Page:Konkani Vishwakosh - Volume 4 Released.pdf/634

From Wikisource
Jump to navigation Jump to search
This page has not been proofread.

मौर्यपूर्वकाळांतलीं वास्तुशिल्पां आयज सांपडनात.कारण त्यो वास्तू चडशो लांकडाच्यो आशिल्ल्यो.अशोकान बौध्द धर्माच्या प्रसाराखातीर जीं फातरी शिल्पां निर्माण केलीं तीं आजूनय पळोवपाक मेळटात.वास्तुशिल्पाच्यो त्यो सगळ्यांत पुर्विल्ल्यो देखी.तशेंच भारतांत जीं हजारांनी लेणीं सांपडटात तांचीय निर्मिती अशोकान सुरू केली.विहार आनी चैत्यघरां अशीं दोन तरांचीं लेणीं सगळ्याक आसात.

ताचेउपरांतच्या काळांत कुशाण वंशांतलो राजा,कनिष्कान भारताच्या वायव्य भागांत जे जायते स्तूप निर्माण जाले ते सगळे गांधार वास्तुशैलीचे आसात. ताचेवांगडा महाविहारय निर्माण जाले.हीं सगळीं वास्तुशिल्पां पाशाणाचीं आसून तातूंत बौध्द मूर्ती सांपडटात.डदेंत भारतांत सारनाथ,श्रावस्ती,कसिया सारकिल्ल्या जाग्यांचेर गुप्त काळापसून इ.स.च्या १२ व्या शेंकड्यामेरेन स्तूप निर्मिती जाली.

लेण्यांची निर्मती इ.स. च्या १० व्या शेंकड्यामेरेन चालू आशिल्ली.तातुंतलीं अजंठा,बेडसा,कान्हेरी,नासिक, वेरूळ आनी बाघ हांगाचीं लेणीं चड उल्लेखनीय आसात.

देवतांचीं देवळांय गुप्तकाळांत पयलीम निर्माण जालीम.गुप्तकाळापासून फुडें सुमार हजार वर्सां देवळां -शिल्पकलेचो खूब विकास जालो.नागर आनी द्राविड शैलीचिम जायतीं देवळां निर्माण जालीं.त्या दोन पद्दतीमतल्यान जायत्यो प्रदेशीक पद्दती उदेल्यो.ह्या सगळ्या पद्दतींचीं हजारांनी देवळां आयज पळोवपाक मेळटात.

इ.स. च्या १३ व्या शेंकड्याचे सुरवेक दिल्लीचेर मुसलमानांची सत्ता सुरू जाल्याउपरांत ह्या देशांत मुस्लिम वास्तूंची निर्मिती सुरू जाली.पयल्या शंबर सवायशें वर्सांतल्यो इमारती खूब व्हड आनी सोबीत आसात.तातूंत नक्षीकाम केल्लें आसा.कुतुबमिनारच्या लागींची कुतुब मशीद कलात्मकरीतीन सजयल्ली आसा.इल्तमशची कबर,अलाउद्दीन खिलजीची कबर,अलाइ दरवाजो सारक्यो इमारती हे

Sant_Paul_Church_London

पद्दतीच्यो आसात.

इ.स. १३२० उपरांतच्या बांदकामांत सादेपणां खूब दिसतात.दिल्लींतली ग्यासुद्दीन तुगलकाची कबर आनी कलन मशीद हीं त्या काळांतल्या वास्तुकलेच्यो देखी आसात.

इ.स. च्या १५ व्या शेंकड्याचे सुरवेक परत सोबीत इमारती बांदपाक लागले.त्या काळांत जायती ल्हान घराणीं उदयाक आयलीं.तांणि वेगवेगळ्यो शिल्पपद्दती उपेगांत हाडल्यो. जौनपूरच्या शर्की घराण्याच्यो तीन मशिदी आनी कांय कबरी उल्लेखनीय आसात.माळव्याचो सुलतान होशंगशहा हाणें १४ व्या शेंकड्यांत बांदिल्ली जामा मशीद सर्वोत्कृश्ट आसून तिचो विस्तार खूब व्हड आसा.

इ.स. च्या १४ व्या शेंकड्यांत दक्षिणेंत स्तापन जाल्ल्या बहमनी राज्याची राजधानी इ.स.१४२८ मेरेन गुलबर्गाक आशिल्ली.त्या काळांत थंय जायत्यो इमारती बांदिल्ल्यो.तातुंतलि थंयची व्हड मशीद उल्लेखनीय आसा.बिदर शारापसून ५ मैलांचेर उपरांतच्या बहामनी राजांच्यो कबरि आसात.त्यो भव्य आसून तांचें कामय ओडलायणें आसा.

विजापूरचें आदिलशाही घराणें परकीय आसून तांचीं शिल्पकामां सामकीं वेगळीं दिसतात.तातूंत भव्यपण आनी कलाकुसर हे दोनय गूण सांपडटात.तशेंच कारागिरांची कल्पकताय दिसता.विजापूरचो व्हडलो गोलघुमट ही ते पद्दतीच्या वास्तुशिल्पाची एक देख.अलि आदिलशहान बांदिल्ली जामी वा जुम्मा मशीद हिंदुस्तानांतलीम ओडलायणी मशींद आसा.

मोगल वंशाकडेन संबंदीत भारतीय सारासेनिक शिल्पपद्दत इ.स. च्या १६ व्या शेंकड्यांत उदयाक पावली.तिची पयली देख म्हणजे दिल्लीकडची शेरशहान बांदिल्ल्यो मशिदी.हुमायून बादशहाची कबर,अकबरान बांदिल्ल्यो मशिदी, फत्तेपूर शिक्रिची भव्य इमारत हातुंत हिंद-मुस्लीम शिल्प कलेची भरसण जाल्ली दिसता. जहांगीर बादशहाचे कारकिर्दींत बांदिल्ल्यो मशीदि आनी

Museum_,_Shikago