१८४५ त सर जॅान हर्शेल हाणें दोळ्यांचेरच चिकटून उरतली अशा स्पर्श भिंगांची कल्पना मुखार हाडली. तशेंच कॅन्सरान दोळ्याच्यो मुंडल्यो इबाडल्यार स्पर्श भिंगांचो संरक्षक आनी वक्लावरी उपेग जाता हें म्यूलर हाणें दाखोवन दिलें. जाल्यार यूजीन फिक ह्या सीस दोतोरान ह्या भिंगांक कॅान्टक्ट लेन्स (स्पर्श भिंग) हें नांव सुचयलें. दोळ्यांक वक्ल घालीनासतना ह्या भिंगांनी वक्लावरी काम जाता आसलें, तरी वक्ला इतलो तांचो प्रसार जाल्लो ना. हीं भिंगां वापरपांत जायत्यो अडचणी येतात. कांय प्रकारांची भिंगां मिठाच्या उदकान भरून घेवन दोळ्यांर बसोवचीं पडटात, तीन - चार वरांनी हें उदक उणें जातकच तीं काडून परत मिठाचें उदक भरून बसोवचीं पडटात. कांय भिंगां फकत मुंडल्यांचेर बसयतात. दोळ्यांत दुकां येतकच पोंवतना, खेळटना वा वेगान वचपी वाहनावयल्यान वतना अशीं भिंगां कुशीन वतात. ताकालागून तीं सतत वापरप कठीण जातात. भारतांत स्पर्श - भिंगां तयार करपी ती - चार कारखाने आसले तरी सदच्या वक्लांपरस हीं भिंगां खुबच म्हारग पडटात.
नदर दोश : वेगवेगळ्या कारणांक लागून दोळ्यांत वेगवेगळे तरेचे दोश तयार जातात आनी मागीर नदरेचेर परिणाम जाता. पिरायेच्या चाळीस वर्सा उपरांत लागींचे दिसपाक वा वाचपाक त्रास जातात. दोळ्यांतल्या भिंगाचें लवचीकपण उणो जाल्ल्यान, हेर रोगांक लागून तशेंच, विशिश्ट जीवनसत्वांच्या उणावाक लागून दोळ्यांचे रचनेकडे संबंदीत आशिल्ल्या स्नायुंच्यो हालचाली सारख्यो जायनात. देखून नदरेंत जायते दोश निर्माण जातात. नदरेंतलो दोश वयाचेर अवलंबून आयना. जे तरेचो नदर दोश तयार जाल्लो आसता तो पयस करपी वक्ल तयार करूंक येता.
गोलिय भिंगां : हातूंत दोळ्यांचें अनुकूलन (वेगवेगळ्या अंतरावयल्यो वस्तू स्पश्टपणान दिसपाखातीर दोळ्यांतल्या भिंगाची बहिर्वक्रता उणी चड जावप आनी भिंगाच्या आदारान किरणांचें एकत्रीकरण जावप) संवयेन आनी सहकार्यान जाता. हाचो उपेग लागसल्ली वस्त पळेतना जाता. हें अनुकूलन उणें जालें म्हण्टकच वाचतना वा बारीक कामाचेर नदर लायतना त्रास जावंक लागता. फाव तीं बहिर्गोल भिंगां वापरलीं म्हण्टकच दोळ्यांच्या पटलाचेर प्रकाशकिरण केंद्रीभूत जावन दोश पयस जातात.
खर नदरदोशांत दोळ्यांची लांबाय उणी आशिल्ल्यान प्रतिमा दोळ्यांच्या पटलाच्या फाटल्यान पडटा. अनुकूलन सुदारतकच हो दोश वचून पयसुल्ल्यो वस्तू स्पश्ट दिसूंक लागतात. लागसल्ल्या वस्तूं वयल्यान येवपी प्रकाशकिरणांचें अपसरण जावन ते केंद्रभिसारी जावपाखातीर अनुकूलन चड लागता. घन शक्तीचें भिंग हो दोश पयस करता.
