत ताणें पयल्या क्रमांकाचे गुण मेळोवन आपले शाळेचें नांव वयर काडलें.इ.स. १८८० वर्सा ताणें महाविद्यालयीन शिक्षणाक सुरवात केली.पयलीं तो कलकत्याच्या प्रेसिडेन्सी कॉलेजांत गेलो.पूण मलेरियाच्या जोराक लागून ताका कॉलेज सोडून घराच पडलें.उपरांत फुडल्या वर्सा ताणें जनरल असेंब्ली इन्स्टिट्यूशनांत नांव घातलें.हे संस्थेंतल्यान ताणें एफ.ए.च्या अभ्यासक्रमाक सुरवात केली.मिल,ह्यूम,हर्बर्ट,स्पेन्सर ह्या अस्तंती तत्ववेत्यांच्या ग्रंथांचो नरेंद्रान पयलींच अभ्यास केल्लो.तेखातीर ताच्या विचारांक एके तरेची खोलाय मेळिल्ली.ह्याच काळांत नरेंद्रनाथांचें व्हड वैचारिक परिवर्तन जातालें.ह्या पंचेन्द्रियग्राह्य,जड जगताफाटल्यान ताचो चालक धसो कोणूय सर्वशक्तिमान पुरुस आसा काय ना? हे मानवजातीचो हेत किदें? असल्या गहनगूढ प्रस्नांनी ताच्या मनांत गोंदळ घातलो.तेखातीर खूब फावटीं तो कॉलेजाचो अभ्यास सोडून यती-संन्याशी,तढी-तापसी आनी संत-महंत हांच्या दर्शनाक वचून तांकां कोणेय देवाक पळयल्ल्याचें विचारुंक लागलो.होच प्रस्न ताणें एकदां महर्षी देवेंद्रनाथ ठाकुराक विचारलो.तेन्ना महर्षीन ताका ध्यानाभ्यास करपाचो उपदेश केलो.त्या दिसासावन ताणें ब्राह्म समाजांत प्रवेश घेतलो आनी ब्रह्मचर्य आपणायलें.मानसिक शांतीकायेखातीर ताणें ईशचिंतन,वेव्हारीक यश सिध्दीखातीर नेमिल्ल्या पुस्तकांचें वाचन – मनन आनी उरिल्ल्या वेळांत गायन,वादन,लिखाण आनी संभाशण अशे तरेन आपलें जिवीत व्यतीत करपाक सुरवात केली.पूण ताका शांती आनि समाधान मेळ्ळेंना.एक दीस ताची , त्या काळांतलो नामनेचो बंगाली साधू श्रीरामकृष्ण परमहंस हाचेकडे भेट जाली आनी ते घडणुकेन नरेंद्रनाथाचे जिणेची दिकाच बदलली.
१८८४ वर्सा नरेंद्रनाथ बी.ए. चे परीक्षेक बसलो पूण निकाल लागचेपयलीं ताच्या बापायक मरण आयलें.तांचेर व्हड आपत्ती कोसळ्ळी.घरांतल्या स जाणांचो भार नरेंद्रनाथांचेर पडलो.ताणें नोकरेखातीर खूब अर्ज केले.इ.स. १८८५ वर्सा रामकृष्ण परमहंस हाकाय केन्सराचें दुयेमस जाल्ल्यान ताका काशीपूराक व्हेलो.तेन्ना नरेंद्रनाथूय ताच्यावांगडा काशीपूराक गेलो.१५ ऑगस्ट १८८६ ह्या दिसा रामकृष्ण परमहंसाचें निर्याण जालें.रामकृष्णाच्या आदर्शाचो प्रचार – प्रसार जावचो ह्या हेतान नरेंद्रान रामकृष्णाच्या हेर शिष्यांक घेवन बडानगर हांगा रामकृष्णाच्या मठ स्थापन केलो.मठस्थापने उपरांत सगळ्या शिष्यांनी संन्यासदीक्षा घेवन नवीं नांवां धारण केलीं.तेन्ना नरेंद्रान स्वामी विविदिशानंद आनी सच्चिदानंद हीं दोन नांवां घेतलीं.उपरांत ताका सगळो भारत भोवन पळोवपाची इत्सा जाली.तेप्रमाण तो काशी,अयोध्या,गया,आग्रा,वृंदावन अशी नोव्हेंबर म्हयन्यांत परतून वराहनगरच्या मठांत आयलो.१८९० च्या जानेवारी म्हन्यांत तो गाझीपूराक गेलो.थंयच्या मुक्कामांत तो पवहारीबाबा नांवाच्या एका सत्पुरसाच्या सांगातान राविल्ल्यान ताचें मनोबल वाडलें आनी परतून ताका भारतभोंवडेची इत्सा जाली.इ.स. १८९० च्या जुलय म्हयन्यांत
