तिचो गाबण काळ ८७ ते ९४ दिसांचो आसता. एका वेळार मादयेक २ ते ४ पेटे जातात. ४ ते ८ दिसांनी तांचे दोळे उक्ते जाता. चार म्हयने जातकच ते आवयचें दूद पियेवपाचें सोडटात आनी हुंदीर, सोंसो असल्या प्राण्यांची शिकार करतात. देड - दोन वर्सांचेर ते स्वतंत्र जगपाक शिकतात.
खंयच्याय हवामानांत बिबट्याची वाड जाता. दाट रानांनी, उकत्या मैदानाचेर, रेंवटी प्रदेशांत वा फातरी - दोंगराळ वाठारांत तेच भाशेन हिमालयांतल्या २,५०० ते ३,००० मिटर उंचायेच्या प्रदेशांत लेगीत बिबटो रावता.
आर.आय. पोकॅाक हाच्या मतान आशियेंतल्या बिबट्यांच्यो सुमार इकरा जाती आसात. तातुंतल्यो तीन जाती भारतांत मेळटात. कोचीनालागसार ल्हान आकाराची, काळ्या रंगाची बिबट्याची एक जात मेळटा. आसामांतय अशेच तरेचे बिबटे आसात. हजारीबागेक धव्या रमगाचो बिबटो (आल्बिनो) मेळिल्लो.
बिबट्याक सूर्यप्रकाशाची संवय आशिल्ल्यान ते दिसाचीय शिकार करतात. आपले शक्तीप्रमाण ते गोरवां, मेंढरां, दुकर, हरणां, सोंशे, सुणीं, बबून, कुकडां हांची शिकार करतात. केन्नाकेन्नाय ते मनशाकय खातात. बिबट्याचे दोळे वाटकुळे आनी बुबळां पाचव्या रंगाची आसतात. तांचे कान तीक्ष्ण आनी नदरूय बरी आसता. तेच भाशेन ते धूर्त आसतात. बिबट्याक बरें पेंवपाक येता आनी झाडाचेरूय चडपाक येता. झाडाचेर चडून तो लिपून बसता आनी येवपी - वचपी प्राण्याचेर घुरी घालता. मारिल्लें भक्ष्य उपरांत दाट झुडपांनी व्हरून लिपोवन दवरता. ताचीं पावलां मांसाळ आशिल्ल्यान शिकार करतना ताच्या पावलांचो आवाज जायना. ताच्या फुडल्या पांयांक चार आनी फाटल्या पांयांक पांच नाखटां आसतात.
- डॅा. ए. एस्. वागळे
वाग्भट : पुर्विल्ल्या भारतांतलो वैज. ह्या नांवाचे दोन वैज जावन गेल्ल्याचें मानतात. त्या काळाप्रमाण आज्याचें नांव नातवाक दवरप ह्या हेतून हे दोगय नातू आनी आजो आसूं येतात. तांचो काळ निश्र्चीत कळना तरी चीनी प्रवासी इत्सिंग हाणें वाग्भटाचो उल्लेख केला. ताचेवयल्यान व्हडल्या वाग्भटाचो काळ इ.स. सातव्या शेंकड्याआदीं आसूं येता अशें ए.एफ्. आर. हॅार्नल हाचें मत आसा. ताच्या मतान धाकट्या वाग्भटाचो इ.स. आठवो - णववो शेंकडो असो अनिश्र्चीत आसा. धाकटो वाग्भट, रसायन, रसकुपी आनी कायाकल्प हांचेखातीर प्रसिद्द आसलो. ताच्या गुरूचें नांव अवलोकितेश्र्वर आशिल्लें आनी तो बौध्द धर्ममताचो आशिल्लो. एके आख्यायिकेप्रमाण इजिप्ताच्या राजाक वैजकी उपाय करपाखातीर गेल्लो थंयच ताका मरण आयलें.
अष्टांगसंग्रह आनी अष्टांगह्रदयसंहिता हे आयुर्वेदीक ग्रंथ दोन व्यक्तींनी बरयल्यात आसूं येता अशें हॅार्नले आनी ज्योतिष चंद्र सरस्वतीचें मचत आसा (म्हळ्यार पयलो ग्रंथ आज्यान आनी दुसरो ग्रंथ नातवान बरयला जांवये). गणनाथ सेन आनी पंडीत यादवजी त्रिक्रमषी आचार्य हाच्या मताप्रमाण त्या ग्रंथांचें स्वरूप, भाशाशैली आनी रचणूक पळयल्यार दोनूय ग्रंथ एकाच मनशान (धाकट्या वाग्भटान) बरयल्यात जांवये.
अषेटांगसंग्रहाचे निमाणेकडेन बरोवप्यान वाग्भटाचो पूत सिंहगुप्त आनी सिंहगुप्ताचो पूत वाग्भट असो उल्लेख केल्लो आसून, आपूण सिंध देशांत रावपी आसा अशेंय म्हण्ल्लें आसा. ह्या ग्रंथाची रचणूक चरक आनी सुश्रूत हांच्या ग्रंथासारकीच आसून तो गद्य - पद्यमय आसा. ह्या ग्रंथाक बृहत्| वृध्द वाग्भट अशेंय म्हण्टात आनी तो इ.स. आठव्या शेंकड्याआदीं बरयल्लो आसूंक जाय.
अष्टांगसंग्रहाचें सार सुत्ररुपान अष्टांगह्रदयसंहिता ह्या ग्रंथांत आयिल्लें द्सता. हातूंत वैजकशास्त्राचें श्र्लोकबध्द विवेचन दिल्लें आसून, शस्त्रक्रियेविशीं विस्तृत विवेचन केल्लें आसा. ह्या ग्रंथाक 'वाग्भट' वा 'लघुवाग्भट' अशेंय म्हण्टात. हो ग्रंथ इ.स. आठव्या शेंकड्याउपरांत बरयल्लो जांवये. अफू, नाडी परिक्षा आनी रसायनक्रिया हांचो उल्लेख ना. आयुर्वेदीक ग्रंथांत हाचेर सगळ्यांत चड टिकाग्रंथ बरयल्यात. हांचेमदीं अरूण दत्ताची 'सर्वांग सुंदरी' (इ.स. बारावो शेंकडो) आनी हेनाद्रीची 'आयुर्वेद' (इ.स. तेरावो शेंकडो) ह्यो टिका उल्लेख करी सारक्यो आसात. ह्या ग्रंथाचे तिबेटी आनी जर्मन भाशांनी अणकार जाल्यात.
- कों. वि. सं. मं.
वागळे, मनोरमा मनोहर : (जल्म : ३० ऑगस्ट १९२९ मुंबय).
रंगमाचयेवयली नामनेची कलाकार. शाळेंतलें शिक्षण सोंपोवन एस्.एन्.डी.टी. ह्या वनिता विद्यापिठांतल्यान संगीत विशयाची पदवी घेतली.
संगीताचे शास्त्रीय प्रगल्भतेखातीर पंडीत गोविंदराव अग्नी, प्रा.बी. आर देवधर, श्याम गोगटे, पंडीत जगन्नाथबुवा पुरोहीत, पं. के. जी. गिंडे हांचेकडल्यान शिक्षण घेतलें. आर. एन्. पराडकर हाचेकडल्यान नाट्य आनी सुगम सुगम संगीताचें शिक्षण मेळ्ळें.
'द गोवा हिंदू असोसिएशन' च्या महिला शाखेच्या स्नेहसंमेलनांत 'संगीत सत्तेचे गुलाम' ह्या नाटकांतली 'रमाबाई' ही