उण्या नदरदोशांत नेत्रगोलाची लांबाय वाडिल्ल्यान पयसुल्ले वस्तुवयल्यान येवपी समांतर किरण नेत्रपटलाचेर पडनासतना ताच्या मुखार केंद्रित जाता देखून ती वस्त अस्पश्ट दिसता. फावतें अंतर्गोल भिंग वापरल्यार किरणांचें अपसरण वाडून हे किरण नेत्रपटलाचेर केंद्रित जातात.
चित्याकृती भिंगां : दृश्टिवैषम्य हो दोश व्हड प्रमाणांत दिसून येता. दोळ्याच्या उब्या आनी आडव्या याम्योतरांची (Meridian) वक्रता वेगळी आशिल्ल्यान प्रणमन शक्ती (उजवाडा किरण एका माध्यमांतल्यान दुस-या माध्यमांत भितर वतना तेच दिशेंत जावपी बदल) वेगवेगळ्या याम्योतरांत वेगवेगळी मेळटा. ही चडांत चड आनी उण्यांत उणी प्रणमन शक्ती एकमेकांक काटकोनांत आशिल्ल्या याम्योत्तरांत मेळटा. ह्या नदर दोशांत नेत्रपटलाचेर केंद्रीकरण जायना आशिल्ल्यान सगळ्या अंतरावयल्यो वस्तू स्पश्ट दिसनात. त्या दरम्यानच्या कोनांत नदर काम करपाक शकता आसली तरी तकली उसळप वा दोळ्यांचेर ताण येवप जाता. हो दृश्टिवैषम्य चित्याकृती ( लांबशें वाटकुळें) भिंग वापरून पयस करपाक येता. ह्या भिंगाची शक्त एकेच दिशेक आसता.
लोलक – बहुकोनी भिंगां : उणे शक्तीचें लोलक (Prism) वापरून आपाती (Incident) किरणांची दिशा बदलूंक येता. हाचो उपेग तिरशे दोळे सुदारपाखातीर करतात. लोलकाचो उपेग नेत्रगोलाच्या भायल्य स्नायुंच्या पक्षाघाताचेर करतात.
व्दिकेंद्री भिंगां : उणो पूण चड तेंपाचो नदर दोश आशिल्ल्यांक परत परत वक्लाची अदलाबदल करची पडटा. हो त्रास व्दिकेंद्री भिंगां एकठांय बसोवन पयस करतात. १७९४ वर्सा बेंजामिन फ्रँक्लिन हाणें सुरवेक व्दिकेंद्री भिंगां वापरलीं आनी तांचें वर्णनूय केलें. तेउपरांत १०० वर्सांनी दोन भिंगां एकठांय चिकटावन वापरपाक सुरवात जाली. १९०४ सावन दोन भिंगांचो मिलाप करून वा अखंड काचेंत व्दिकेंद्री भिंगां तयार करपाक लागले. व्हड भिंगांच्या एका भागांत जो दुस-या ल्हान भिंगाचो मिलाप करतात ताचो प्रणमनांक चड आसता. दोनय भिंगांचो भायलो पृश्ठभाग चड वक्रता आसता. तातुंतल्यान वाचूंक वा लागिंचें पळोवंक मेळटा. अखंड काचेंत दोन भाग करून जायतेप्रमाण हिशेब करून तांचें घासकाम करून व्दिकेंद्री भिंगां तयार करतात.
त्रिकेंद्री भिंगां : हातूंत पयसुल्लो, मदलो आनी लागसल्लो अशे तीन वेगवेगळे शक्तीचे विभाग आसतात. मदल्या विभागाचो सकयलो आनी वयलो विभाग सारकेच शक्तीचो आसलो तरी तांचीं प्रकाशीय केंद्रां मात वेगवेगळी आसतात. हीं भिंगां दोन दोळ्यांतलो विषम प्रणमन दोश पयस करपाखातीर वापरतात.
साहित्य आनी आकार : सुरवेक भिंगाखातीर क्वर्ट्झचो उपेग करताले. आतां प्रकाशीय कांचेचीं भिंगां तयार करतात. हे काचेंतले घटक आनी तांचें प्रमाण गरजेप्रमाण वेगवेगळें आसता आनी तातूंत रेशा वा बोमाडे उरचे नात हाची जतनाय घेतात. वक्लाचीं
